SİLİFKE YÖRESİ SES İCRASINDA HANÇERE MOTİFLERİ: SİLİFKE FOLKLOR EKİBİ ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 807 - 831, 27.03.2025

Salih Gündoğdu

https://doi.org/10.51576/ymd.1631311

Abstract

Silifke yöresi, Anadolu coğrafyası içerisinde zengin folkloruyla önemli bir konumda bulunmaktadır. Yörede yer alan türküler ve halk oyunları, yöresel müziğin karakteristik unsurlarını bünyesinde barındırmaktadır. Yörük Türkmen yaşantısının kültürel öğelere etki ettiği Silifke’de, türkülerle beraber sergilenen oyunların ritmik özellikleri dikkat çekmektedir. Bu özellik, Silifke yöresi türkülerinin ses icrasında işlek bir hançereyi ortaya çıkarmaktadır. Hançere, halk müziği ses icrasının yöresel ve bölgesel olma özelliğini gösteren en kuvvetli kavramlarından biridir. Geleneksel ses icracılığında yumuşak, orta, sert gibi ifadelerle açıklanan hançere kavramının eser içerisinde yapılan gırtlak nağmesi anlamında kullanıldığı bilinmektedir. Seslendirilen hançerelerin nota üzerinde tespit edilmesi, bu bölgede hançere kullanımının hangi motifler ve müzikal unsurlarla oluştuğunu gösterebileceği düşünülmüştür. Ayrıca çalışma, geleneksel ses eğitimi alanındaki araştırmacılara referans bir kaynak olabileceği için önem arz etmektedir. Bu sebeple, TRT Repertuvarında yer alan bazı Silifke türkülerinin kaynak kişi sıfatında da yer alan Silifke Folklor Ekibinin 1994 yılında yayınladığı “Turkish Folklor Music” adlı albümünde yer alan usullü ezgilerin içerisinde hançere ile seslendirilen motifler ortaya çıkarılmıştır. Nitel bir çalışma olan bu araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, hançere motiflerinin ikili aralıkla çoğunlukla inici bir seyir özelliği gösteren basamak notaları şeklinde birbirine benzer motiflerden oluştuğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, tril süslemesi, ikili aralıkta basamak notalarının inici ve çıkıcı seyrinin hançere ile seslendirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Halk müziği, Silifke yöresi, yörük, ses icrası, hançere.

GLOTTAL PATTERNS IN VOICE PERFORMANCE IN SİLİFKE REGION: THE EXAMPLE OF SILIFKE FOLKLORE TEAM

Abstract

The Silifke region is significant in Anatolia due to its rich folklore. The folk songs and dance figures in its repertoire embody the distinctive and characteristic elements of the region’s music. In Silifke, where the nomadic Turkmen lifestyle has influenced cultural elements, the rhythmic features of dances performed alongside folk songs are particularly noteworthy. This characteristic contributes to the rapid and fluid glottal in the performance of Silifke folk songs. Glottal Techniques are one of the most prominent concepts reflecting the regional and local nature of folk music vocal performance. In traditional vocal performance, glottal techniques are described using terms such as soft, moderate, or harsh and is known to refer to throat sounds within a piece. It has been considered that identifying these throat sounds in musical notation may help reveal the specific patterns and musical elements shaping usage of glottal techniques in this region. In addition, the study is important as it can be a reference source for researchers in the field of traditional voice education. Therefore, the metered melodies included in the 1994 album Turkish Folklore Music, recorded by the Silifke Folklore Ensemble, which is also listed as a source in the TRT Repertoire, were analyzed. The study identified the patterns performed with glottal in these pieces. Document analysis method was used in this qualitative study. As a result, it was found that glottal patterns primarily consist of stepwise descending notes, often moving down by one or two adjacent scale degrees, forming similar motifs and phrases. Furthermore, it was concluded that the trill and stepwise ascending and descending notes within a second interval were executed using glottal techniques.

Keywords

Folk music, Silifke region, yoruk, voice performance, glottal techniques.

References

• Algı S. & Apaydın A. K. (2018). Trt Repertuvarında Bulunan Silifke Yöresine Ait Halk Müziği Ezgilerinin Müzikal- Edebi Analizi ve Müzik Eğitiminde Kullanılabilirliği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 6 (73), 121-146.
• Ağcalar, A. (2009). Silifke Halk Kültürü ve Araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Mersin.
• Aydın, İ. (2022). Geleneksel Anadolu Müzik Kültürlerinde Vokal İcranın Çalgı Pratikleriyle Duysal Etkileşimi: Ağız ve Hançere Tekniklerinin Oluşumunda Ezgisel Kodlar. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Ayyıldız, S. (2020). Üslup, Tavır Kavramları ve İcra Teknikleri Çerçevesinde Türk Halk Müziğinde Süslemeler. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 9(72), 1290-1334. http://dx.doi.org/10.7816/idil-09- 72-09
• Ayyıldız, S. & Gündoğdu, S. (2021). Anadolu’nun Ezgi Hazinesinden Alıştırmalar 1.(1. Baskı). Ankara: Kitapol Yayınları.
• Bali, A. (2017). Halk Oyunları Üzerine Halkbilimsel Bir Araştırma: Mersin İli Silifke İlçesi Örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi (33), 78-91.
• Boratav, P. N. (1997). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Büyükyıldız, H. Z. (2015). Türk Halk Müziği: Ulusal Türk Müziği. İstanbul: Art Sanat Yayınevi.
• Camgöz, N. (2011). Taşkent’ten Derlenen Türküler ve T.R.T Repertuarında Bulunan Konya Türküleri ile Mukayese (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Can, S. (2017). Kadının Sosyalleşmesinde Geleneksel Oyunların Rolü (Silifke Yöresi Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
• Demir, Ö. & Bakar, N. (2016). Silifke Yörüklerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (35), 111-133. https://doi.org/10.21563/sutad.187113
• Devellioğlu, F. (2013). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat (30. Baskı). Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dimon, T. (2021). Ses Anatomisi, (Çev.: M. Şeker, N. Yücel, N. E. Günhan Şenol), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dumlupınar, Y. (2022). Türkü İcracılarının Nefes ve Artikülasyon Sorunlarına Deneysel Yaklaşım. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Emnalar, A. (1998). Tüm Yönleri ile Türk Halk Müziği Nazariyatı, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Erol, O. (2012). Silifke Halk Oyunlarında Yer Alan Türkülerin Konuları- Silifke Türkülerindeki Motifler ve Semboller. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Konya.
• Etili, C. (2001). “Cumhuriyetten Günümüze Türkü Söylemede Kullanılan Yöntemler”, Müzikte 2000 Sempozyumu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gerekten, S. E. (2021). Halk Müziğinin Aktarımında Kaynak Kişilerden Faydalanma: Musa Eroğlu ve Kaynaklık Ettiği Türküler Üzerine Bir Anlatı Araştırması. Eurasian Journal of Music and Dance(18), 215-231. https://doi.org/10.31722/ejmd.956647
• Gündoğdu, S. (2024). Harput Yöresindeki Uzun Hava Formundaki Eserlerin Makam, Form ve Ses İcrası Özellikleri Bakımından İncelenmesi (Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Haşhaş, S., İmik, Ü. & Gündeşli, A. (2016). Evaluating Folk Songs of Silifke Region in terms of Their Tempo Characteristics. Inonu University Journal of Arts and Design, 6(14). 1-12. DOI: 10.16950/iüstd.82578.
• İnanıcı, M. K. (2017). Bağlama Eğitiminde Yöresel Tavırların Öğretimine Yönelik Bir Model Önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Malatya.
• Kaplan, D. (2022). Sabite Tur Gülerman ve Nerkis Hanım Tarafından Okunmuş Olan Ortak Klasik Türk Müziği Eserlerinin Karşılaştırmalı İcra Analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anabilim Dalı, Konya.
• Karadayı, E. (2021). Türk Halk Müziği Ses Eğitiminde Karşılaşılan Problemlerin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü Ses Eğitimi Ana Sanat Dalı, Ankara.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi (35. basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kısa, N. (2020). Bilimsel Araştırmalarda Kullanılan Veri Toplama Araçları. Bilimsel Araştırma Teknikleri ve Etik. (Editör: Necati Cemaloğlu). Ankara: Pegem Yayınları
• Nasrattınoğlu, İ. Ü. (1987). Silifke’de Folklor. İçel Kültürü Dergisi, 1(1), 18-20.
• Titon, J. T. (1999). Müzik, Halk ve Geleneksellik. Folklor/Edebiyat, 17, 59-62.
• Töreyin, A. M. (2021). Ses Eğitiminde Metot ve Uygulama. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Türkel Oter, S. (2013). Türk Musikisi Ses Eğitimi. Ankara: Sage Yayıncılık ve Matbaacılık.
• Uslu, E. & Doğrusöz N. (2021). Türkülerin Dinamik Yapısını Oluşturan Olguların Öğretiminde İzlenecek Bir Yaklaşım Önerisi: Orta Anadolu Ağzı Örneği. idil, 83. 1105–1137. doi: 10.7816/idil-10-83-10
• Yamaner, M. (2018). Eski Mezopotamya ve Anadolu’da Müzik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı. Denizli.
• Yıldırım, A, & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• https://youtu.be/Fs7YJnjA6uo?si=7rEB65omz_5Br4BS
• https://youtu.be/2knLya6AuAs?si=fHX5ovLg69mWtXn8
• https://youtu.be/GOlAHR6wR3c?si=HWVaUOuEWCTy8scs
• https://www.youtube.com/watch?v=URBXAh7Xouk
• https://youtu.be/PV4WYEEhpqw?si=tnOhll89xgBj27IV
• https://youtu.be/-qgg682ALnc?si=3AU-CGXEgQFXlnm3
• https://youtu.be/IB4N-zlFh1g?si=wwEKbhIzNFwIfvox
• https://youtu.be/hYbaw-VfIJU?si=R7b1zi8I0dxp9cLx
• https://youtu.be/lbJagKeaeDA?si=8NbNqYhpj9iUxJjE
• https://youtu.be/FWNQm8z9TQE?si=hlVFQ1I-mS7SK6rT