Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Benlik Saygısı ve Öz Etkililik Düzeylerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 26 - 34, 01.04.2015

Sultan Güçlü Ferruh Taşpınar Betül Taşpınar

Öz

Benlik saygısı, bireyin kendisini yetenekli, başarılı, değerli biri olarak algılama derecesidir. Birey ben olarak onay, kabul ve sevgi görmediğinde, başkalarından onay, kabul ve sevgi görebileceğini düşündüğü bir maske, yani sahte bir benlik geliştirir. Yani, benlik bilinci öz etkililik kavramlarını da içerir. Bu çalışma, sağlık yüksekokulu öğrencilerinin benlik saygısı ve öz etkililik düzeylerinin bazı faktörler açısından farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın evrenini 362 sağlık yüksekokulu son sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklem büyüklüğü hesaplanarak, 187 öğrenci (114 kadın, 73 erkek) tabakalı örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Çalışmamızda öğrencilerin benlik saygıları ve öz etkililik düzeyleri bazı sosyo-demografik ve ailesel özellikler açısından değerlendirilmiştir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları gösteren, aile içi ilişkileri kuvvetli olan öğrencilerin benlik saygıları ve öz etkililik düzeyleri yüksek bulunmuştur. Öz etkililik düzeyi ile benlik saygısı arasında olumlu yönde, güçlü, anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç doğrultusunda, öğrencilerin öz etkililik düzeylerini ve benlik saygısını artıracak bir yaklaşımla eğitim programları geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Benlik saygısı, öz etkililik, üniversite öğrencileri.

Determination of effecting factors self-esteem and self-efficacy levels of school of health students

Öz

The self-esteem is an individual's level of perceiving himself/herself as a skillful, successful, and valuable individual. When the individual thinks that he/she doesn't receive approval, like and love, then he/she develops a mask - so an artificial ego - which he/she thinks that will receive approval, like and love from other individuals. So, the sense of self includes also the self-efficacy concepts. This study was carried out to Investigating of self-esteem and self-efficacy levels of School of Health students whether if differentiate in terms of some factors. The universe of this study consists of 362 final-grade health college students. Calculating the sample size, 187 students (114 women, 73 men) have been chosen via stratified sampling method. In our study, the students' levels of self-esteem and self-efficacy have been evaluated in terms of socio-demographic and familial characteristics. It has been found that the students having healthy life-style and having strong family bounds have high levels of self-esteem and self-efficiency/sufficiency. It has been concluded that there is a positive, strong and significant association between self-efficiency/sufficiency level and self-esteem level. A program for increasing the self-esteem and self-efficiency/sufficiency of students can be developed in accordance with these findings.

Anahtar Kelimeler

Self-efficiacy, self-esteem, university students.

Kaynakça

• Armağan, A. (2013). Obez kadınlarda benlik saygısının beden imgesi üzerindeki etkisinde biçimleyici değişkenlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Bacanlı, H. (2004). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Balat, G. U. (2003). Erken çocuklukta benlik saygısının gelişimi ve önemi: Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. M. Sevinç (Ed), Erken çocuklukta benlik saygısının gelişimi ve önemi (s. 330–336). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, 44(9), 1175–1184.
• Bilgin, H. (1996). Baş ve boyun kanseri nedeni ile ameliyat olan hastalarda ame- liyat öncesi ve sonrası beden imajı, benlik saygısı, depresyon durumları ile ba- kımda hemşirelerin karşılaştıkları güçlüklerin araştırılması. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Briggs, D. C. (2000). Çocuğunuzla birlikte büyüyün (M. Geylani, Çev.) İstan- bul: Kuraldışı Yayınları.
• Buckworth, J., and Dishman, R. K. (2002). Exercise psychology. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış uz- manlık tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Davies, P. T., and Cummings, E. M. (1994). Marital confict and child ad- justment: An emotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116(3), 387–411.
• Dolenc, P. (2008). Pupils’ physical self-concept and selfesteem: Gender dif- ferences. Didactica Slovenica-Pedagoska Obzorja, 23(1), 53–61.
• Elavsky, S., and McAuley, E. (2007). Exercise and self-esteem in menopau- sal women: A randomized controlled trial involving walking and yoga. American Journal of Health Promotion, 22(2), 83–92.
• Esmaeilinasab, M., Malek Mohamadi, D., Ghiasvand, Z., and Bahrami, S. (2011). Effectiveness of life skills training on increasing self-esteem of high school students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 1043–1047.
• Gözüm, S. ve Aksayan, S. (1999). Öz-etkililik-yeterlilik ölçeğinin Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yük- sekokulu Dergisi, 2(1), 21–34.
• James, A., and Chapman, Y. (2009). Preceptors and patients-the power of two: nursing student experiences on their first acute clinical placement. Contemporary Nurse, 34(1), 34–47.
• Karadağ, E., Aksoy Derya Y. ve Ucuzal, M. (2011). Sağlık yüksekokulu öğ- rencilerinin öz etkililik-yeterlik düzeyleri. Maltepe Üniversitesi Hemşire- lik Bilim ve Sanat Dergisi, 4(1), 13–20.
• Keskin, Ü. G. ve Orgun, F. (2006). Öğrencilerin öz etkililik-yeterlilik dü- zeyleri ile başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 7(2), 92–99.
• Kılıç, H. (2006). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kubaşık öğrenme yön- teminin, geleneksel küme çalışması yöntemine göre benlik saygısına ve akade- mik başarıya etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üni- versitesi, Adana.
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliş- tirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111–33.
• Kulaksızoğlu, A. (2005). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Levett-Jones, T., and Lathlean, J. (2007). Belongingness: a montage of nur- sing students’ stories of their clinical placement experiences. Contempo- rary Nurse, 24(2), 162–174.
• Levett-Jones, T., Lathlean, J., Higgins, I., and McMillan, M. (2009). Staff–student relationships and their impact on nursing students’ belon- gingness and learning. Journal of Advanced Nursing, 65(2), 316–324.
• Lyon, M. E., Benoit, M., Q’Donnell, R. M., Getson, P. R., Silber, T., and Walsh, T. (2000). Assessing African American adolescent’ risk for sui- cid attempts: Attachment theory. Adolescence, 35(137),121–134.
• McAuley, E., Blissmer, B., Katula, J., Duncan, T. E., and Mihalko, S.L. (2000). Physical activity, self-esteem, and self-efficacy relationships in older adults: A randomized controlled trial. Annals of Behavioral Medici- ne, 22(2), 131–139.
• Nasser Sobhi, G., and Soran, R. (2010). Efficacy of life skills training on in- crease of mental health and self esteem of the students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5, 1818–1822.
• Owens, M. D., Scofield, B. E., and Taylor, C. E. (2003). Incorporating mother-daughter groups within clinical settings to increase adolescent females’ self-esteem. Journal of Family Issues, 24(7), 895–907.
• Öztürk, O. (2001). Ruh sağlığı ve bozuklukları (8. baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Özvarış, Ş. B. (2001). Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme. Ankara: Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı.
• Peterson-Graziose, V., Bryer, J., and Nikolaidou, M. (2013). Self-esteem and self-efficacy as predictors of attrition in associate degree nursing students. The Journal of Nursing Education, 52(6), 351–354.
• Phillips, J. M., and Gully, S. M. (1997). Role of goal orientation, ability, ne- ed for achievement, and locus of control in the self-efficacy and goal- setting process. Journal of Applied Psychology, 82(5), 792–802.
• Puskar, K. R., Bernardo, L. M., Ren, D. X., Haley, T. M., Tark, K. H., Switala, J., and Siemon, L. (2010). Self-esteem and optimism in rural youth: Gender differences. Contemporary Nurse, 34(2), 190–198.
• Quatman, T., and Watson, C. M. (2001). Gender differences in adolescent self esteem: An exploration of domains. Journal of Genetic Psychology, 162(1), 93–117.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Sankır, H. (2014). Influence of self esteem on youths who tend to involve deliquent and deviant behaviors: Case study among 11th grade stu- dents. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1311–1333.
• Sevindik, T., Yeşil, G., Sevindik, F. ve Açık, Y. (2007). Üniversite öğrenci- lerinde benlik saygısı ile öz-etkililik yeterlik arasındaki ilişki. E-Journal of New World Sciences Academy Health Sciences, 2(2), 13–21.
• Seyhan, D. ve Zincir, H. (2009). Tutuklu/hükümlü gençlerin benlik saygı- sı düzeyleri ile aile özelliklerinin incelenmesi ve aralarındaki korelasyo- nun belirlenmesi. Aile ve Toplum, 19, 7-24.
• Sherer, M., Maddux, J. E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B., and Rogers, R. W. (1982). The self-efficacy scale: Construction and va- lidation. Psychological Reports, 51(2), 663–671.
• Steptoe, A., and Wardle, J. (2001). Locus of control and health behaviour revisited: A multivariate analysis of young adults from 18 countries. Bri- tish Journal of Psychology, 92(4), 659–673.
• Stewart, D. E., and Robinson, G. E. (1998). A review of domestic violence and women’s mental health. Archives of Women’s Mental Health, 1, 83–89.
• Tabak, R. S. (2000). Sağlık eğitimi. Ankara: Somgür Yayıncılık.
• Temel, Z. F. ve Aksoy, B. A. (2001). Ergen ve gelişimi. Ankara: Nobel Ya- yıncılık.
• Tezcan, B. (2009). Obez bireylerde benlik saygısı, beden algısı ve travmatik geç- miş yaşantılar. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• Uyanık Balat, G. ve Akman, B. (2004). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki li- se öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 175–183.
• Yalım, F. E. (2001). Yüksekokul öğrencilerinde benlik saygısının akademik başa- rı ve anne-baba ile iletişime etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ko- caeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Yavuzer, H. (2001). Ana-baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yentür Doni, N., Şimşek, Z., Gürses, G. ve Özer, M. S. (2009). Sağlık hiz- metleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin öz-etkililik yeterlik düzeyle- ri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), 21–34.
• Yiğitbaş, Ç. ve Yetkin, A. (2003). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin öz-et- kililik-yeterlik düzeyinin değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7(1), 6–13.
• Yorra, M. L. (2014). Self-efficacy and self-esteem in third-year pharmacy students. American Journal of Pharmaceutical Education, 78(7), 134.