Sınıf Öğretmenlerinin ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Öğretimi Öz yeterliliklerinin İncelenmesi

Year 2020, Volume: 17 Issue: 1, 1304 - 1337, 25.12.2020

Özge Can Aran Bilge Gök Mahmut Ayaz

https://doi.org/10.33711/yyuefd.831085

Cited By: 2

Abstract

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterliliklerinin incelenmesidir. Araştırmada kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmış ve Van ilinde bulunan 100 sınıf öğretmeni ve 155 sınıf öğretmeni adayına ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak fen öğretiminde öz-yeterlik inancı ölçekleri ve görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri; sınıf öğretmenlerinin öz yeterliklerinin erkek öğretmenlerin lehine anlamlı bir farklılık gösterdiğini, deneyimlerine göre ise anlamlı bir farklılık göstermediğini, sınıf öğretmeni adaylarının ise öz yeterlik puanlarının cinsiyet ve sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Araştırmanın nitel verileri incelediğinde ise; sınıf öğretmeni ve sınıf öğretmeni adaylarının sadece yarısına yakınının kendilerini fen bilimleri dersi içerik bilgisi açısından yeterli hissettikleri, laboratuvar kullanımına ilişkin öğretmenlerin çok azının, öğretmen adaylarının ise çoğunluğunun kendilerini yeterli hissettikleri ve kavram yanılgılarının tespiti ve giderilmesi konusunda ise yeterli olduğunu düşünen öğretmenlerin oranının, öğretmen adaylarından daha fazla olduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca öğretmen ve öğretmen adayları içerik bilgisi, laboratuvar kullanımı konusunda kendilerini yetersiz hissetme nedenlerini üniversite eğitimlerine bağlamışlardır. Bunlara ek olarak öğretmenler üniversite eğitimleri boyunca kavram yanılgılarına yönelik öğrendikleri bilgilerin uygulamada yeterli olmadığını da dile getirmişlerdir. Öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşlerine birlikte başvuran bu araştırmanın, ileride bu konuda yapılacak araştırmalar için kapsamlı bir bakış açısı sunacağı düşünülmektedir.

Keywords

Fen öğretimi, öz- yeterlik, sınıf öğretmeni, sınıf öğretmeni adayı

References

• Akbaş, A., Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
• Akdağ, I. & Walter, J. (2005). Öğretmen adaylarının yeterlilik duygusu. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 127-131.
• Andrew, S. (1998). Self-efficacy as a predictor of academic performance in science. Journal of Advanced Nursing, 4(6), 436-442.
• Arslan, M. (2000, Eylül). İlköğretim okullarında fen bilgisi öğretimi ve belli başlı sorunları. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Aydın, S., & Çakıroğlu, J. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri: Ankara örneği. İlköğretim Online,9(1), 301-315.
• Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançları. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235–252.
• Bandura, A. (1977), Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change, Psychological Review, 84, 191–215.
• Berkant, H, G. ve Ekici, G. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ile zekâ türleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1),113-132.
• Bıkmaz, F. (2002). Fen ögretiminde öz yeterlik inancı ölçegi. Egitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 197-210,
• Bıkmaz, H. F. (2004). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretiminde öz yeterlik inancı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 31(161), 172-180.
• Bursal, M., & Paznokas, L. (2006). Mathematics anxiety and preservice elementary teachers’ confidence to teach mathematics and science. School Science and Mathematics, 106(4), 173–180.
• Bybee, R. W. (2006). Scientific inquiry and science teaching. L. Flick, & N. Lederman (Ed.), Scientific inquiry and nature of science (s. 221-248). USA: Springer
• Cantrell, P., Young, S., ve Moore, A. (2003). Factors affecting science teaching efficacy of preservice elementary teachers. Journal of Science Teacher Education, 14(3), 177-192.
• Chan, D.W. (2003). Multiple intelligences and perceived selfefficacy among Chinese secondary school teachers in Hong Kong. Educational Psychology, 23(5), 521-533.
• Cousins, J. & Walker, C. A. (2000). Predictors of educators’ valuing of systemic inquiry in schools. Canadian Journal of Program Evaluation, 25–53.
• Çakıcı, Y. (2009). Fen eğitiminde bir önkoşul: Bilimin doğasını anlama. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 29,57-74
• Çakiroglu, J., Çakiroglu, E., ve Boone, W. J. (2005). Pre-service teacher self-efficacy beliefs regarding science teaching: A comparison of pre-service teachers in Turkey and the USA. Science Educator, 14(1), 31-40.
• Çakmak, O. (1999). Fen eğitiminin yeni boyutu. Bilgisayar-multimedya-internet destekli eğitim, DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 11, 116-125.
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2012). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fen Öğretime Yönelik Tutumları ile Bazı Fen Kavramlarını Anlama Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi.9(3),40-51
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çetin, B. (2008). Fen bilgisi öğretimi dersinin sınıf öğretmenliği anabilim dalı 3. sınıf öğrencilerinin fen öğretimindeki öz-yeterlik inançlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 55-71.
• Çetin, F., ve Çetin, S. (2000). İlköğretim okullarına sınıf öğretmeni olarak atanan branş öğretmenlerinin meslekle ilgili sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 145, 58-61.
• Çiftçi, S. ve Taşkaya, S. M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının öz yeterlik ve iletişim becerileri arasındaki ilişki,9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (20 -22 Mayıs 2010), Elazığ, 509-512.
• Çoban, A., Sanalan, A. (2002). Fen bilgisi öğretimi dersinde özgün deney tasarım sürecinin öğretmen adayının öz yeterlilik algısına etkisi. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 3-10.
• Çorapçıgil, A., Hayal, M., A., Aydın, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öz yeterlilik inançlarına fenomenolojik bir bakış. international Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11(9), 209-226
• Demircioğlu, H. (2003). Sınıf öğretmen adaylarının kimya kavramlarını anlama düzeyleri ve karşılaşılan yanılgılar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Doğan, Y. (2010). Fen ve teknoloji dersi programının uygulanması sürecinde karşılaşılan sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,7(1), 86-106.
• Ekici, G. (2006). Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları, 6(24), 87-96.
• Enochs, L. G., Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: a preservice elementary scale. School Science and Mathematics, 90(8), 694-706.
• Enochs, L. G., Scharmann, L. C., & Riggs, I. M. (1995). The relationship of pupil control to preservice elementary science teacher self–efficacy and outcome expectancy. Science Education, 79(1), 63-75.
• Ercan, S. (2007). Sınıf öğretmenlerinin bilimsel süreç beceri düzeyleri ile fen bilgisi öz yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması (Uşak İli örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (Eight Edition). New York: McGraw-Hill.
• Geçer, A., Özel, R. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde yaşadıkları sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2237-2261.
• Gibson, S., Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 549-582.
• Ginns, I. S. & Walters, J. J. (1995). An analysis of scientific understanding of preservice elementary teacher education students. Journal of Research in Science Teaching, 32(2), 205-222.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü., & Biçer, S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersini yürütmeye yönelik özyeterlikleri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(2), 21-30.
• Güder, O., Demir, M. (2018). Sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersine yönelik teknolojik pedagojik alan bilgisi özgüven algılarının cinsiyet, yaş ve görev yapılan okul türü açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 51 – 68
• Güzel Yüce, S. ve Koç, Y. (2019). Fen öğretiminde düşünme kültürünün geliştirilmesi: Kuramdan uygulamaya ilişkin öneriler, Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(2), 142-159, DOI: 10.35346/aod.651977
• Hamurcu, H. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik özyeterlik inançları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(24),112-122.
• Henson, R. (2001). Teacher self-efficacy: Substantive implications and measurement dilemmas. Keynote address given at the annual meeting of the Educational Research Exchange, College Station, TX.
• Jarrett, O. S. (1999). Science Interest and Confidence Among Preservice Elementary Teachers. Journal of Elementary Science Education, 11(1), 49–59.
• Karaduman, B.ve Emrahoğlu, N. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının bazı değişkenler açısından fen öğretimi öz yeterlilik inanç düzeylerinin ve sonuç beklentilerinin incelenmesi üzerine bir çalışma. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(3), 69-79.
• Knaggs, C. M., & Sondergeld, T. A. (2015). Science as a learner and as a teacher: Measuring science self efficacy of elementary preservice teachers. School Science and Mathematics, 115(3), 117-128.
• Koballa, T. R., & Crawley, F. E. (1985). The influence of attitude on science teaching and learning. School Science and Mathematics, 85(3), 222-232.
• Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmeninin öz yeterlilik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
• Küçük, M., Altun, E. ve Paliç, G. (2013). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Rize ili örneklemi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 45-70.
• Küçükyılmaz, A. ve Duban, N. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının artırılabilmesi için alınacak önlemlere ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 1-23.
• Lent, R.W., Brown, S.D., & Larkin, K.C. (1984). Relation of self-efficacy expectations to academic achievement and persistence. Journal of Counseling Psychology, 31, 356-362.
• Menon, D., Sadler, T., D. (2016). Preservice Elementary Teachers’ Science Self-Efficacy Beliefs and Science Content Knowledge.J Sci Teacher Educ.27, 649–673. DOI 10.1007/s10972-016-9479
• Meriç, G., Ersoy, E. (2007). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin fen öğretiminde yeterlilik düzeyi algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 3(1), 51-62.
• Özsevgeç, T., Çepni, S., & Demircioğlu, G. (2004). Fen bilgisi öğretmenlerin ölçme değerlendirme okur-yazarlık düzeyleri. VI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 9-11 Eylül, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Pajares, F. (1997). Current directions in self-efficacy research. M. Maehr & P.R. Pintrch (Ed.). Advances in motivation and achievement, 10(1), 1-49.
• Ramey‐Gassert, L., Shroyer, M. G., & Staver, J. R. (1996). A qualitative study of factors ınfluencing science teaching self‐efficacy of elementary level teachers. Science Education, 80(3), 283-315.
• Riggs, I. M. (1991). Gender differences in elementary science teacher self-efficacy. In Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association (Chicago, IL, April 3–7, 1991). ERIC Document Reproduction Service No. ED 340 705.
• Roberts, J. K., & Henson, R. K. (2000, November). Self-efficacy teaching and knowledge ınstrument for science teachers (SETAKIST): A proposal for a new efficacy instrument. Paper presented at the annual meeting of the Mid-South Educational Research Association, Bowling Green, KY. (ERIC Document Reproduction Service No. forthcoming).
• Saracaloğlu, A., S. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 5(2), 244-260.
• Sarıkaya, H. (2004). Preservice elementary teachers’ science knowledge, attitude towards science teaching and their efficacy beliefs regarding science teaching. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Savran, A. ve Çakıroglu, J. (2003). Differences between elementary and secondary preservice science teachers’ perceived efficacy beliefs and their classrom management beliefs. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(4), 15-20.
• Schulte, P. L. (2001). preservice elementary teachers’ alternative conceptions in science and attitudes towards teaching science. Yayınlanmamış Doktora Tezi, New Orleans Üniversitesi, New Orleans.
• Sökmen, N., Bayram, H., ve Gürdal, A. (2000). 8. ve 9. sınıf öğrencilerinin fen eğitiminde yaşadığı kavram kargaşası. Milli Eğitim Dergisi, 146, 74-77.
• Taşkın, Ç, Ş. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen öz-yeterlilik inanç ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve sınıf öğretmenliği adaylarının öz yeterlilik inançlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 27(1), 63-75.
• Tekkaya, C.,Çakıroğlu, J. & Özkan, Ö. (2002). Turkish preservice scienceteachers’ understanding of science, self efficacy beliefs and attitudes towardscience teaching. NARST 2002 (National Association for Research in Science Teaching), New Orleans, USA
• Tortop, H. S. ve Eker, C. (2014). Öğretmen adaylarının fen öğretimi öz yeterlilikleri ile fen öğrenimi öz-düzenlemeli öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 168-184.
• Türkmen, H., ve Kandemir, E.M. (2011). Öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri öğrenme alanı algıları üzerine bir durum çalışması. Journal of European Education,1(1), 15-24.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Üredi, I., Üredi, L. (2005). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Cinsiyetlerine, Bulundukları Sınıflara ve Başarı
• Düzeylerine Göre Fen Öğretimine İlişkin Öz-Yeterlik İnançlarının Karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 2,1-8
• William, S. (1987). Why do you ask? The effect of science teacher subject- matter knowledge on teacher questioning and classroom discourse. Annual Meeting of the American Educational Research Association, Washington.
• Woolfolk, A. E., Hoy, W. K. (1990). Prospective teachers’ sense of efficacy and beliefs about control. Journal of Educational Psychology, 82(1), 81-91.
• Woolfolk-Hoy, A. & Spero R. B. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: a comparison of four measures. Teaching and Teacher Education, 21(4), 343-356. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2005.01.007
• Yaman, S. (2011). Öğretmenlerin fen ve teknoloji dersinde ölçme ve değerlendirme uygulamalarına yönelik algıları. İlköğretim Online, 10(1), 244-256,
• Yaşar, Ş., Ayas, A., Kaptan, F. ve Gücüm, B. (1998). Fen bilgisi öğretimi. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1061.
• Yıldız Duban, N. ve Gökçakan, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançları ve fen öğretimine yönelik tutumları. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 267-280.
• Yılmaz, K. ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları, Ankara Üniversitesi, Journal of Faculty of Educational Sciences, 41 (2), 143-167.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık