Hatıralarla Milli Mücadele’de Urfa

Yıl 2020, Sayı: 48, 253 - 270, 30.06.2020

Şerif Demir

Öz

İngilizler I. Dünya Savaşını sona erdiren Mondros Ateşkes Antlaşmasına dayanarak hukuksuz bir şekilde Anadolu’nun pek çok vilayeti gibi Urfa’yı da işgal ettiler. Urfa’daki İngiliz işgali kısa sürede yerini Fransız işgaline bıraktı. Urfalılar, işgalcilerin yönetim anlayışını hiçbir zaman benimsemediler ve bu işgallere karşı Kuva-yı Milliye’ye büyük destek verdiler. Böylece Urfalılar silah ve askeri teçhizat bakımında üstün olan Fransızlara karşı büyük bir özgürlük mücadelesine giriştiler. Şehirlisi, köylüsü ve aşiretleriyle halk, birleşerek şehrin belirli bir bölgesini kontrol altına aldı. Ardından şehrin etrafı kuşatılarak Fransızların lojistik destek kanalları kesildi. Fransızlar böyle bir mücadele karşısında uzun bir süre savaşa devam edebilecek güç ve imkâna sahip değillerdi. Savunmada kalan Fransızlar, askeri yardım beklemeye başladılar fakat bu askeri yardım gelmedi. Fransızlara canlarını kurtarmak için şehirden çekilmekten başka yol kalmadı. Böylece gücün karşısında inanç ve cesaret galip geldi. Urfa’nın işgalden kurtarılması, Millî Mücadeleye büyük bir moral ve özgüven kazandırdı. Urfa halkıyla bütünleşen Bnb. Ali Rıza Bey, Hacı Mustafa Efendi, Nusret Bey ve Yzb. Ali Saip Bey’in bu başarıda büyük emekleri oldu.

Anahtar Kelimeler

Urfa, Milli Mücadele, İngiltere, Fransa

Kaynakça

• Açanal, H. (2001). Urfa Kurtuluş Mücadelesi Hatıratı. Ankara: Şurkav Yay.
• Akalın, M.- KÜRKÇÜOĞLU, A. C. (2018). Urfa Millî Mücadele Albümü. Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Yay.
• Akalın, M. (2018). Urfa’nın Kurutuluşunun Sivil Lideri Belediye Reisi Hacı Kamilzade Hacı Mustafa. Şurkav Şanlıurfa Kültür Sanat Tarihi ve Turizm Dergisi, XXXII. 5-8.
• Akalın, M. C. (2015). Urfa Kurutuluş Yazıları. Ankara: Şurkav Yay.
• Ali Rıza. (2010). Ahfada Yadigâr Urfa Mücahedesi. Akalın, M. (Yay. Haz.). Ankara: Şurkav yay.
• Balak, N. (2016). Naci Balak’ın Kurutuluş Mücadelesi Hatıratı, Urfa’nın Kurutuluşuna Dair Üç Hatırat. Akalın, M. (Yay. Haz.). Ankara: Şurkav Yay. 53-93.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) Çoker, F. (1995). Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923. III. Ankara: TBMM Yayınları.
• Emiroğlu, C. (2016). Cevder Emiroğlu’nun Kurtuluş Mücadelesi. Urfa’nın Kurutuluşuna Dair Üç Hatırat. Akalın, M. (Yay. Haz.). Ankara: Şurkav Yay. 95- 114.
• İlyas, A. (2015). Millî Mücadelede Önemli bir Şahsiyet: Ali Saip Ursavaş, Turkish Studies. X/9. 235-246
• Hatipoğlu, S. (2015). Millî Mücadele’de Suriye İtilafnamesi’nin Yeri, Millî Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu, Ünlen, E. vd. (Yay. Haz.). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. 195-209. Özçelik, İ. (1992). Millî Mücadele’de Güney Cephesi Urfa. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Selek, S. (1981). Anadolu İhtilali. I. İstanbul: Örgün Yayınları.
• Sözeri, A. (2016). Akif Sözeri’nin Kurutuluş Mücadelesi Hatıratı, Urfa’nın Kurutuluşuna Dair Üç Hatırat. Akalın, M. (Yay. Haz.). Ankara: Şurkav Yay. 9-51.
• Turgut, B. (2015). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Amerikan Bord Misyonerlerinin Urfa’daki Faaliyetleri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. XIX/I. 191-220.
• Türk İstiklal Harbi- Güney Cephesi. (2009). IV. Atay, A. (Yay. Haz.). Ankara: Genelkurmay Yay.
• Ursavaş, A. S. (2000). Kilikya Dramı ve Urfa’nın Kurtuluş Savaşları. Işık, H. (Yay. Haz.). Ankara: Genelkurmay Basımevi,
• [Ursavaş] A. S. (1984). Çukurova Acıklı Olayları ve Urfa’nın Kurtuluş Savaşları, Ak, S. (Yay. Haz.). Şanlıurfa: Kurtuluş Matbaası.
• Üner, M. E. (2015). Urfa’nın Kurutuluşunda Aşiretlerin Rolü. Millî Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu, Ünlen, E. v.d. (Yay. Haz.). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 795- 814