Van Masallarının Değer Eğitimi ve Dil Unsurları Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 481 - 502, 20.04.2021

Haydar Özdemir Mehmet Sena Ataş

Öz

Van yöresi, tarihî süreç içerisinde birçok medeniyetin ana yurdu olduğundan kültür birikimi bakımından kozmopolitik bir yapıya sahiptir. Somut olmayan kültürel mirasın bir parçası olan masallar, kültürün meydana gelmesinde ve bu birikimin devam etmesinde önemli bir yere sahiptir. Özellikle küçük çocukların hoşlanarak okudukları ve dinledikleri, güzel vakit geçirdikleri masallar, çocuğun hayal etme ve merak dürtüsünü geliştirip onlara hayatın çeşitli zorluklarını gösteren ve işlediği temalarla toplumun temel değerlerinin yerleşmesinde kayda değer bir yere sahiptir. Bu perspektif doğrultusunda ele alınan çalışmada; Van bölgesine ait masalların değer eğitimi ve dile olan katkısı bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, nitel araştırma desenlerinden betimsel bir analiz çerçevesinde ele alınarak veriler doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Bu çalışmada Van bölgesine ait kırk bir masal incelenmiş olup bu masallardaki değerler ise 2019 Türkçe Öğretim Programında yer alan kök değerler doğrultusunda sınıflandırılmış; ayrıca bu masallarda dilin önemli unsurlarından olan deyimler ve atasözleri de ele alınmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın neticesinde, incelenen Van masallarında MEB’in Türkçe Öğretim Programında belirlemiş olduğu kök değerleri taşıdığı ve bu masallarda dilin önemli unsurlarından olan atasözlerinin ve deyimlerin sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Somut olmayan kültürün bir parçası olan Van yöresine ait masallar, değer eğitimi ve dil öğretimi için kaynak olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Masallar, Van yöresi masalları, değer eğitimi ve dil unsurları

Analysis of Van Tales in Terms of Value Education and Language Elements

Öz

As Van region is the motherland of many civilizations in the historical course , it has a multicultural structure in terms of cultural buildup. Being a part of the intangible cultural heritage, tales have an important place in the formation of culture and in the continuation of this accumulation. Especially the fairy tales that young children like to read and listen to and have a good time have a significant place in the establishment of the basic values of the society with the themes that develop the child's urge to imagine and wonder and show them the various difficulties of life. In this study, it is aimed to examine the fairy tales of Van region in terms of value education and their contribution to language. This research was handled within the framework of a descriptive analysis, one of the qualitative research designs, and the data were obtained through document analysis. In this study, forty one tales belonging to the Van region were examined and the values in these tales were classified in line with the root valuesin the 2019 Turkish Education Program; In addition, idioms and proverbs, which are important elements of the language, are also discussed in these tales. Descriptive analysis approach was used in the analysis of the obtained data. As a result of the research, it is seen that the Van tales examined carry important values determined by the Ministry of National Education in the Turkish Teaching Program and proverbs and idioms, which are important elements of the language, are frequently used in these tales. Tales from the Van region, which is a part of the intangible culture, can be used as a resource for value education and language teaching.

Anahtar Kelimeler

Tales, tales of Van region, value education and language elements

Kaynakça

• Akkaya, N. (2014). Keloğlan Masallarında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2/1), 312-324.
• Arıcı, A. F. (2009). Masalların Çocuk Edebiyatında Kullanımı. Çoluk-Çocuk Dergisi, 87, 35- 38.
• Arıcı, A.F. (2008). Eğitimde Masalın Yeri. İlköğretmen Dergisi, 17, 6-9.
• Aydın, M. Z. ve Akyol Gürler, Ş. (2012). Okulda Değerler Eğitimi. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Boratav, P. N. (1992). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Adam Yayınları.
• Creswell, J. W. (2002). Educational Research: Planning, Conducting, And Evaluating Quantitative. Prentice Hall Upper Saddle River, NJ.
• Ekinci Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Değer İletimi Açısından İncelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, 6-2, 413- 424.
• Elçin, Ş. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergin, M. (1986). Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kasımoğlu, H. (2010). Van Yöresine Ait Türk Halk Masalları. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karagöz, B. (2017). Naki Tezel’in Türk Masalları Adlı Kitabının Değerler Açısından Analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 534-556.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (21. Baskı). Ankara: Nobel.
• Karatay, H. (2007). Dil Edinimi ve Değer Öğretimi Sürecinde Masalın Önemi ve İşlevi. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (3), 463-475.
• Kılcan, B. (2016). Ignác Kúnos’un Kırk Dört Türk Peri Masalı Adlı Eserinin Değerler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Dergisi, 5(3), DOI: 10.19128/turje.17633.
• Kılıç, B. S. ve Yılmaz, O. (2018). Fakir Baykurt’un Masallarında Değer Eğitimi ve Masalların Türkçe Eğitimine Katkısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1104-1125.
• MEB, (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Sakoğlu, S. (1999). Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Susar Kırmızı, F. (2014). 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Metinlerinde Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12 (27), 217-259.
• Yaman, E. (2012). Değerler Eğitimi Eğitimde Yeni Ufuklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Önay, Y. (1995). Van Masalları Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Özdemir, O. ve Çekici, Y. E. (2013). Üretim İlişkileri Bağlamında La Fontaine Masallarında Değer Sorgulaması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (1), 113-119.
• Propp, V. (2001). Masalın Biçimbilimi. M. Rıfat ve S. Rıfat (Çev.). İstanbul: Om Yayınları.
• Şahin, M. (2011). Masalların Çocuk Gelişimine Etkilerinin Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi. Millî Folklor Dergisi, 23 (89), 208-219.
• Tahiroğlu, M., Kayabaşı, O. A. ve Kayabaşı, R. G. (2013). Türk Halk Masallarının Öğrencilerin İnsani Değerlere Yönelik Tutumlarına Etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6 (4), 477- 495.
• Taşdelen, V. (2007). Felsefe ve Masal: Van Masalları Örneği. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu Bildiri Metinleri, 301-309.
• TDK. (2009). Türkçe Sözlük (10. Basım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• UNESCO, (2021). Erişim 03.01.2021, https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-Somut-Olmayan- K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Listesi
• Yalçın, A., Aytaş, G. (2003). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaman, E. (2012). Değerler Eğitimi Eğitimde Yeni Ufuklar. Ankara: Akçağ.
• Yavuz Helimoğlu, M. (2002). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/01/20060121.htm Erişim tarihi 03.01.2021