Katılım Bankası Personelinin İslami Finansal Bilgi Düzeyinin ve Faizsiz Bankacılık İlkelerine Duyarlılığının Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2021, Sayı: 52, 361 - 392, 30.06.2021

Esra Bildirici Çalık

Öz

İslami finans kurumlarının Türkiye’deki en önemli temsilcileri olan Katılım Bankaları 2005 yılında çıkan 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ile özel finans kurumundan, katılım bankasına dönüşmüş ve bununla birlikte başlayan süreçte yıllar itibariyle hızlı bir büyüme ve şubeleşme sergilemiştir. 2009-2019 döneminde katılım bankacılığı bankacılık sektöründeki payını %4,03’ten, %6,33’e; şube sayısını 560’dan, 1179’e ve personel sayısını ise 11.802’den 16.040’a yükseltmiştir . Bu hızlı gelişim trendine katılım bankası personelinin nasıl uyum sağladığı araştırmaya değer görülmüştür. Bu araştırmanın amacı; katılım bankaları personelinin İslami finans ve katılım bankacılığı temel ilkeleri hakkında bilgi düzeylerini, faiz konusundaki hassasiyetlerini ölçerek, tespit ve önerilerde bulunmaktır. Bu amaçla 2018 yılı içerisinde farklı bölgelerden 5 Katılım bankasına ait 36 şubeden 257 çalışana Faizsiz Bankacılık İlkelerine Duyarlılıklarını (FBİD) ve İslami Finansal Bilgi Düzeylerini (İFBD) ölçemeye yönelik anket uygulanmış ve elde edilen sonuçlar analiz edilerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre; katılım bankası çalışanlarının faizsiz bankacılık ilkelerine duyarlılıkları genel manada yüksek düzeyde çıkmış olmakla birlikte, katılım bankalarının en temel fon kullandırma yöntemi olan murabaha işlemlerinde personeli bilinçlendirici eğitimlerin yapılmasının gerekliliği ve aynı zamanda çalışanların örgütsel bağlılıklarının arttırılmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra Mudaraba, Müşareke vb. fon kullandırım yöntemleri hakkında katılım bankası çalışanlarının temel İslami finansal bilgi düzeylerinin artırılmasının gerekliliği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, Katılım Bankacılığı, Faizsiz Bankacılık İlkelerine Duyarlılık (FBİD), İslami Finansal Bilgi Düzey (İFBD)

A Research For Measuring The Islamic Financial Knowledge Level of The Participation Bank Staff and The Sensitivity of Interest-Free Banking Principles

Öz

Participation Banks are the most important representatives of Islamic financial institutions in Turkey when they transformed from Special Finance Institutions to Participation Banks in 2005 with Banking Act No. 5411 then demonstrated rapid growth and branching. During 2009-2019, the participation banking increased its portion in the banking sector from 4.03% to 6.33%, the number of branches from 560 to 1179 and the number of personnel from 11.802 to 16.040 . It is worth investigating how this rapid development trend has been adapted by participation bank personnel. The purpose of this research is to measure the level of knowledge about the basic principles of participation banking of participating banks staff and to determine the sensitivity of interest to Islamic Financial Literacy Levels. For this purpose, in 2018, various questions were asked. The answers obtained were asked to measure the sensitivity of Interest-Free Banking Principles (FBiD) and Islamic Financial Information Levels (IFBD) from 36 branches to 257 employees of 5 Participation Banks in different cities. According to the findings; the sensitivities of the employees of the participating bank to the interest-free banking principles have been at a good level general terms, it has become necessary for the participating banks to make personnel training in the murabaha transactions which is the most basic fund-raising method and to increase the organizational commitment of the employees. In addition, Mudaraba, Musharaka etc., it has been determined that participation bank employees should increase their basic Islamic financial knowledge levels on the methods of using funds.

Anahtar Kelimeler

Islamic Finance, Participation Bank, Interest Free Banking Principles (FBID), Islamic Financial Information Levels (IFBD)

Kaynakça

• Abdillahi, A.M. (2015). Determinants of Islamic Financial Literacy Towards Retirement Planning. Thesis of Master, School of Economic, Finance and Banking Univerisiti Utara Malaysia
• Abdul Hamid, A.H. ve Mohd Nordin, N.A. (2001). A Study on Islamic Banking Education Experience and The Strategy fort he New Millenium-A Malaysian Evidence. International Journal Of Islamic Financial Services, 2(4), 3-11.
• Abdullah, M.A. ve Anderson, A. (2015). Islamic Financial Literacy among Bankers in Kuala Lumpur. Journal of Emerging Economies and Islamic Research, 3(2),1-16
• Abdullah, H.R. ve Abdul Razak, L.H. (2016). Exploratory Research Into Islamic Financial Literacy In Brunei Darussalam. Islamic Financial Literacy, Universiti Islam Sultan Sharif Ali, Brunei
• Abdul Rahim, S.H., Abdul Rashid, R. ve Hamed, A.B. (2016). Islamic Financial Literacy and its Determinants Among University Students: An Exploratory Factor Analysis. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(7), 32-35.
• Aktepe, İ. E. (2012a). Sorularla Katılım Bankacılığı. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği Yayınları, Yayın No:4
• Aktepe, İ. E. (2012b). İslam Hukuku Çerçevesinde Finansman ve Bankacılık. İstanbul: Erkam Matbaası
• Antara, P.M., Musa, R. ve Hassan, F. (2016). Bridging Islamic Financial Literacy and Halal Literacy: The Way Forward in Halal Ecosystem. Procedia Economics and Finance, 37, 196-202
• Ayrıçay, Y, Kök, D, ve Bekereci, N, E. (2017). İslami Finansal Okuryazarlık: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması,International Congress of Islamic Economy. Finance and Ethics, 28-29 October, 157-169
• Ayub, M. (2017). İslamî Finansı Anlamak. (Çeviri Ed. Suna Akten Çürük Raif Parlakkaya), İstanbul: İktisat Yayınları
• Bildirici Çalık, E. ve Aygün, M. (2017). Geleneksel Bankalar İle Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının Basel III Kriterleri Açısından Kıyaslanması. Journal of Current Researches on Business and Economics, 7 (2), 47-64
• Bley, J. ve Kuehn, K. (2004). Conventional Versus Islamic Finance: Student Knowledge and Perception in the United Arab Emirates. International Journal of Islamic Financial Services, 5(4)
• Çalık, A. (2014). Katılım Bankalarında Sigorta Uygulamaları ve Tekâfül Sigorta Sistemi. Finans, Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(587), 95-106
• Çömlekçi, İ. (2017). İslami Finansal Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi: Katılım Bankaları Müşterileri Üzerine Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (63), 1423-1439
• Özsoy, M,Ş. (2012). Sağlam Bankacılık Modeli İle Katılım Bankacılığına Giriş. İstanbul: Bilnet Matbaacılık
• Sardiana, A. (2016). The Impact of Literacy to Shariah Financial Service Preferences, Etikonomi, 15 (1), 43- 62.
• Saruhan, Ş. C. ve Özdemirci, A. (2016). Bilim, Felsefe ve Metodoloji (4.Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık
• SERPAM, (Sermaye Piyasası Araştırma ve Uygulama Merkezi), (2013). İslami Finans Kavramı, Ürünler, Dünya’da ve Türkiye’de Gelişimi ve Geleceği, Araştırma Notları1
• Siti, H.A.R. (2014). Psychosocial Factors and Gender Influencing the Level of Islamic Financial Literacy. Masster Thesis in Islamic Finance and Banking, Universiti Utara Malaysia
• Şahin, E. (2007). Türkiye’de Dünden Bugüne Katılım Bankaları. Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB). (2015). Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015-2025, İstanbul
• Yanpar, A. (2014). İslami Finans. İstanbul: Scala Yayıncılık
• Zaim, S. (1992). İslam-İnsan ve Ekonomi. İstanbul: Yeni Asya Yayınları