Muşlu Alaaddin Paşazadeler Hanedanının Meşruiyet Kaynakları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Sayı: 64, 153 - 163, 30.06.2024

Fatih Gencer

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1441831

Öz

Son yıllarda yerel tarih çalışmalarına olan ilginin giderek arttığı gözlemlenmektedir. Bu ilgiden Bitlis ve Muş yöresi de nasibini almış, Alaaddin Paşazadelere dair araştırmaların sayısı artmıştır. Bilindiği üzere Muş ve çevresini 18. Yüzyılın ortalarına kadar Bitlis’in kadim beyleri olan Şerefhanlar, Osmanlı idari sisteminin belirlediği sınırlar çerçevesinde, yönetmiştir. Ancak yüzyılın ortalarından itibaren görünür hale gelen Alaaddin Paşazadeler, Muş yöresine fiilen hâkim olmaya başlamış ve zamanla Şerefhanların idare ettiği diğer bölgeleri de ele geçirmişlerdi. Bu değişim, başlangıçta Osmanlı merkezi yönetiminin onayı olmadan gerçekleşmiştir. Hatta Osmanlı yönetimi durumdan memnun olmadığı için Muş’a iki kez asker sevk etmişti. Hükümetin bu tutumuna rağmen 18. Yüzyılın sonlarına doğru Alaaddin Paşazadeler hem resmen hem de fiilen bölgenin meşru idarecileri haline gelmişlerdi. Bu durum bölge halkını da rahatsız etmemiş, onlara karşı herhangi bir bölgesel direnç ortaya çıkmamıştı. Bu çalışmanın amacı otorite meşruiyet ilişkisi bağlamında Alaaddin Paşazadelerin meşru idareci olma sürecini ortaya koymaktır. Bu maksatla çalışmada; devletin Alaaddin Paşazadeleri neden Şerefhanlara tercih ettiği sorusuna cevap aranmıştır. Bunun yanında neden yeni yönetime karşı bir isyan hareketi ortaya çıkmadığı, ahalinin neden onları meşru bir idareci olarak kabul ettikleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca Alaaddin Paşazadelerle yönetim alanında istikrarsızlık yaşanıp yaşanmadığı irdelenmiştir. Nihayetinde Alaaddin Paşazadelerin bölgenin sosyal ve kültürel yapısını nasıl etkilediği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alaaddin Paşazadeler, Muş Beyleri, Bitlis, meşruiyet, otorite

An Evaluation on the Sources of Legitimacy of Alaaddin Pashazades Dynasty of Muş

Öz

In recent years, it has been observed that interest in local history studies has been increasing steadily. Bitlis and Muş regions have also benefited from this interest, and the number of studies on Alaaddin Pashazades, the last beys (chiefs) of Bitlis and Muş, has increased. As it is known, until the mid-18th century, Sherefhans, the ancient nobles of Bitlis, had governed Muş and its surroundings within the boundaries determined by the Ottoman administrative system. However, Alaaddin Pashazades (the sons of Alaaddin), who became visible from the middle of the century, began to de facto ruler of Muş and gradually seized control of other regions administered by Şerefhanlar. This change in the region initially occurred without the approval of the central Ottoman administration. In fact, the Ottoman administration was not pleased with this situation and had sent troops to Muş twice. Despite the government's stance, by the end of the 18th century, Alaaddin Pashazades had become both formally and effectively the legitimate rulers of the region. This situation did not disturb the people of the region, and there was no regional resistance against them. The aim of this study is to reveal the process of Alaaddin Pashazades becoming legitimate rulers in the context of authority legitimacy relationship. For this purpose, the study will seek answers to why the state preferred Alaaddin Pashazades over Sherefhans. In addition, it will be examined why there was no rebellion against the new rule and why the people accepted them as legitimate rulers. Furthermore, it will be analyzed whether there was any instability in the governance area in the region with Alaaddin Pashazades. Ultimately, the discussion will focus on how Alaaddin Pashazades influenced the social and cultural structure of the region.

Anahtar Kelimeler

Alaaddin Pashazades, The Beys of Muş, Bitlis, legitimacy, authority

Kaynakça

• Arvas, M. S. (2007). 298 Numaralı Şer'iye Sicili Defterine Göre Bitlis'in Ekonomik, Sosyal ve Dini Durumu (Tez No. 209207) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gencer, F. (2019). Bitlis ve Muş’un son beyleri Alaaddin Paşazadeler. Libra Yayınları.
• Gencer, F. (2021). Şerefhanlardan Alaaddin Paşazadelere Bitlis. M. Demirtaş (Ed.), Bitlis Tarihi II (s.43-108). Efe Akademi Yayınları.
• Genç, V. (2024). Osmanlılar ve Safeviler arasında Bidlis 1502-1723. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Koçak, Z. (2019a). XVI. Yüzyıl tapu tahrir defterlerine göre Bitlis camileri ve mescitleri. Vakıflar Dergisi, (51), 73-98.
• Koçak, Z. (2019b). XVI. Yüzyıl tapu tahrir defterlerine göre Bitlis medreseleri ve medrese vakıfları. M. İnbaşı ve M. Demirtaş (Ed.), Tarihi ve kültürel yönleriyle Bitlis (s. 209-230). Bitlis Eren Üniversitesi Yayınları.
• Matheson, C. (1987). Weber and the classification of forms of legitimacy. The British Journal of Sociology, 38(2), 199-215.
• Petras, J. (1989), Class politics, State power and legitimacy. Economic and Political Weekly, 24(34), 1955-1958.
• Smith, R.W. (1970). The concept of legitimacy. A Journal of Social and Political Theory, (35),17-29.
• Şen, K. (2019). Belgeler ışığında Hınıs Ulu Camii’nin tarihlendirilmesi. Sanat Tarihi Dergisi, XXVIII(1), 23-37.
• Şerefhan Bitlisi, (2015). Şerefname I (A. Yegin, Çev.). Nûbihar Yayınları.
• Weber, M. (1999). Sociological writings. Wolf Heydebrand (Ed.), Continuum.
• Wrong, D. H. (1995). Power ıts forms, bases and uses. Routledge.