MOBBING: İŞ YERİNDE YILDIRMA ÖZEL VE RESMİ İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİLERİ ÜZERİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2012, Sayı: 18, 272 - 286, 01.06.2012

Asiye toker Gökçe

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin, çalıştıkları okullarda yaşadıkları yıldırmayı, yıldırmanın nedenlerini ve yıldırma ile başa çıkmada kullandıkları stratejileri belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma karşılaştırmalı tarama modelindedir. Araştırma sonucunda; öğretmen ve okul yöneticilerinin zaman zaman yıldırıldıkları; yıldırmaya yol açan ve en sık karşılaşılan saldırgan davranışların her iki okul türünde de benzerlik gösterdiği; öğretmenlerin karşılaştıkları yıldırmada cinsiyetin farklılık gösterdiği, buna karşın yaşın ve mesleki deneyimin farklılık göstermediği; hem öğretmenler, hem de okul yöneticilerinin en fazla okul yöneticileri tarafından yıldırıldıkları; yıldırmaya neden olan başlıca etkenin mağdurun kişilik özellikleri olduğu; yıldırma ile başa çıkmada en sık kullanılan stratejinin ‘bağlılık’ olduğu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, iş yerinde yıldırma, eğitim, öğretmen, okul yöneticisi, okul müdürü

Mobbing: A Study on Public and Private School Teachers and School Administrators

Öz

This study aims to determine mobbing, its frequency, perceived reasons and coping strategies among teachers and school administrators in public and private elementary schools in Turkey. The paper opted for comparative survey model. The results revealed that educators seem to be mobbed at times. There is not any difference about the most encountered mobbing behaviors by school type. On the other hand, there is no difference among mobbing behaviors the teachers and the school administrators encountered by age and professional experience. Both the teachers and the school administrators were mobbed by the school administrators. Both the teachers and the school administrators believe in that victim’s personality was the most important reason for mobbing. Finally, ‘loyalty’ is utilized frequently as coping strategy against mobbing.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, bullying in workplace, education, teacher, school administrator, school principal

Kaynakça

• Baltaş, Acar (2002). Adı yeni konmuş bir olgu: İş yerinde yıldırma Activeline Gazetesi. No:30, Online]: indirilmiştir. adresinden Mayıs tarihinde
• Crawford, N. (1997). Bullying at work: A psychoanalytic perspective. Journal of Community &
• Applied Social Psychology, Vol:7. (219-225). 42, (361-371). Çalışkan, O. (2005). Turizm işletmelerinde çalışanlara yapılan yıldırma davranışları
• Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliot, G. P. (2003). Mobbing: İş Yerinde Duygusal Taciz. (Çev.
• Osman Cem Önertoy) İstanbul: Sistem Yayıncılık A.Ş Dick, R., Wagner, U. (2001). Stres and strain in teaching: A structural equation approach.
• British Journal of Educational Psychology. (71), 243- 259. Dikmen, A. (2005). Workplace bullying/mobbing and its effects on intention to leave the organization. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, Vol 20 (1-2).
• Einarsen, S. ve Skodstad, A. (1996). Bullying at work: Epidemiological findings in public and private organisations. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2).
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Gökçe, T. A. (2009). Development of mobbnig questionnaire for educators in Turkey. The Indian Journal of Social Work, Vol 70 (4). 570-595.
• Hoel, H. Faragher, B., Cooper, C. (2004). Bullying is detrimental to health, but all bullying behaviours are not necessarily equally damaging. British Journal of Guidance &
• Councelling, Vol. 32, No.3. 367-387. Hubert, A. ve Veldhoven, M. (2001). Risk sectors for undesirable behaviour and mobbing.
• European Journal of Work and Organizational Psychology,10 (4), 415-424. Leymann, H. (1996). The contend and development of mobbing at work. European Journal of
• Work and Organizational Psychology, 5 (2), 165-184. Leymann, H. and Gustafsson, (1996). Mobbing at work and the development of post-traumatic stress disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 251-275.
• Niedl, K. (1996). Mobbing and well-being: Economic and personnel development ımplications.
• European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2), 239-249. O’Conner, H. (2004). Bullying staff in schools. 1-6. [Online]: http://www.caitrin.mtx.net adresinden Eylül 2006 tarihinde indirilmiştir.
• Rayner, C. (1997). Bullying at work. After Andrea Adams. Journal Of Community & Applied Social Psychology. Vol. 7, 177-180
• Resmi Gazete (2011). Sayı: 27879. http://www.resmigazete.gov.tr
• Schuster, B. (1996). Rejection, Exclusion, and harassment at work and in schools. European psychologist, 1 (4), (293-317)
• Tan, B.U. (2005). İş yerinde rekabetin neden olduğu psikolojik baskılar ve iş yerinden uzaklaştırma (mobbing). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tanoğlu, S.Ç. (2006). İşletmelerde yıldırmanın değerlendirilmesi ve bir yüksek öğrenim kurumunda uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi
• Fen Bilimleri Enstitüsü. Vartia, M. (1996). The sources of bullying – Psychological work environment and organisational climate. European Journal of Work and Organizational Psychology, (2), 203-214.
• Westhues, K. (2002). At the mercy of the MOB. http://gateway.proquest.com
• Zapf, D. (1999). Organizational, work group related and personal causes of mobbing /bullying at work. International Journal of Manpower, 20, 70-85.
• Zapf, D. Knorz, C. ve Kulla, M. (1996). On the relationship between mobbing factors, and job content, social work environment, and health outcomes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5 (2). 215-237