Araştırma Makalesi
Yıl 2019,
Sayı: 13, 145 - 166, 26.06.2019
Öz
Kitap sanatları Türk Sanatı’nın oluşumundaki en önemli unsurlar arasında gösterilmektedir.
Bu alanda verilmiş eserler, sanatımızın geçmişten günümüze ulaşabilmesi bakımından
son derece etkili olmuştur. Şah Mahmud Nişâburî Albümü de, kitap sanatlarının
uygulama alanlarından olan murakka’ yapımcılığının en mühim örnekleri arasında gösterilmektedir.
Başta Şah Mahmud Nişâburî olmak üzere İranlı hattatların kıt’alarının yer aldığı
bu albümün tezhiplenmesinin ve ciltlenmesinin Osmanlı Nakkaşhânesi’nde yapıldığı
kabul edilmektedir. Albümde kıt’a formunun sıra dışı örnekleri bir arada toplanmıştır.
Hem hat hem de tezhip sanatı açısından çok değerli ve aynı zamanda yol gösterici bir eser
niteliği taşıyan albümdeki kıt’a formlarının farklılığı, değişik boyutlarda ve şekillerde
koltuk alanlarının oluşumunu sağlamış ve bu durum tasarımdaki çeşitliliği de beraberinde
getirmiştir. Bu makalede de, Şah Mahmud Nişâburî Murakkaı’nda yer alan birkaç örnek,
koltuk tezhibi yönünden ele alınacak ve incelenecektir.
Kaynakça
- Alparslan, Ali, “Kıta” madd., DİA, c. 25, Ankara, 2002. Atıl, Esin, Süleymanname (The Illustrated History of Süleyman the Magnificent), National Gallery of Art, New York, Washington, Harry N. Abrams, Inc., Publishers, 1986. Çağman, Filiz, Kat’ı (Osmanlı Dünyasında Kağıt Oyma Sanatı ve Sanatçıları), İstanbul, Aygaz A. Ş., 2014. _________ - Tanındı, Zeren, “Osmanlı-Safevi İlişkileri (1578-1612) Çerçevesinde Topkapı Sarayı Müzesi Resimli El Yazmalarına Bakış”, Aslanapa Armağanı, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1996. Derman, M. Uğur, “Murakka’” madd., DİA, c. 31, İstanbul, 2006. _________, Osmanlı Hat Sanatı, İstanbul, Mas Matbaacılık, 2001. Duran, Gülnur, “Kara Memi” madd., DİA, c. 24, İstanbul, 2001. Fetvacı, Emine, “Persian Aesthetics in Ottoman Albums”, https://www.ias. edu/ideas/2018/fetvaci-persian-aesthetics. Gelibolulu, Mustafa Âlî, Menâkıb-ı Hünerverân, haz. Müjgan Cunbur, 2. bs., İstanbul, 2012. Genç, Vural, “From Tabriz To Istanbul: Goods And Treasures of Shah Isma’il Looted After The Battle Of Chaldıran”, Studia Iranica, sa. 44, Iran, 2015. Mahir, Banu, “Saray Nakkaşhanesinin Ünlü Ressamı Ş ah Kulu ve Eserleri”, Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık, c. 1, İ stanbul, 1986. _________, “XVI. Yüzyıl Osmanlı Nakkaşhanesinde Murakka Yapımcılığı”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu (Gönül Öney’e Armağan), İzmir ,2002. Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, Tuhfe-i Hattâtîn, haz. Mustafa Koç, İstanbul, Klasik Yayınları, 2014. Serin, Muhittin, “Şah Mahmud Nişâburî” madd., DİA, c. 38, İstanbul, 2010. _________, Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, 4. bs., İstanbul, Kubbealtı Yayınları, 2010. Tanındı, Zeren, “13-14. Yüzyılda Yazılmış Kur’an’ların Kanunî Döneminde Yenilenmesi”, Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık I, İstanbul, 1986. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Osmanlı Sarayı’nda Ehl-i Hıref (Sanatkârlar) Defteri”, Belgeler, c. XI, sa. 15, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1986.
Yıl 2019,
Sayı: 13, 145 - 166, 26.06.2019
Öz
The arts of book are one of the most important elements in the formation of Turkish
art. The works which are given in this field have been highly influential in terms of our
art to reach from past to the present. Shah Mahmud Nişâburî album is shown as one of
the most important examples of album production which is application area of book arts.
In this album, which contains calligraphic kıt’as of Persian calligraphers, mostly of Shah
Mahmud Nişâburî, illumination and binding in Ottoman palace studio, kıt’a forms’ extraordinary
examples are gathered together. The variety of kıt’a forms in the album, which
is both valuable and at the same time an advisor in terms of calligraphy and illumination,
has provided the formation of koltuk areas in different sizes and shapes and this brought
diversity in the design. In this article, some samples in Shah Mahmud Nişâburî album will
be analyzed in terms of koltuk illumination.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alparslan, Ali, “Kıta” madd., DİA, c. 25, Ankara, 2002. Atıl, Esin, Süleymanname (The Illustrated History of Süleyman the Magnificent), National Gallery of Art, New York, Washington, Harry N. Abrams, Inc., Publishers, 1986. Çağman, Filiz, Kat’ı (Osmanlı Dünyasında Kağıt Oyma Sanatı ve Sanatçıları), İstanbul, Aygaz A. Ş., 2014. _________ - Tanındı, Zeren, “Osmanlı-Safevi İlişkileri (1578-1612) Çerçevesinde Topkapı Sarayı Müzesi Resimli El Yazmalarına Bakış”, Aslanapa Armağanı, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1996. Derman, M. Uğur, “Murakka’” madd., DİA, c. 31, İstanbul, 2006. _________, Osmanlı Hat Sanatı, İstanbul, Mas Matbaacılık, 2001. Duran, Gülnur, “Kara Memi” madd., DİA, c. 24, İstanbul, 2001. Fetvacı, Emine, “Persian Aesthetics in Ottoman Albums”, https://www.ias. edu/ideas/2018/fetvaci-persian-aesthetics. Gelibolulu, Mustafa Âlî, Menâkıb-ı Hünerverân, haz. Müjgan Cunbur, 2. bs., İstanbul, 2012. Genç, Vural, “From Tabriz To Istanbul: Goods And Treasures of Shah Isma’il Looted After The Battle Of Chaldıran”, Studia Iranica, sa. 44, Iran, 2015. Mahir, Banu, “Saray Nakkaşhanesinin Ünlü Ressamı Ş ah Kulu ve Eserleri”, Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık, c. 1, İ stanbul, 1986. _________, “XVI. Yüzyıl Osmanlı Nakkaşhanesinde Murakka Yapımcılığı”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu (Gönül Öney’e Armağan), İzmir ,2002. Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, Tuhfe-i Hattâtîn, haz. Mustafa Koç, İstanbul, Klasik Yayınları, 2014. Serin, Muhittin, “Şah Mahmud Nişâburî” madd., DİA, c. 38, İstanbul, 2010. _________, Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, 4. bs., İstanbul, Kubbealtı Yayınları, 2010. Tanındı, Zeren, “13-14. Yüzyılda Yazılmış Kur’an’ların Kanunî Döneminde Yenilenmesi”, Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık I, İstanbul, 1986. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Osmanlı Sarayı’nda Ehl-i Hıref (Sanatkârlar) Defteri”, Belgeler, c. XI, sa. 15, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1986.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırmalar ve İncelemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Haziran 2019 |
| Kabul Tarihi | 1 Nisan 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 13 |
