Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim Mekânlarına Yönelik Bilişsel Gelişimi Destekleyici Mobilya Önermeleri

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 17, 82 - 100, 30.06.2018

İlayda Soyupak Meltem Eti Proto

https://doi.org/10.16950/iujad.439600

Öz

Fiziksel çevre, okul öncesi eğitimde öğreticilik görevi üstlenir.
Çevreden gelen uyaranlar çocuk tarafından algılanır, işlenir, yorumlanır,
yeniden düzenlenir; böylelikle çocuk mekanı deneyimleyerek öğrenir. Öğreticilik
niteliği gözetildiğinde, okul öncesi eğitimde fiziksel çevre tasarımının
sürdürülen eğitim yaklaşımı ile doğrudan ilişkili olduğu ortaya çıkar. İyi
tasarlanmış bir okul öncesi eğitim çevresi, sürdürülen eğitim yaklaşımına bağlı
olarak çocuğa uygun öğrenme imkanları sunar ve çocuk gelişimini destekler. Okul
öncesi eğitim çevreleri farklı hacimsel özelliklere sahip olmasına karşın, ilgili
eğitim yaklaşımına uygun olarak tasarlanmış mobilyaların kullanılması ile o
eğitim yaklaşımının değerlerini yansıtan, öğretici, bilişsel gelişimi
destekleyici çevreler yaratılabilir. Bu çalışma kapsamında, Marmara
Üniversitesi Prof. Dr. Ayla Oktay Uygulama Anaokulunda gerçekleştirilen saha
araştırması ve ilişkili çalışmalardan elde edilen veriler değerlendirilerek
okul öncesi eğitimde bilişsel gelişimi destekleyici mobilya tasarım önerileri
geliştirilmiştir. Saha araştırmasında; seçilen okulun yetişkin ve çocuk
kullanıcılarıyla gerçekleştirilen sözlü görüşmeler, araştırmacının yetişkin ve
çocuk göz seviyesinde gerçekleştirdiği video kaydı, çocukların derslikleri tanıttığı
video kayıtları ve gözlem yöntemiyle veriler toplanmıştır.  Tasarım sürecinde, konuyla ilgili bilgiler,
saha çalışmasından elde edilen veriler ışığında problem tanımlanarak, tasarım
önermeleri oluşturulmuştur. Bu çalışmada, okul öncesi eğitimde fiziksel çevre
ve bilişsel gelişim ilişkisi incelemesi ve saha çalışması sonucunda ortaya
çıkan, Milli Eğitim Bakanlığı eğitim yaklaşımına uygun olarak geliştirilen
mobilya tasarım çözümleri değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

çocuk mobilyası, eğitim çevreleri, mobilya tasarımı

Kaynakça

• Ata, S., Deniz, A. ve Akman, B. (2012). The Physical Environment Factors in Preschools in terms of Environmental Psychology: a Review. Procedia - Social and Behavioral Sciences 46:2034-2039.
• Azlina, W. ve Zulkiflee, A. (2012). A Pilot Study: The Impact of Outdoor Play Spaces on Kindergarten Children. Procedia - Social and Behavioral Sciences 38:275-283.
• Barre, F. (1984). Çocuk ve Mekan ya da Yitirilmiş Kent. M. Güvenç (çev.). Mimarlık 207:14-17.
• Başara Baydilek, N. (2015). Okul Öncesi Eğitim Programında Akıl Yürütme Becerilerinin Yeri Ve Okul Öncesi Eğitim Sınıflarında Akıl Yürütme Becerilerinin Desteklenmesinde Örtük Programın İşlevi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, s.73.
• Beilin, H. (1987). Current Trends in Cognitive Development Research: Towards a New Synthesis. B. Inhelder, D. D. Caprona & A. Cornu-Wells (Ed.). Piaget Today içinde. Hove: Lawrence Erlbaum Associates, (37-64).
• Cole, M. (2005). Putting Culture In The Middle. H. Daniels (Ed.). An Introduction to Vygotsky içinde. Hove: Routledge, 195-222.
• Elibol, C., Kılıç, Y., ve E. Burdurlu. (2006). Okul Öncesi Çocuk Oyuncaklarında Malzeme Kullanımı ve 4-6 Yaş Çocuklarının Renk Tercihi. Aile ve Toplum 3(9):35-44.
• Frierson, P. R. (2014). Maria Montessori's Epistemology. British Journal for the History of Philosophy 22(4): 767-791.
• Hart, R. A. and Moore, G. (1973). The Development of Spatial Cognition: A Review. R. M. Downs and D. Stea (Ed). Image and Environment içinde. Chicago: Aldine Publishing Company, 246-288.
• Helvacıoğlu, E. (2007). Color Contribution to Children's Wayfinding in School Environments. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, s.53.
• Jalil, N. A., Yunus, R. M. ve N. S. Said. (2013). Students’ Colour Perception and Preference: An Empirical Analysis of Its Relationship. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 90:575-582.
• Kara, A. (2007). Okul Öncesi Dönemde 5-6 Yaş Grubu Çocukların Yaratıcılık Düzeylerini Etkileyen Faktörlere İlişkin Öğretmen Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.2.
• Kaya, D. & Gündüz, M. (2015). Alternatif Eğitim ve Toplumsal Değişim Üzerindeki Etkisi: Waldorf Okulları Örneği. Milli Eğitim 205:5-25.
• Kirazoğlu, F. S. (2012). Fiziksel Çevre-Çocuk İlişkileri, Açık Oyun Mekanları ve Çocuk Dostu Çevre Kriterleri Üzerine Bir Değerlendirme: Bakırköy ve Beylikdüzü Örnekleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, s. 17.
• Koleoso, O., Ehigie, B., & Akhigbe, K. (2014). Colour Preference among Children in a Nigerian Montessori School. Mediterranean Journal of Social Sciences. 5(1):325-332.
• Korpela, K. (2002). Children's Environment. R. B. Bechtel, & A. Churchman (Ed.). Handbook of Environmental Psychology içinde. New York: John Wiley & Sons, 363-373.
• MEB 2013. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitimi Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf (Erişim tarihi: 16.8.2017)
• MEB 2015. Eğitim Yapıları Asgari Tasarım Standartları Kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı, https://iedb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/17032245_2015asgaritasar mklavuzu.pdf (Erişim tarihi: 20.8.2017)
• Mei-Ju, C. (2014). In Celebration Of Creativity Play: An Exploration On Children’s Aesthetic Sensibility And Creativity In Waldorf Early Childhood Education. Revista de Cercetare şi Interventie Sociala. 47:165-179.
• Moghaddam, M. R. (2014). Assuming City as A Playground Survey on Reclaiming Design of Some Elements In City for Responding The Children's Need of Spontaneous Play Activities In Built Environment. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Çankaya Üniversitesi, s.11.
• Simon, H. (1988). The Science of Design: Creating the Artificial. Design Issues, 4(1/2):67-82. doi:10.2307/1511391
• Spencer, C. ve Blades, M. (2005). Children and their Environments: Learning, Using and Designing Spaces. Cambridge: Cambridge University Press, s.5.
• Steiner, G. (1987). Spatial Reasoning in Small-Size and Large-Size Environments: In Search of Early Prefigurations of Spatial Cognition in Small-Size Environments.
• B. Inhelder, D. D. Caprona, & A. Cornu-Wells (Ed.). Piaget Today içinde. Hove: Lawrence Erlbaum Associates, 203-216.
• Uhrmacher, P. B. (1993). Making Contact: An Exploration of Focused Attention between Teacher and Students. Curriculum Inquiry. 23(4):433-444.
• Ünlü, A. ve Çakır, H. (2002). A Study on Perception of Primary School Children in Home Environment. Journal of Architectural and Planning Research. 19(3):231-246.
• Wohlwill, F. J. ve M. Wiener. (1964). Discrimination of Form Orientation in Young Children. Child Development. 35(4):1113-1125. doi:10.2307/1126858
• Yaralı, K. (2015). Okul Öncesi Eğitime Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarının Bilişsel Tempolarına Göre Benlik Algılarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, s.25.