II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkçü Dergiciliğin Bir Örneği Olarak Gök-Börü Dergisi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 134 - 153, 22.06.2019

Murat Karataş

https://doi.org/10.38000/juhis.526785

Öz

Bu makalede, II. Dünya Savaşı yıllarında Reha Oğuz Türkkan tarafından 5 Kasım 1942 – 23 Mayıs 1943 tarihleri arasında İstanbul’da 13 sayı olarak yayımlanan Gök-Börü dergisi konu edilmiştir. Derginin yayımlandığı dönemdeki en önemli özelliği Türkiye’de ırkçılığa dayanan bir milliyetçilik algısı oluşturmaya çalışması olmuştur. Bu anlamda dergi, öncüleri Ergenekon ve Bozkurt’taki gibi “Her Irkın Üstünde Türk Irkı” logosuyla Türklerin kendine has ve üstün olduğunu anlatmaya çalışmış ayrıca Batı emperyalizmine karşı Türk milletini içinde bulunduğu maddi ve manevi çöküş halinden kurtarmanın yolunun ırkçılıktan geçtiğini dile getirmiştir. Gök-Börü dergisinde tarih, edebiyat, sosyoloji, iktisat ve ırkçılık üzerine makaleler, şiirler ve karikatürler yer almaktadır. Ağırlıklı olarak Türkkan’ın yazılarının yer aldığı dergide, dönemin Türkçü ilim ve fikir adamlarından başka ilerleyen yıllarda Türk siyasi hayatında yer tutacak Nuri Demirağ ve Bülent Ecevit de kendilerine yer bulmuştur. Bu çalışmada Gök-Börü dergisi şekil ve içerik olarak ele alınmıştır. Derginin II. Dünya Savaşı yıllarında çıkmış olmasının getirdiği siyasi ve psikolojik alt yapının yazılara nasıl yansıdığına, dergide yer alan yazılardan hareketle dönemin toplumsal havasına dair tespitlerde bulunulmuştur. Gök-Börü’de ırkçılık düşüncesi dışında Türkiye haricindeki Türklere dönük ilgiye dikkat çekilmiştir. Elde ettiğimiz veriler ışığında II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de toplum tabanında Türklerin kendine has ve üstün olduğu ayrıca Türkiye haricindeki Türklere dönük ilginin yer bulduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

II. Dünya Savaşı, Gök-Börü, Reha Oğuz Türkkan, Irkçılık, Dış Türkler

Gök-Börü Magazine As An Example Of Turkish Magazine During The World War II

Öz

This article is about Gök-Börü Magazine which was published as 13 issues between 5th October 1942 and 23rd May 1943 by Reha Oğuz Türkkan during the Second World War. During its publishment period the most important point was that it had an attempt to create a perception of nationalism based on racism in Turkey. In this sense as in the Bozkurt and Ergenekon the pioneer of the magazine, it attempted to tell that Turkish are unique and higher with the loop of “Turkish Race Is Higher Than Every Race”. Furthermore, they uttered that against the Western imperialism, racism was the only way to save the Turkish people from material and moral collapse they were in. There were articles about history, literature, sociology, economy and racism in the Gök-Börü Magazine. Turkish science and idea men of this period Bülent Ecevit and Nuri Demirağ who were going to take part in the Turkish political life in the future found place in the magazine in which predominantly Türkan’s writings took part in this work we are going to handle the Börü Magazine with its shape and content. From the point of these writings of the magazine we are going to determine the social atmosphere of the period and how psychological and political substructure were reflected during the Second World War. Apart from the idea of racism in Gök-Börü, we are going to attract the attention to the interest of the Turkish people living except from Turkey. In the light of this information we are going to determine that during the World War II Turkish people had its own unique and superior qualifications among society and also there was an interest to the Turkish people who were abroad Turkey.

Anahtar Kelimeler

World War II, Gök-Börü, Reha Oğuz Türkkan, Racism, Foreign Turkish

Kaynakça

• [1] Akgün, Nuri(1942), “Savaş ve İnsanlık”, Gök-Börü, sayı 2, (5-6).
• [2] ----------------(1942), “Disiplinin Unsurları”, Gök-Börü, sayı 3, (5-6).
• [3] Altunbay, Mehmet(1943), “Azerbaycan”, Gök-Börü, sayı 13, (10).
• [4] Bayrı, Halit(1942), “Anadolu’da Düğün”, Gök-Börü, sayı 1, (16-17).
• [5] Bozkurt, Mahmut Esat(1943), “Milliyetçilerin Cevabı!”, Gök-Börü, sayı 4, (10-12).
• [6] Bozkurt, O.(1942), “İntizamsızlık”, Gök-Börü, sayı 2, (20).
• [7] ---------------(1942), “Vazifeşinas Değiliz”, Gök-Börü, sayı 3, (20).
• [8] ---------------(1943), “Her Irkın Üstünde Türk Irkı Formülünü Anlamayanlar!”, Gök-Börü, sayı 4, (22-23).
• [9] --------------(1943), “Solcu Sapıklara Bozkurt Cevabı!”, Gök-Börü, sayı 5, (2-21).
• [10] Buharalı, Nebil(1943), “Milli Terbiye”, Gök-Börü, sayı 6, (12-20).
• [11] -------------------(1943), “Bizde Fikir Hayatı”, Gök-Börü, sayı 8, (10).
• [12] Fer, Cihat Savaş(1942), “Hesap Veriyoruz”, Gök-Börü, sayı 1, (3-4).
• [13] Gök Bekçisi(1943), “Nuri Demirağ Gök Okulu”, Gök-Börü, sayı 7, (8-10).
• [14] GÖK-BÖRÜ(1942), “Ülküdaşlarımıza”, Gök-Börü, sayı 1, (2).
• [15] -----------------(1942), “Gök-Börü Tabiri ve Manaları”, Gök-Börü, sayı 1, (2-23).
• [16] Güner, Deniz(2015), Savaş ve İktidar, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
• [17] Güntekin, Reşat Nuri(1942), “Kapalı Bahçe”, Gök-Börü, sayı 1, (13).
• [18] ----------------------(1942),“Bahçeli Lokanta”, Gök-Börü, sayı 2, (13).
• [19] ----------------------(1942), “Büyük Suçlu!”, Gök-Börü, sayı 3, (13).
• [20] Hatipoğlu, Şakir Raşit(1942), “Ziraat Davamız”, Gök-Börü, sayı 1, (10-11).
• [21] ------------------------(1943), “Köylü ve İçki”, Gök-Börü, sayı 4, (13).
• [22] Hür, Ayşe(2015), İnönü ve Bayarlı Yıllar (1938-1960), Profil Yayınları, İstanbul.
• [23] İnan, Abdülkadir(1942), “Kırgız-Kazak Düğünleri”, Gök-Börü, sayı 2, (18-19).
• [24] ----------------------(1942), “Dış Türklerde Düğün”, Gök-Börü, sayı 3, (17-18).
• [25] ----------------------(1943), “Gök-Börü Oyunu”, Gök-Börü, sayı 6, (16).
• [26] ----------------------(1943), “Başkurt Düğünü 1”, Gök-Börü, sayı 8, (16).
• [27] ----------------------(1943), “Dış Türklerin İstiklal Mücadeleleri”, Gök-Börü, sayı 10, (9-10).
• [28] ----------------------(1943), “Başkurt Düğünü 2”, Gök-Börü, sayı 13, (18).
• [29] Koçlar, Bekir(2013), “Türk Milliyetçiliği Düşüncesini Tanımlama ve Temellendirme Çalışmalarına Bir Örnek: Ergenekon Dergisi”, Hıstory Studıes, sayı 5/2, (263-286).
• [30] Kösemihal, Ragıp(1942), “Türk Musikisi 1”, Gök-Börü, sayı 2, (9-18).
• [31] ----------------------(1943) “Türk Musikisi 2”, Gök-Börü, sayı 7, (19-20).
• [32] Kurat, Akdes Nimet(1943), “Dış Türklerin İstiklal Mücadeleleri”, Gök-Börü, sayı 9, (9-10).
• [33] Kurtuluş, Reha(1943), “Varlık Vergisi!”, Gök-Börü, sayı 5, (11-12).
• [34] Kut, Hakkı(1943), “Gençlik Davasının Maarif Cephesi”, Gök-Börü, sayı 6, (18-19).
• [35] Landau, Jacob M.(1999), Pantürkizm, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• [36] Önen, Nizam(2005), İki Turan, İletişim Yayınları, İstanbul.
• [37] Özdoğan, Günay Göksu(2015), Turan’dan Bozkurt’a, İletişim Yayınları, İstanbul.
• [38] Sofuoğlu, Zeki(1943), “Kökten Değişiklik Lazım”, Gök-Börü, sayı 5, (7-9).
• [39] Tesbihçioğlu(1943), “Öğretmenlere Dair…”, Gök-Börü, sayı 6, (19).
• [40] Türkkan, Reha Oğuz(2011), Arayan Adam, Cilt 1, Pozitif Yayınları, İstanbul.
• [41] ----------------------(2011), Arayan Adam, Cilt 2, Pozitif Yayınları, İstanbul.
• [42] ----------------------(1942), “Türkçülüğe Bakışlar”, Gök-Börü, sayı 1, (5-6).
• [43] ----------------------(1943), “Milliyetsizliğe Doğru!”, Gök-Börü, sayı 3, (3-4).
• [44] ----------------------(1943), “Milliyetçiliğe Doğru!”, Gök-Börü, sayı 4, (3-7).
• [45] ----------------------(1943), “Yabancı Ülkelerde Terbiye Sistemleri ve Gençlik 1”, Gök-Börü, sayı 5, (9-10).
• [46] ----------------------(1943), “Yarının Genci”, Gök-Börü, sayı 6, (3).
• [47] ----------------------(1943), “Yabancı Ülkelerde Terbiye Sistemleri ve Gençlik 2”, Gök-Börü, sayı 6, (9-10).
• [48] ----------------------(1943), “Yabancı Ülkelerde Terbiye Sistemleri ve Gençlik 3”, Gök-Börü, sayı 7, (11-20).
• [49] ----------------------(1943), “Yabancı Ülkelerde Terbiye Sistemleri ve Gençlik 4”, Gök-Börü, sayı 8, (17-18).
• [50] ----------------------(1943), “İleri Millet ve Üstün Irk”, Gök-Börü, sayı 10, (3-4).
• [51] ----------------------(1943), “Büyük Türklük”, Gök-Börü, sayı 13, (3-4).
• [52] Ülkütaşır, Mahmut Şakir(1943), “Türklerde Oyun ve Sporlar”, Gök-Börü, sayı 6, (7-8)
• [53] -----------------------(1943), “Gök-Börü Oyununun Anadolu’daki İzleri”, Gök-Börü, sayı 6, (15-16).
• [54] Yalçın, Aydın(1942), “Yüksek Tahsil Davamız ve Eksiklerimiz”, Gök-Börü, sayı 1, (12).
• [55] Yıldız, Ahmet(2001), Ne Mutlu Türküm Diyebilene, İletişim Yayınları, İstanbul.
• [56] Zarakol, Tevfik(1943), “Anane”, Gök-Börü, sayı 10, (4-5).
• [57] --------------------(1943), “Kızılbaşlar Hakkında Bir Müşahede”, Gök-Börü, sayı 11, (6).
• [58] --------------------(1943), “Türk Tarihinden Irkçılığa”, Gök-Börü, sayı 12, (6).