KÜTAHYA'DA II. ABDÜLHAMİD HAN DÖNEMİ'NDE İNŞA EDİLMİŞ İKİ ÇEŞME: ÇİNİLİ ÇEŞME VE HÜRRİYET ÇEŞMESİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 75 - 92, 30.04.2019

Yasemin Verim

Öz

Kütahya
şehir merkezinde bulunan ve II. Abdülhamid Dönemi’nde inşa edilmiş Çinili Çeşme
ve Hürriyet Çeşmesi’nin tanıtıldığı bu çalışmanın amacı çeşmelerin tarihlendirme
sorunlarına değinmek, mimari ve süsleme özelliklerini belgelemektir. Osmanlı
Dönemi’ndeki orijinal isimleri bilinmeyen iki çeşme günümüze sağlam vaziyette
gelmiştir. Ancak günümüze kadar bu iki çeşme hakkında detaylı bir çalışma
yapılmamıştır.  Hürriyet Çeşmesi’nin inşa
tarihi bilinmekte olup konumu değiştirilmesine rağmen özgün mimari ve süsleme
özellikleri korunmuştur. Çinili Çeşme’nin kesin yapım tarihi bilinmemektedir.
Bu çeşmenin bazı tarihlerde yeri değiştirilmiştir, ancak orijinal mimarisi korunmuştur.
Bunun yanında çeşmenin kitabesi kaybolmuş ve bazı süsleme özellikleri de
orijinalliklerini kaybetmiştir. Bu iki çeşme, kendine has mimari ve süsleme
özellikleri ile Kütahya Çeşmeleri ve Osmanlı mimarisi içinde önemli bir yere
sahiptir. Detaylı bir kaynak araştırması ve arazi çalışmaları yapıldıktan sonra,
çeşmelerin ölçüleri alınarak çizimleri yapılmış ve fotoğrafları çekilerek belgelenmiştir.
Daha sonra çevredeki iller ve Osmanlı sınırlarındaki diğer illerde bulunan
benzer çeşmelerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kütahya, Osmanlı Mimarisi, II. Abdülhamid, Çinili Çeşme

Kaynakça

• Referans1 Altun, A. (1981-1982). Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi «bir deneme»: Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kütahya. s. 171-700. İstanbul: Formül Matbaası.
• Referans2 Arıkan, R. (2010). Tanzimat Döneminde Kütahya, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Referans3 Baskıcı, M. M. (2016). Bizans Dönemi’nde Anadolu: İktisadi ve Sosyal Yapı (900-1261) (2.Baskı). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Referans4 Başgelen, N. (1986). Eski Kartpostallarla Kütahya. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Referans5 Bülbül İ. ve Şenarslan, Ç. (2016) Bir Medeniyet Mirası İstanbul Çeşmeleri. İstanbul: Şen ofset Matbaacılık.
• Referans6 Cramer, J. A. (1832). Geographical and Historical Description of Asia Minor: With a Map. (Vol. II), Oxford: Oxford University Press.
• Referans7 Çadırcı, M. (1997) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: T. T. K. Basımevi.
• Referans8 Çetinkaya, E. (2012). Bursa Çeşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Referans9 D’Anville, J. B. B. (1834). Geographie Ancienne Et Historique. (Vol. I), Paris: V. Lecou Libraire.
• Referans10 Doğancı, K. (2003). Bithynia Tarihi I Bithynia Krallığı (M.Ö. 297-M.Ö. 74). BURDEF, 74-81.
• Referans11 Durman, A. (2014). Uşak Çeşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Referans12 Erol, A. (1999). Aiolia, İonia, Karia, Lykia, Pisidia, Pamphylia, Kilikia Bölgesi Çeşme Yapıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Referans13 Evliya Çelebi (2005). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: IX. Kitap. (Çeviren: Dağlı, Y. vd.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans14 Güner, H. (1961) Tarihte Kütahya. Kütahya: Kütahya Vilayet Matbaası.
• Referans15 Hadidi, (1991). Tevarih-i Âl-i Osman 1299-1523. (Çev: Öztürk, N.), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Referans16 Hansen, V. E. (1971). The Attalids of Pergamon, New York: Cornell University Press.
• Referans17 Herodotos, (2017). Tarih (13. Baskı). (Çev: Özmen, M.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Referans18 http://www.kutahyaarsiv.com/haber-tarihi-cinili-cesme-yeniden-eski-yerinde-4486.html [24.02.2019].
• Referans19 Işıkakdoğan, A. (2013). Balıkesir Çeşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Referans20 İnalcık, H. (2009). Devlet-i Âliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar – I: Klasik Dönem (1302 – 1606) Siyasal, Kurumsal ve Ekonomik Gelişim. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans21 Kaplan, F. (2007). Yunan İşgalinin Kütahya ve Çevresindeki Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.Referans22 Karaçöl, A. (2011) Investigation of The Ottoman Period Fountains in İzmir/Çeşme for Their Preservation, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir İleri teknoloji Enstitüsü, Mimari Restorasyon Bölümü, İzmir.
• Referans23 Karakuş, R. vd. (2006). İstanbul Tarihi Çeşmeler Külliyatı. İstanbul: Forart Basımevi.
• Referans24 Karasu, G. (2006). Afyon Çeşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Referans25 Kihtir, T. (2017). XI.-XIII. Yüzyıl Kaynaklarıyla Anadolu’da Bizans, Haçlılar, Selçuklular. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Referans26 Koca, S. (2001). Anadolu Türk Beylikleri Tarihi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi.
• Referans27 Lendering, J. (2009). Büyük İskender. (Çev: Sengir, B.), İstanbul: Kitap Yayınevi LTD.
• Referans28 Norwich, J. J. (2012). Bizans I: Erken Dönem (M.S. 323-M.S. 802). (Çev: Koyukan, H.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Referans29 Özmen, Y. vd. (2000). Adana’nın Simgeleri Taş Köprü, Saat Kulesi, Atatürk Parkı, Sabancı Merkez Camii, Bebekli Kilise, Bahri Paşa Çeşmesi, Küçük Saat: Adana Köprü Başı “Efsaneden Tarihe Tarihten Bugüne”. s. 157-167. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans30 Sevin, V. (2001). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. (1. Cilt), Ankara: TTK Basımevi.
• Referans31 Şahin, F. (1982-1982) Kütahya’da Çinili Eserler: Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kütahya. s. 111-170. İstanbul: Formül Matbaası.
• Referans32 Şahin, S. (2018). Baskı Resimlerle Kütahya Kent Dokusu Uygulamaları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7 (44), 365-373.
• Referans33 T.C. Kütahya Valiliği İl Özel İdaresi Yayın Kurulu, Kütahya. Ankara: T.C. Kütahya Valiliği İl Özel İdaresi Yayınları-1.
• Referans34 Texier, C. (2002). Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi. (2. Cilt), (Çev: Suat, A.), Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
• Referans35 Turan, O. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye: Siyasi Tarih Alp Arslan'dan Osman Gazi'ye: (1071-1318). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Referans36 Uçar, H. (2009). Manisa Çeşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Referans37 Uzunçarşılı, İ. H. ( 1969). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri. Ankara: T. T. K. Basımevi.
• Referans38 Uzunçarşılı, İ. H. (1932). Bizans ve Selçukiylerle Germiyan ve Osman Oğulları Zamanında Kütahya Şehri. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaası.
• Referans39 Williams, H. S. (1904). Historians History of the World. (Vol. IV), New York: Press of J. J. Little & Co.
• Referans40 Yeşil, M. (1937). Kütahya İlinin Kısa Tarihi. İstanbul: Matbaai Ebüzziya.
• Referans41 Yıldız, H. D. (1981-1982). Kütahya’nn Tarihçesi: Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kütahya. s. 35-51. İstanbul: Formül Matbaası.
• Referans42 Yıldız, S. (2009). Bizans Tarihi, Kültürü, Sanatı ve Anadolu’daki İzleri (2.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.