KUR’ÂN’I NESH BAĞLAMINDA SÜNNET’İN YETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 11 - 30, 30.12.2018

Abdullah Ünalan

Öz

Model şahsiyet olarak takdim edilen Hz. Peygamber (s)’in İslâmî hükümleri koymadaki yetkisi tartışılmazdır. Ancak O, vahye dayalı söylem ve eylemde bulunmasına ve Kur’ân’ı Sünnet’le pratize etmesine rağmen, Sünnet’inin Kur’ân’ı neshedip edemeyeceği tartışma konusu olmuştur. “Peygamber’in emrine aykırı davrananlar, başlarına bir bela gelmesinden veya kendilerine çok elemli bir azap isabet etmesinden sakınsınlar” (24/63) vb. ayetler ve bu ayetlere paralel sahîh hadîsler, Resûlullah’ın icraatlarını Kur’ân gibi temel referans olarak ortaya koyduğu gibi, Darimî’nin dediği gibi “Kitab Sünnet’i neshedemezken Sünnet Kitab’ı nesheder” hükmünü de önümüze koymaktadır. Aksi halde Sünnet’i alegorik bir anlamın ötesine geçemeyecektir. Makalede, Kur’ân ve Sünnet’in ışığı ve alimlerin görüşleri doğrultusunda Sünnet’in Kur’ân’ı nesih boyutu ele alınacak ve tartışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, sünnet, nesh, teşrî, vahiy

Kaynakça

• ABDÜLHALIK, Abdülğanî, Hucciyetü’s-Sünne, Daru’l-Vefa, Virginia ABD, 1413/1993. AMİDÎ, Ebu’l -Hasan Ali b. Muhammed, el-İhkâm fi Usuli’l-Ahkâm (thk. Abdurrazzak Afifi), Riyad 1424/2003. BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukuku İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu, Bilmen Basımevi, İstanbul 1967. BUHARÎ, Ebu Abdillah Muhammed bin İsmâil bin İbrahim bin el-Muğîre bin Berdizbeh (v. 256/870), Sahîhu el-Buhârî, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, İstanbul, ty. CEVHERÎ, Ebû Nasr İsmail b. Hammad, Tâcü’l-Arûs ve Sıhâhu’l-Arabiyye (esSıhâh), Beyrut 1418/1778. DARİMÎ, Ebû Muhammed Abdullah b. Behram (v. 250/864), Sünenü’d-Dârimî, Dârü’l-fikir, Beyrut, ty. DEHLEVÎ, Şah Veliyullah b. Abdurrahim (v. 1176/1762), Huccetullahi’l-Baliga, Daru İhyai’l-Ulûm, Beyrut 1413/1992. EBU DAVUD, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî el-Ezdî (v. 275/888), Sünenü Ebî Dâvûd (Avnu’l-Ma’bûd ile beraber), Dârü’l-Fikr, Beyrut 1399/1979. EBU ZEHRA, Ahmed İbn-i Hanbel, Terc. Osman Keskioğlu, Hilâl Yayınları, İstanbul 1984. EBU ZEHRA, Muhammed, İmam Malik Hayatı-Görüşleri-Fıkıhta Yeri, Terc. Osman Keskioğlu, Hilal Yayınları, İstanbul 1984. EBYÂRÎ, Abdülhadi Neca b. Rıdvan b. Muhammed v. 1305/1888, et-Tahkîk ve’lBeyân fî Şerhi’l-Burhân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1424. ELMALILI, Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Kitapevi, İstanbul, ty. EŞ’ARÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. İsmail, Mekâlâtü’l-İslamiyyîn ve İhtilafü’l-Musallîn, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 1433/2012. FERRA, Ebu Ya’la Muhammed b. Hüseyn el-Bağdadî, el-Udde fi Usûli’l-Fıkh, Riyad 1414/1993 GAZALÎ, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfa min İlmi’l-Usûl, Mısır 1322/1324. GENÇ, Mustafa, Sünnet-Vahiy İlişkisi, Kitabî Yayınları, İstanbul 2009. GÖNENÇ, Halil, Büyük Şafii İlmihali, Hilâl Yayınları İstanbul, 1979. HAMMADE, Abbas Mutevelli, es-Sünnetu’n-Nebeviyyetu beyne Ehli’l-Fıkhı ve Ehli’l-Hadis, Kahire 1989. HAMMADE, Abbas Mütevellî, es-Sünnetü’n-Nebeviyyetü ve Mekanetüha fi’tTeşrî’, thk. Muhammed Ebu Zehra, Kahire 1965 HORASANÎ, Emir Padişah Muhammed Emin Hüseyin, Teysiru’t-Tahrir Şerhun ala Kitabi’t-Takrîr, Mısır 1313. İBN ATIYYE, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib, el-Endülüsî, el-Muharriru’lVeciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, thk. Abdusselam Abdussafi Muhammed, Beyrut 1422/200. İBN ESÎR, Mübarek b. Muhammed el-Cezerî (v. 630/1233), Camiu’l-Usûl fi Ehadîsi’r-Resûl, el-Mektebetu’t-Ticariyye, Beyrut 1403/1983. İBN HANBEL, Ahmed b. Muhammed, Müsned, Beyrut, ty. İBN HANBEL, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed (v. 241/855), Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1413/1992. İBN HAZM, Ebu Muhammed Ali (v. 456/1064), el-İhkâm fi Usûli’l-Ahkâm, Beyrut 1985. İBN KAYYİM, Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ebi Bekir el-Cevziyye, (303/915), A’lamü’l-Muvakkıîn an Rabbi’l-Alemîn, Daru’l-Hadis, Kahire ty. İBN KESÎR, İmâdüddin Ebu’l-Fidâ (v. 774/1372), Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm, thk. heyet, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1984. İBN MACE, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (v. 275/888), Sünenü İbn Mâce, Dârü’l-Hadîs, Kâhire, ty. İBN MANZÛR, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Zekeriyâ (v. 711/1311), Lisânü’l-Arab, Daru Sadır, Beyrut 1410/1990. İBN MELEK Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed en-Nesefî, Şerhu’l-Menar fi’lUsûl, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul ty. İLAHÎ BAHŞ, Hadim Hüseyn, el-Kur’âniyyûn ve Şubühatuhüm Havle’s-Sünne, Mektebetü’s-Sıddîk, Taif 1409/1989. KANARYA, Bayram, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi -www.e-sarkiyat.com- ISSN: 1308-9633 Sayı:VIII Kasım 2012. KOÇKUZU, Ali Osman, Hadiste Nâsih-Mensûh Meselesi, MÜİFAV Yayınları, İstanbul 1985. KOÇKUZU, Ali Osman, Rivayet İlimlerinde Haber-i Vahitlerin İtikat ve Teşri Yönünden Değeri, DİB Yayınları, Ankara 1988. KURTUBÎ, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ansarî (v. 671/1272), Tefsiru el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut, 1965. MALİK, b. Enes, el-Muvatta’, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992. Mu’cemu’l-Vasît, heyet, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992. MÜSLİM, Ebu’l-Huseyn b. El-Haccâc el-Kuşayrî en-Neysâbûrî (v. 261/875), Sahihu Muslim, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Dâru İhyai’l-Kutubi’lArabiyye, Kahire, 1336/1918. NESAÎ, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr (303/915), Sünenu’nNesâî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ty. RAĞIB el-İsfahanî, el-Müfredât fî Garibi’l-Kur’ân, Daru kahraman, İstanbul 1986. RAZİ, Fahruddin b. Ziyauddin Ömer, Mefatihu’l-Gayb, Beyrut 1401/1981. SEHARENFÛRÎ, Halil Ahmed, Bezlü’l-Mechûd fi Halli Süneni Ebi Davud, ta’lîk Takiyuddin en-Nedvî, Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 1427/2006. SUPHİ, Salih, Mebahis fi Ulumi’l-Kur’an, Daru’l-İlim li’l -Melayin, Beyrut 1979. ŞAFİÎ, Muhammed b. İdris, er-Risale, thk. Muhammed Seyyid Keylanî, Kültür Yayınları, İstanbul 1388/1969. ŞÂTIBÎ, Ebu İshak İbrahim b. Musa (v. 790/1388), el-Muvafakat fi Usûli’ş-Şeria, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut ty. ŞEVKANİ, Muhammed b. Ali, İrşadu’l-Fuhul ila Tahkiki’l-Hak min İlmi’l-Usul, thk. Ebu Hafs Amir el-Arabi el-Eş’arî, Riyad 1421/2000. TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sûre (v. 279/892), el-Câmiu’s-Sahîh ve hüve Sunenü’t-Tirmizî, Dâru’l-Fikr, Beyrut ty.. ÜNAL, İsmail Hakkı, İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları No. 327, Ankara1994. ZERKEŞÎ, Bedruddin Muhammed b. Abdillah, el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire 1404/1984. ZÜHEYR, Muhammed Ebu’n-Nur, Usûlu’l-Fıkıh, Kahire 1992