Akademisyenlerin Tükenmişlik ve Öz Yeterlik Düzeyleri

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 1, 1 - 19, 26.06.2019

Dilek Başerer , Zeynep Başerer

Öz

Araştırma, akademisyenlerin tükenmişlik
ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve akademisyenlerin
tükenmişlik ve öz yeterlik düzeylerinin cinsiyet, unvan, çalışma yılına göre
anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada,
iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişki ele alındığından nicel verilere
dayalı genel tarama modeli içinde yer alan ilişkisel tarama yöntemi tercih
edilmiştir. Çalışma, Erzurum Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim
Fakültesi’nin farklı bölümlerde görev alan, farklı unvanlara sahip 150
akademisyenin katılımı ile gerçekleşmiştir. Akademisyenlerin kişisel
bilgilerini öğrenmek için kişisel bilgi formu, tükenmişlik duygularını
değerlendirmek için “Akademik Tükenmişlik Ölçeği” ve öz yeterliklerini değerlendirmek
için de “Genel Öz-Yeterlik Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Araştırmada
kullanılan veri toplama araçları basılı olarak çoğaltılıp elden verilerek
toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS 23,0 paket programı kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Elde
edilen veriler, korelasyon, t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile analiz
edilmiştir. Çalışma sonucunda akademisyenlerde tükenmişlik ve öz yeterlik
düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Bununla birlikte
akademisyenlerde tükenmişliğin cinsiyet, unvan ve çalışma yılına göre anlamlı
olarak farklılaştığı, öz yeterliğin ise cinsiyet, unvan ve çalışma yılına göre anlamlı
olarak farklılaşmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akademisyen, Tükenmişlik, Akademik Tükenmişlik, Öz Yeterlik

Kaynakça

• Apay, A. (2010). Genel Öz-yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 113-131.Ardınç, K. & Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96. Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.Brouwers, A. & Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom managment. Teaching and Teacher Education, (16), 239-253.Budak, G. & Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama, D.E.Ü.İİ.B.F. Dergisi, 20(2), 95-108.Bümen, N. (2010) The relationship between demographics, self-efficacy, and burnout among teachers. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research,(40), 16-35.Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem AkademiÇam, O. (2001). The burnout in nursing academicians in Turkey, International Journal of Nursing Studies, (38), 201-207.Çavuş, M. F., Gök, T. & Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: Meslek yüksekokulu akademik personeli üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 97-108.Çelik, M. (2013). İstanbul ili Arnavutköy ilçesindeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin iletişim becerilerinin öğretmen motivasyonları ve akademik tükenmişlikleri üzerine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniveristesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.Denizoğlu, S., Yılmaz, B., Akyıl, R. & Akyıl, M. Ş. (2005). Atatürk Üniversitesinde diş hekimliği fakültesinde çalışan diş hekimlerinin ve hemşirelerin mesleki durum değerlendirmesi, bölüm II: Tükenmişlik, Atatürk Ünivesitesi, Diş. Hek.Fak. 15(2), 43-53.Ergin, C. (1992), Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, R. Bayraktar & İ. Dağ (Editörler). Ankara, 143-154. Ergin, C. (1995), Akademisyenlerde tükenmişlik ve çeşitli stres kaynaklarının incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 37-50.Friedman, I. A. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: the importance of interpersonal-relations efficacy. Social Psychology of Education, (6),191–215.Gençay, Ö. A. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve mesleki tükenmişliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 765 – 780.Girgin, G. & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre yordanması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.Gündüz, B. (2012). Self-efficacy and burnout in professional school counselors, Educational Sicence: Theory& Practice, 12(3), 1761-1767.Hoseinabadi-Farahani, M.J., Kasirlou, L & Inanlou, F. (2016). Academic burnout: A descriptive-analytical study of dimensions and contributing factors in nursing students. Austin Journal of Nursing & Health Care, 3(2), 1-5.Karahan, Ş. & Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 1-14.Kinzie, M. B., Delcourt, M. A. B. & Powers, S. M. (1994). Computer technologies: Attitudes and self-efficacy across undergraduate disciplines, Research in Higher Education, 35, 745-768.Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri.Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 27- 33.Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, (2), 99-113.Merakoğlu, K., Kargın, N. Ç., & Erkal, M.A. (2017). Bir diş hekimliği fakültesi çalışanlarında periyodik muayene, viral parametreler, tükenmişlik sendromu ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi, Euras J Fam Med, 6(1), 25-34.Naktiyok, A. & Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1). Okray, Z. (2018). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeyleri: Sistematik bir derleme. Uluslararası Bilimsel Araştırma Dergisi, 3 (1). 163-180.Orhan, U. & Komşu, U. C. (2016). Akademisyenlerde özyeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin, öğrenmeye yönelik tutuma ve iş tatminine etkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (3), 1-8. Örmen, U. (1993), Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.Özen Kutanis, R. & Karakiraz, A. (2013). Akademisyenlerde tükenmişliğin Kopenhang Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile ölçülmesi: Bir devlet üniversitesi örneği. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 13-30. Özer, N. (2013). Investigation of the primary school principals’ sense of self-efficacy and professional burnout. Middle-East Journal of Scientific Research, 15(5), 682-691.Polatcı, S. (2007). Tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir analiz), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.Polatcı, S., Ardıç, K. & Tınaz, Z. D. (2007). Tükenmişlik sendromu ve demografik özelliklerin tükenmişlik üzerine etkisi: tokat orta öğretim kurumlarında bir analiz. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (7), 1-22.Rahmeti, Z. (2015). The Study of academic burnout in students with high and low level of self-efficacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 171, 49-55. Rimm, H. & Jerusalem, M. (1999). Adaptation and validation of an Estonian version of the general self-efficacy scale (ESES). Anxiety, Stress, and Coping (Anxiety Stress Coping), 12(3), 329-345.Savaş, A. C., Bozgeyik, Y. & Eser, İ. (2014). A study on the relationship between teacher self-efficacy and burnout. European Journal of Educational Research, 3 (4), 159-166.Scholz, U., Gutierrez- Dona, B., Sud, S. & Schwarzer, R. (2002). Is general self efficacy a universal construct?. European Journal of Psychological Assessment, 18 (3), 242-251.Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26 (4), 1059-1069.Sucuoğlu, B. & Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44- 60.Şanlı, S. (2006). Adana ilinde çalışan polislerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.Telef, B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 91-108.Tümkaya, S. (2000). Akademik tükenmişlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 128-133.Uysal, İ. (2013). Akademisyenlerin genel öz-yeterlik inançları: AİBÜ eğitim fakültesi örneği, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 144-151.