Language and expression features based on stream of consciousness technique in Selim İleri’s Hepsi Alev novel
Öz
The stream of consciousness technique is accepted
as one of the modern methods of expression in literature. The hero is put
forward with this method, which is used to express what is happening in the
inner world of heroes, thoughts and feelings. The hero, who is left alone with
the reader, transfers his mind from his own mouth. Selim İleri is one of the
writers who use the stream of consciousness technique in Turkish literature and
uses this method in his novel Hepsi Alev,
which is the subject of this study. In studies, it is often stated that grammar
rules are not followed when using the stream of consciousness technique.
However, which rules are not followed or what kind of expression is preferred
is not discussed in detail. In this study, which is a language analysis, it is
aimed to evaluate the usages arising from the stream of consciousness technique
within the framework of grammar rules by taking a sample of Hepsi Alev. The novel presents a lot of
data in this sense. Flashbacks and turnings to the moment, sequencing of
sentences which are disconnected semantically from each other, excess of
elliptic clauses show that the principle of consistency has been removed.
Unusual uses have been created with unaccustomed compatibilities. Increasing
the number of sentences with elliptical expressions, unnecessary repetitions in
the surface structure is an indication that the principle of least effort in
language is ignored. Some language units are also listed without regard to the
rules of cohesion. It is also noteworthy that some usages that do not
contradict the grammar are preferred depending on the stream of consciousness
technique. The hero often refers to parenthetical sentences, parenthetical
statements, inverted structures, interpretation and inference sentences.
Occasionally, the selected language units evoke a secret dialogue. Throughout
the study, the language of the stream of consciousness has been tried to be put
forward by exemplifying these and similar issues.
Anahtar Kelimeler
Selim İleri Hepsi Alev stream of consciousness language and expression sentence
Kaynakça
- Aydın, H. (2011). “Dilde En Az Çaba İlkesi” Üzerine. IJSES Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1 (1), 1-6. Çakır, A. (2014). Söylem Analizi-Ne Demek İstiyorsun?. Konya: Palet. Çetin, N. (2013). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap. Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş / 2 – Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ. Çokay Nebioğlu, R. (2019). Virginia Woolf’tan Sevgi Soysal’a Edebiyatta Modernizm: Dalgalar İle Yürümek Romanları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Turkish Studies, 14 (3), 1308-2140. Dizdaroğlu, H. (1976). Tümcebilgisi. Ankara: TDK. Elmas, N. (2011). Mustafa Kutlu’nun “Bu Böyledir” Adlı Hikâye Kitabında Bilinç Akışı ve İç Monolog Tekniği. Karadeniz Araştırmaları, 29, 133-145. Hengirmen, M. (2009). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin. İleri, S. (1977). Romanı Yazarken. Türk Dili, 304 / 34, 245-252. İleri, S. (2007). Hepsi Alev. İstanbul: Doğan. Kale, Ö. (2015). Edebiyatta Bilinç Akışı Tekniğine Başvurulma Sebepleri Üzerine Bazı Dikkatler. NWSA-Humanities, 10(2), 88-93. Karabulut, M. (2012). Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam” Romanında Anlatım Teknikleri. Turkish Studies, 7(1), 1375-1387. Karahancı, İ. (2014). Şarkı Sözlerinden Hareketle Dilde Bağdaşıklık Sorunları. Turkish Studies, 9 (9), 699-712. Karatekin, T. (2019). Fikrimin İnce Gülü Romanında Bilinç Akışı Tekniği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 215-230. Keklik, M. (2013). Dilbilimsel Açıdan Şiir Dili ve Bu Bağlamda Baki’nin Gazellerinde Alışılmamış Bağdaştırmalar Duygu Değeri ve Uzak Çağrışımlar. Turkish Studies, 8 (9), 1801-1818. Maktal Canko, D. Y. (2019). Türk Edebiyatında Bizans İmparatoriçeleri ve Selim İleri’nin “Hepsi Alev” Romanı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 308-318. Mengi, N. (2012). Selim İleri’nin Romancılığı ve Türk Romancılığındaki Yeri. Folklor/Edebiyat, 18 /71, 127-141. Moran, B. (2002). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim. Odacı, S. (2009). Ulysses ve Tutunamayanlar’da Bilinç Akışı Tekniği. Turkish Studies, 4 (1), 605-684. Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Ayşe Kıran, Doç. Dr. Ece Korkut, Dr. Suna Ağıldere, Günümüz Dilbilim Çalışmaları (ss.121-132). İstanbul: Multilingual Yayınları, Dilbilim Dizisi. Öğüt, H. (2007). Yazar ile Kahramanı: Selim İleri ve İrene. Mesele Kitap Dergisi, 2, 33-36. Sazyek, H. (2015). Roman Terimleri Sözlüğü – Roman Sanatından Yüz Terim. Ankara: Hece. Tekin, M. (2001). Roman Sanatı –Romanın Unsurları 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Üstünova, K. (2014). Türkiye Türkçesinde Yapı Kavramı ve Söz Dizimi İncelemeleri. Bursa: Sentez.
Öz
Bilinç akışı tekniği, edebiyatta modern anlatım
yöntemlerinden biri olarak kabul edilir. Kahramanların iç dünyalarında olup
bitenleri, düşünceleri, duyguları anlatmaya yarayan bu yöntemle kahraman öne
çıkarılır. Okurla baş başa kalan kahraman, aklından geçenleri kendi ağzından
aktarır. Türk edebiyatında bilinç akışı tekniğini kullanan yazarlardan biri de
Selim İleri’dir ve bu çalışmanın konusu olan Hepsi Alev adlı romanında da bu yöntemden yararlanır.
Araştırmalarda, bilinç akışı tekniği kullanılırken çoğu zaman dil bilgisi
kurallarına uyulmadığı belirtilir. Ancak hangi kurallara uyulmadığı ya da nasıl
bir anlatımın tercih edildiği ayrıntılarla ele alınmaz. Bir dil incelemesi olan
bu çalışmada, Hepsi Alev romanı örnek
alınarak bilinç akışı tekniğinden kaynaklanan kullanımların dil bilgisi
kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Roman, bu anlamda
pek çok veri sunar. Zamanda geri gidişler, ana dönüşler, birbirinden anlamca
kopuk cümlelerin art arda sıralanması, kesik cümlelerin fazlalığı, tutarlılık
ilkesinden uzaklaşıldığını göstermektedir. Alışılmamış bağdaştırmalarla da sıra
dışı kullanımlar yaratılmıştır. Eksiltili anlatımlarla cümle sayısının
artırılması ve yüzey yapıdaki gereksiz tekrarlar, dilde en az çaba ilkesinin
göz ardı edildiğinin göstergesidir. Kimi dil birimleri de bağdaşıklık kuralları
gözetilmeden sıralanmıştır. Bunların dışında dil bilgisi açısından aykırılık
göstermeyen bazı kullanımların da bilinç akışı tekniğine bağlı olarak tercih
edildiği dikkati çeker. Kahraman, ara cümle ve ara sözlere, devrik yapılara,
yorum ve çıkarım cümlelerine sıkça başvurur. Seçilen dil birimleri, kimi zaman
gizli bir diyalog hissi uyandırmaktadır. Çalışma boyunca bu ve benzeri konular
örneklendirilerek bilinç akışının dili ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aydın, H. (2011). “Dilde En Az Çaba İlkesi” Üzerine. IJSES Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1 (1), 1-6. Çakır, A. (2014). Söylem Analizi-Ne Demek İstiyorsun?. Konya: Palet. Çetin, N. (2013). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap. Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş / 2 – Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ. Çokay Nebioğlu, R. (2019). Virginia Woolf’tan Sevgi Soysal’a Edebiyatta Modernizm: Dalgalar İle Yürümek Romanları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Turkish Studies, 14 (3), 1308-2140. Dizdaroğlu, H. (1976). Tümcebilgisi. Ankara: TDK. Elmas, N. (2011). Mustafa Kutlu’nun “Bu Böyledir” Adlı Hikâye Kitabında Bilinç Akışı ve İç Monolog Tekniği. Karadeniz Araştırmaları, 29, 133-145. Hengirmen, M. (2009). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin. İleri, S. (1977). Romanı Yazarken. Türk Dili, 304 / 34, 245-252. İleri, S. (2007). Hepsi Alev. İstanbul: Doğan. Kale, Ö. (2015). Edebiyatta Bilinç Akışı Tekniğine Başvurulma Sebepleri Üzerine Bazı Dikkatler. NWSA-Humanities, 10(2), 88-93. Karabulut, M. (2012). Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam” Romanında Anlatım Teknikleri. Turkish Studies, 7(1), 1375-1387. Karahancı, İ. (2014). Şarkı Sözlerinden Hareketle Dilde Bağdaşıklık Sorunları. Turkish Studies, 9 (9), 699-712. Karatekin, T. (2019). Fikrimin İnce Gülü Romanında Bilinç Akışı Tekniği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 215-230. Keklik, M. (2013). Dilbilimsel Açıdan Şiir Dili ve Bu Bağlamda Baki’nin Gazellerinde Alışılmamış Bağdaştırmalar Duygu Değeri ve Uzak Çağrışımlar. Turkish Studies, 8 (9), 1801-1818. Maktal Canko, D. Y. (2019). Türk Edebiyatında Bizans İmparatoriçeleri ve Selim İleri’nin “Hepsi Alev” Romanı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 308-318. Mengi, N. (2012). Selim İleri’nin Romancılığı ve Türk Romancılığındaki Yeri. Folklor/Edebiyat, 18 /71, 127-141. Moran, B. (2002). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim. Odacı, S. (2009). Ulysses ve Tutunamayanlar’da Bilinç Akışı Tekniği. Turkish Studies, 4 (1), 605-684. Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Ayşe Kıran, Doç. Dr. Ece Korkut, Dr. Suna Ağıldere, Günümüz Dilbilim Çalışmaları (ss.121-132). İstanbul: Multilingual Yayınları, Dilbilim Dizisi. Öğüt, H. (2007). Yazar ile Kahramanı: Selim İleri ve İrene. Mesele Kitap Dergisi, 2, 33-36. Sazyek, H. (2015). Roman Terimleri Sözlüğü – Roman Sanatından Yüz Terim. Ankara: Hece. Tekin, M. (2001). Roman Sanatı –Romanın Unsurları 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Üstünova, K. (2014). Türkiye Türkçesinde Yapı Kavramı ve Söz Dizimi İncelemeleri. Bursa: Sentez.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Türk dili ve edebiyatı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Kasım 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 RumeliDE 2019.Ö6 - Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansı |
