Araştırma Makalesi
Yıl 2020,
Sayı: 19, 558 - 580, 21.06.2020
Öz
Dr. Fuad Umay gerek doktor kimliğiyle gerekse milletvekili kimliğiyle Kırklareli’nin yetiştirdiği önemli devlet adamlarından birisidir. Osmanlı’nın son dönemlerine tanıklık etmiş ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin en zor günlerinde milletvekilliği yapmıştır. O, çocukların koruyucusu olarak tanınmaktadır. Bu nedenle Mustafa Kemal Atatürk’ün ona verdiği Umay soyadı tam olarak onunla anlam bulmuştur. Dr. Fuad Umay, cemiyet adamı kimliğiyle ön plana çıkmaktadır. Bu cemiyetçi kimliğinden en önemlisi kimsesiz çocukları himaye etmek amacıyla kurduğu Himaye-i Etfâl Cemiyetidir. İşte bu cemiyetin izleri günümüze kadar gelmiştir. Ayrıca Dr. Fuad Umay, çocuklar konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisine sunduğu çeşitli kanun teklifleriyle çocuklara sahip çıkarak sağlıklı bir nesil yaratmaya çalışmıştır. Bu çalışmada, Dr. Fuad Umay’ın hayatı, onun kurduğu Himaye-i Etfâl Cemiyetinin Çocuk Esirgeme Kurumuna dönüşüm süreci ve Dr. Fuad Umay’ın Çocuk Esirgeme Kurumu Faaliyetleri aktarılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv belgeleri
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Başbakanlık Muamelat Müdürlüğü 30.18.1.2 Yer No:17.10.2.
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Başvekâlet Yazı İşleri Müdürlüğü 30.10.0.0 Yer No:4.21.10.
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Genel Kâtip Kanunlar Müdürlüğü 30.1.0.0 Yer No:53.318.3.
- Kitaplar ve makaleler
- Acar, H. (2011). Cumhuriyet'in Çocuk Refahı Politikasını Yapılandıran Bir Sivil Toplum Örgütü: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1921-1981). Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı.
- Akın, V. (2000). Bir Devrin Cemiyet Adamı Dr. Fuad Umay. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Albayrak, H. (1988). Himaye-i Etfal Cemiyeti. Tarih ve Toplum, (52), 31-33.
- Araz, Y. (2013). Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak. İstanbul: Kitap.
- Arslan, Y. E. (2007). İslam Hukukunda Kimsesiz Çocuklar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Bartu, V. (1946). 25 Yıl (1921-1946), Ankara: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu.
- Bulut, F. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tehlikeli Bir Miras: Frengi, Tarih Okulu, (3), 109-123.
- Çağlar, D. (1973). Türkiye'de Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Eğitimlerine Genel Bir Bakış, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 59-111.
- Çağlar, G. (1990). Hüsrev Bey Heyet-i Nasihası (Nisan-Haziran 1920), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Çavuşoğlu, T. (2005). Sosyal Hizmetlerin Yakın Tarihinden Sayfalar, Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu Yaprakları 1917-1983, Ankara: Sabev.
- Çeker, O. (2015). İslam Hukukunda Çocuk. Konya: Tekin.
- Çengelci, E. (1998). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. Ankara: Aydınlar Matbaa.
- Dursunkaya, A.R. (1948). Kırklareli Vilayetini Tarih, Coğrafya ve Kültür Eserleri Yönünden Tetkik. Kırklareli: Yeşilyurt Basımevi.
- Evcin, E. (2011). Birinci Dünya Savaşı’ndan Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna Kadar Bolu ve Çevresi ve İz Bırakanları, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Genelkurmay Başkanlığı. (2005). Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri (Cilt 6), Ankara: Genelkurmay ATASE ve Genelkurmay Denetleme Başkanlığı Yayınları.
- Kapcı, H. Z. (2016). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yetim. İstanbul: Kriter.
- Kılıç, F. (2011). Bolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Faaliyetleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 29-37.
- Koçer, H. A. (1991). Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), İstanbul: Milli Eğitim.
- Koçu, R. E. (1974). Dârülaceze (1895-1974), İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi.
- Konukçu, E. (1978). Bolu Bölgesine Ait Milli Mücadele Kronolojisi, Atatürk Üniversitesi Dergisi, 1 (1), 23-34.
- Martal, A. (2007). Belgelerle Osmanlı Dönemi’nde İzmir. İzmir: Yazıt Yayıncılık.
- Okay, C. (1998). Osmanlı Çocuk Hayatında Yenileşmeler 1850-1900. İstanbul: Kırkambar.
- Okay, C. (1999). Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti 1917-1923. İstanbul: Şule.
- Okur, Y. (1996). Darüleytamlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. OMÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
- Özbek, N. (1999). II. Abdülhamid ve Kimsesiz Sokak Çocukları: Darülhayr-ı Ali, Tarih ve Toplum, 138, 11-20
- Özbek, N. (2002). Osmanlı İmparatorluğu'nda Sosyal Devlet. İstanbul: İletişim.
- Özkan, S. (2006). Türkiye'de Darüleytamların Gelişimi ve Niğde Darüleytamı, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 211-229.
- Sarıkaya, M. (2003). Savaş Yıllarında Himaye-i Etfal Cemiyeti'nin Çocuk Misafirhanesi, Atatürk Dergisi, 3 (3), 193-203.
- Sarıkaya, M. (2007). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (34), 321-338.
- Sarıkaya, M. (2011). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Sarıkaya, M. (2012). Türkiye'de Zirai Eğitime Bir Örnek: Kalender Ziraat Yurdu, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 4, 87-101.
- Sarıkoyuncu, A. (1992). Milli Mücadele’de Zonguldak ve Havalisi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Sertel, S. (2015). Roman Gibi. İstanbul: Can.
- Şimşir, B. N. (1992). İngiliz Belgelerinde Atatürk, C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- TDK (Türk Dil Kurumu). (2009). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Toprak, Z. (2017). Erken Cumhuriyet, Nüfus Sorunu ve Çocuk Ölümleri. Toplumsal Tarih, (281), 22-31.
- Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu. (1940). Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu'nun Küçük Bir Tarihçesi 1921-1939, İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
- Tütüncü, Z. (1996). Türkoğlu Gazetesine Göre İstiklal Savaşı’nın Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
- Umay, F. (1950). Seçmenlerimle Başbaşa. Ankara: Yeni Matbaa
- Umay, M. F. (2014). Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Bir Devrimci Doktorun Anıları Dr. Mehmet Fuat Umay (Çev. C. Kayra), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Yıldırım, M. A. (2013). Dersaâdet Sanayi Mektebi (İstanbul Sanayi Mektebi) 1868-1926, İstanbul: Kitabevi.
- Yılmaz, C. (1991). Milli Mücadele’de Dertli Gazetesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 23 Nisan Nasıl Geçti?. (1943, 26 Nisan). Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi, 1242.
Yıl 2020,
Sayı: 19, 558 - 580, 21.06.2020
Öz
Dr. Fuad Umay is one of the the important statesmen raised by Kırklareli with both his identity has a doctor and as a member of parliement. Having witnessed the late Ottoman period, he served as a member of parliement in the most difficult days of a newly established Parliament of the Republic of Turkey. He has been known as the protector of children. For this reason, the “Umay” surname given to him by Mustafa Kemal Ataturk found meaning exactly with him. Dr. Fuad Umay, stands out with his identity of community man. Himaye-i Etfal Community, which he founded to protect orphans is the most striking reflection of this community identity. Even today, is it possible to see the traces of this community. In addition, Dr. Fuad Umay tried to create a healthy with his various legislative proposals presented to the Grand National Assembly of Turkey aiming at protecting children’s rights. In this study, we tried to explain the life of Dr. Fuad Umay the transformation process of Himaye-i Etfal Community, which he founded to the Child Protection Agency, and Dr. Fuad Umay’s activities regarding the Child Protection Agency.
Anahtar Kelimeler
Dr. Fuad Umay Himaye-i Etfal Community Child Protection Agency
Kaynakça
- Arşiv belgeleri
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Başbakanlık Muamelat Müdürlüğü 30.18.1.2 Yer No:17.10.2.
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Başvekâlet Yazı İşleri Müdürlüğü 30.10.0.0 Yer No:4.21.10.
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. Genel Kâtip Kanunlar Müdürlüğü 30.1.0.0 Yer No:53.318.3.
- Kitaplar ve makaleler
- Acar, H. (2011). Cumhuriyet'in Çocuk Refahı Politikasını Yapılandıran Bir Sivil Toplum Örgütü: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1921-1981). Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı.
- Akın, V. (2000). Bir Devrin Cemiyet Adamı Dr. Fuad Umay. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Albayrak, H. (1988). Himaye-i Etfal Cemiyeti. Tarih ve Toplum, (52), 31-33.
- Araz, Y. (2013). Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak. İstanbul: Kitap.
- Arslan, Y. E. (2007). İslam Hukukunda Kimsesiz Çocuklar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Bartu, V. (1946). 25 Yıl (1921-1946), Ankara: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu.
- Bulut, F. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tehlikeli Bir Miras: Frengi, Tarih Okulu, (3), 109-123.
- Çağlar, D. (1973). Türkiye'de Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Eğitimlerine Genel Bir Bakış, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 59-111.
- Çağlar, G. (1990). Hüsrev Bey Heyet-i Nasihası (Nisan-Haziran 1920), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Çavuşoğlu, T. (2005). Sosyal Hizmetlerin Yakın Tarihinden Sayfalar, Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu Yaprakları 1917-1983, Ankara: Sabev.
- Çeker, O. (2015). İslam Hukukunda Çocuk. Konya: Tekin.
- Çengelci, E. (1998). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. Ankara: Aydınlar Matbaa.
- Dursunkaya, A.R. (1948). Kırklareli Vilayetini Tarih, Coğrafya ve Kültür Eserleri Yönünden Tetkik. Kırklareli: Yeşilyurt Basımevi.
- Evcin, E. (2011). Birinci Dünya Savaşı’ndan Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna Kadar Bolu ve Çevresi ve İz Bırakanları, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Genelkurmay Başkanlığı. (2005). Arşiv Belgeleriyle Ermeni Faaliyetleri (Cilt 6), Ankara: Genelkurmay ATASE ve Genelkurmay Denetleme Başkanlığı Yayınları.
- Kapcı, H. Z. (2016). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yetim. İstanbul: Kriter.
- Kılıç, F. (2011). Bolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Faaliyetleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 29-37.
- Koçer, H. A. (1991). Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), İstanbul: Milli Eğitim.
- Koçu, R. E. (1974). Dârülaceze (1895-1974), İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi.
- Konukçu, E. (1978). Bolu Bölgesine Ait Milli Mücadele Kronolojisi, Atatürk Üniversitesi Dergisi, 1 (1), 23-34.
- Martal, A. (2007). Belgelerle Osmanlı Dönemi’nde İzmir. İzmir: Yazıt Yayıncılık.
- Okay, C. (1998). Osmanlı Çocuk Hayatında Yenileşmeler 1850-1900. İstanbul: Kırkambar.
- Okay, C. (1999). Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti 1917-1923. İstanbul: Şule.
- Okur, Y. (1996). Darüleytamlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. OMÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
- Özbek, N. (1999). II. Abdülhamid ve Kimsesiz Sokak Çocukları: Darülhayr-ı Ali, Tarih ve Toplum, 138, 11-20
- Özbek, N. (2002). Osmanlı İmparatorluğu'nda Sosyal Devlet. İstanbul: İletişim.
- Özkan, S. (2006). Türkiye'de Darüleytamların Gelişimi ve Niğde Darüleytamı, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 211-229.
- Sarıkaya, M. (2003). Savaş Yıllarında Himaye-i Etfal Cemiyeti'nin Çocuk Misafirhanesi, Atatürk Dergisi, 3 (3), 193-203.
- Sarıkaya, M. (2007). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (34), 321-338.
- Sarıkaya, M. (2011). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Sarıkaya, M. (2012). Türkiye'de Zirai Eğitime Bir Örnek: Kalender Ziraat Yurdu, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 4, 87-101.
- Sarıkoyuncu, A. (1992). Milli Mücadele’de Zonguldak ve Havalisi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Sertel, S. (2015). Roman Gibi. İstanbul: Can.
- Şimşir, B. N. (1992). İngiliz Belgelerinde Atatürk, C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- TDK (Türk Dil Kurumu). (2009). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Toprak, Z. (2017). Erken Cumhuriyet, Nüfus Sorunu ve Çocuk Ölümleri. Toplumsal Tarih, (281), 22-31.
- Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu. (1940). Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu'nun Küçük Bir Tarihçesi 1921-1939, İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
- Tütüncü, Z. (1996). Türkoğlu Gazetesine Göre İstiklal Savaşı’nın Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
- Umay, F. (1950). Seçmenlerimle Başbaşa. Ankara: Yeni Matbaa
- Umay, M. F. (2014). Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Bir Devrimci Doktorun Anıları Dr. Mehmet Fuat Umay (Çev. C. Kayra), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Yıldırım, M. A. (2013). Dersaâdet Sanayi Mektebi (İstanbul Sanayi Mektebi) 1868-1926, İstanbul: Kitabevi.
- Yılmaz, C. (1991). Milli Mücadele’de Dertli Gazetesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 23 Nisan Nasıl Geçti?. (1943, 26 Nisan). Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi, 1242.
Toplam 48 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar |
| Bölüm | Türk dili, kültürü ve edebiyatı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 19 |
Cited By
THE AMERICAN BOARD MISSIONARIES AND THE LAUSANNE CONFERENCE PROCESSES
Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.30561/sinopusd.1455441
Osmanlı Devleti’nde Muhacir Çocuklar
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi
https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1298524
- Makale Dosyaları