Öz
Geçmişten gönümüze insan ilişkileri, iletişim kanalları, ilgi alanları, yaşam olanakları, üretim ve tüketim alışkanlıkları sürekli biçimde değişmiştir. Özellikle sanayi devrimi, toplumların yapısında, hem fiziki hem de kültüründe büyük dönüşümler ortaya çıkarmıştır. Modern toplumların ortaya çıkması ile birlikte sınıf veya başka bir ifade ile kimlik, bağlı bulunduğun bir topluluktan ziyade bireyin tüketim yolu ile kendisine, bir grup veya sınıf inşa etme sürecidir. Modern toplumlarda tüketim, yeni sosyal etkileşim ve sosyal davranış şekilleri oluşturma, gerçek ile sahte arasında ki ilişkiyi ortadan kaldırarak yeni bir benlik ve kimlik duygusunu elde etme arzusu ve prestijini ortaya çıkartmıştır. Protestanlık anlayışındaki üretimin fazlalaştırılması ve üretim ilişkisinin artı ürününü tanrı krallığı için harcanması anlayışı ile modern toplumda tüketim-birey ilişkisinin artı ürününün tüketim krallığına için gerekliliği ve zorunluluğu doğurmuştur. Çünkü tüketim alışkanlığı, bireyin kültürel bir göstergesi, yeni iletişim kanalı, yeni gurubunu ve sınıfını, yeni inancını kısacası yeni kimliğini ortaya çıkartır. Birey için tüketim artık zorunlu bir hal almış, tüketim için yeni bir üretim aracı haline gelmiştir.
Bu makalede tüketim toplumunda bireyin yeni kimlik inşa gereksiniminin nedenleri özerinde durulmuştur. Bu çerçevede bireyin tüketim alışkanlıklarının gereksinimden ziyade, istek ve arzularını doyurma, sosyal bir sınıf oluşturma gereksinimin nedenleri ve ait olmadığı sınıfın kabuğuna bürünmesinin temel etkenleri özerinde araştırma yapılmıştır. Makalenin temel tezi, tüketim toplumunda bireyin tüketim vasıtasıyla kendisine yeni bir anlam katması, kültürel, sosyal bir alan oluşturması gibi düşünceler etrafında oluşturulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASLAN, S. ve YILMAZ, A., (2000): Modernizme Bir Başkaldırı Projesi Olarak Postmodernizm, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı:2, Sivas.
- ASLAN YAŞAR, G., (2011): Ortaçağ’dan Günümüze Modernite: Doğuşu ve Doğası, Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 7, Adıyaman .
- AYDEMİR, M. A., (2006): Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma; Türkiye'de Modern Tüketim Kültürü'nün Tarihsel Ve Toplumsal Gelişim Seyri, Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Edebiyat Dergisi, Sayı: 16, Konya.
- AYDOGDU, H., (2004), Modern Kimlikte Öznenin Ölümü, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 10. Erzurum.
- BAUDRİLLARD, J., (1997): Tüketim Toplumu, (Çev: H. Deliçaylı-F. Keskin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- BAUMANN, Z., (1999): Küreselleşme: Toplumsal Sonuçla, (Çev., Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- BATU, M. ve TOS, O., (2017): Tüketim Kültürü Odağında Modernizm Ve Postmodernizmin Karşılaştırılması, Gümüşhane Üniversitesi, İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Cilt 5, Sayı: 2, Gümüşhane.
- BAYHAN, M., (2017): Kentleşme Sürecinde Kentlilik Bilinci; Diyarbakır Örneği, Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bingöl.
- BAYHAN, V., (2011): Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu : “Tüketiyorum Öyleyse Varım'', Istanbul Journal of Sociological Studies: 221-248 https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9547/119240#article_cite (Erişim Tarihi: 28.09.2021)
- BİNAY, A., (2010): Tüketim Vasıtasıyla Oluşturulan Postmodern Kimlikler, Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü, https://www.researchgate.net/publication/267833569 ( Erişim Tarihi: 24.09.2021)
- BİLGİNER, A., (2008): Tüketim kültürü, Medya ve Meta Estetik, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
- DAL, N. E., (2017): Tüketim Toplumu Ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Tartışma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.9 Sayı.19.
- DEBORD, L., (2017): Gösteri Toplumu, (Çev: Ayşe Ekmekçi ve Okşan Taşkent), Ayrıntı Yayınlar, İstanbul
- DUMAN, M. Z., (2017): Zygmunt Bauman’ın Sosyolojik Tahayyülünde Özgürlüğün Modern Sürümü Olarak Akışkanlığın Ve Tüketimciliğin İnşası, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt-5, Sayı-2.
- ERSOY, E., (2005): Kimlik ve Değerler İlişkisinin Sosyolojik Boyutu, Prof. Dr. Halil Narman Armağanı, Hazırlayan; Cemalettin Çopuroğlu, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- ERSOY, E., (2014): Tüketim Aynasında “Göz”e Yansıyan Seyirlik Ve Sembolik Kimlikler, Istanbul Journal of Sociological Studies 0 : https://dergipark.org.tr/tr/ pub/iusoskon/issue/9553/119317#article_cite ( Erişim Tarihi: 25.09.2021)
- GÜLTEKİN, M., (2016), İbni Haldun, Modernlik Ve Modern Sosyoloji, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 51
- GÜZEL, M., (2007): Küreselleşme, Tüketim Kültürü Ve İnternet’deki Gençlik Siteleri, ( Derleyen; Mutlu Binark). Yeni Medya Çalışmaları, Dipnot Yayınları, Ankara.
- HATİPLER, M. (2017): Postmodernizm, Tüketim, Popüler Kültür ve Medya. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi , Sayı 34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue /29145/ 313804#article_cite ( Erişim Tarihi: 28.09.2021).
- İLHAN, S., (2013): Akışkan Toplumda Kimlik İnşası: Geçişken, Eklektik, Ben Odaklı Kimlikler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat, Cilt: 23, Sayı: 2, Elazığ.
- KARADUMAN, S., (2010): Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü, Journal of Yasar University, Sayı: 17.
- MARSHALL, G., (1999): Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: O. Akınhay- D. Kömürcü), Bilim ve 0Sanat Yayınları, Ankara.
- PAYLAN, M. A., (2015): Tüketim Yoluyla Kimlik İnşası" Düşüncesinin "Mekan ve Nesne" Tasavvuru Bağlamında Açılması Üzerine Bir Giriş Denemesi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt-8, Sayı: 3. http://der0gipark. ulakbim.gov.tr/niguiibfd/ (Erişim Tarihi: 19.09.2021).
- RİTZER, G., (2000): Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Tüketim Araçlarının Devrimcileştirilmesi (Çeviren: Şen Süer Kaya), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- SENEMOĞLU O.,(2017): Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü Karşılaştırmalı Bir Analiz, İnsan&İnsan Dergisi, Yıl 4, Sayı 12.
- SEVER, M., (2019): Tüketim Kültürü Bağlamında Düşünen İnsandan Tüketen İnsana, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı, 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi.
- SOYTÜRK, O., (2019): Tüketim Toplumu ve Su, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- ŞAN, M. K. ve HİRA, İ., (2004): Modernlik ve Postmodernlik Bağlamında Tüketim Toplumu Kuramları . Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi , (8) , 1-19 . https://dergi park.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue/29116/311493 ( Erişim Tarihi: 28.09.2021).
- ŞENTÜRK, Ü., (2012): Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekân: Alışveriş Merkezleri (Avm), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 13.
- TOURANE, A., (1994): Modernliğin Eleştirisi, (Çeviri: Hülya Tufan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
- URL: https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCketim_toplumu (Erişim Tarihi: 27.09.2021).
- YANIKLAR, C., (2018): Postmodern Tüketim, Tüketim Kültürü ve Toplumsal Kimliğin İnşası, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 35, 231- 252
- YAVUZ, N. ve ZAVALSIZ, Y.S., (2014): Postmodern Dönemde Kimliğin Belirleyicisi Olarak Tüketim [Tüketilmiş Kimlikler], Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, Karabük.
- YILDIRIM, L. N., (2019): Kent Kültürü ve Postmodern Hayat Tarzının Tüketime Etkisi, Anadolu Akademi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt- 1, Sayı: 2.
- YILMAZ, H., (2005): Gelenek, Gelenekçilik, Gelenekselcilik, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, Sayı: 3.
- QULİYEV, O., (2012): Gösteriş Tüketimi ve Tüketim Tarzlarının İncelenmesi: Azerbaycan Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Kasım 2021 |
| Kabul Tarihi | 30 Ocak 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |