AKIL İLKELERİNİN EPİSTEMOLOJİSİ

Yıl 2021, , 837 - 849, 30.12.2021

Gülümser Durhan

https://doi.org/10.52835/19maysbd.986676

Cited By: 1

Öz

Klasik mantık, akıl ilkeleri üzerine sistematize edilen iki değerli bir sistemdir. Mantık ilkeleri veya zihnin prensipleri olarak da adlandırılan akıl ilkeleri, mantığın kavram, önerme, akıl yürütme konularının işlevselliği için olmazsa olmaz, vazgeçilmez koşullardandır. Kavram oluşturmak, oluşturulan kavramlar arasında ilişkiler kurabilmek, yani esasında düşünmek, akıl ilkeleri ile olanaklıdır. Dolayısıyla kavram oluşturabilmek için bu kadar önemli olan bu ilkeler, önerme ve önermeler arası ilişkilerin kurulmasında da gerekli olmaktadır. Zira kavramlar önermeleri, önermeler ise akıl yürütmeleri teşkil etmektedir.
Bu bağlamda "gül beyazdır" gibi bir önerme kurabilmek için, öncelikle "gül" ve "beyaz" kavramlarını tanımak ve bilmek gereklidir ki daha sonra bu kavramlar arasında ilişki kurarak "gül beyazdır" gibi bir önerme ortaya koyulabilsin. Sonrasında da bu elde edilen önermeler arasında ilişki kurmak suretiyle de akıl yürütmeler gerçekleştirilebilsin. İşte bu çerçevede akıl yürütme, bir yargı ortaya koymakla birlikte ola gelmektedir. Yargı ortaya koymak ise, iki kavram arasında bağ kurmak olmaktadır. Bu durumda akıl yürütme, bilinenlerden bilinmeyene ulaşma çabasıdır. Bu şekliyle mantık, akıl yürütmenin kurallarını ortaya koyma amacı güden biçimsel bir yöntemdir. Doğru ve tutarlı bir akıl yürütme ya da mantıklı bir şekilde düşünme aklın yasalarını temele koyarak gerçekleştirilen bir zihin faaliyetidir. Bu kurallar, akıl yürütmenin geçerliliğini denetleyen bilgi mekanizmalarıdır.
Bu cihetle her türlü bilgi faaliyetinin, akıl ilkeleri ve mantıksal düşünme formlarına dayandığını da göz önünde bulundurmak suretiyle çalışmamızın ana gayesi, epistemolojik olarak mantık ilkelerinin yorumunun ve bilgi değerinin serimlenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Mantık, bilgi, akıl ilkeleri, kavram, önerme

EPİSTEMOLOGY OF LAWS OF MİND

Öz

Classical logic is a bivalent system systematized on the laws of mind. The laws of mind, also called the laws of logic or the principles of the mind are essential and indispensable conditions for the functionality of the concepts, propositions and reasoning of logic. Creating concepts, establishing relationships between concepts, that is, thinking in essence, is possible with the laws of mind. Therefore, these laws, which are so important for creating a concept, are also necessary in establishing relations between propositions and propositions. Because concepts constitute propositions, and propositions constitute reasoning.
In this context, in order to establish a proposition such as "the rose is white", it is necessary to recognize and know the concepts of "rose" and "white" first, so that a proposition such as "rose is white" can be put forward by establishing a relationship between these concepts. Then, reasoning can be carried out by establishing a relationship between these obtained propositions. In this context, reasoning comes along with putting forward a judgment. To put forward a judgment is to establish a connection between two concepts. In this case, reasoning is an effort to reach the unknown from the known. As such, logic is a formal method that seeks to reveal the rules of reasoning. Correct and consistent reasoning or thinking logically is an activity of the mind based on the laws of the mind. These rules are information mechanisms that control the validity of reasoning.
In this respect, the main purpose of our work is to reveal the epistemological interpretation of the laws of logic and the value of knowledge, taking into account that all kinds of knowledge activities are based on the principles of reason and logical thinking forms.

Anahtar Kelimeler

Logic, knowledge, laws of mind, concept, proposition

Kaynakça

• Akyüz, T. (2021). Aklın İlkeleri ve İlk Bilgileri. İstanbul: Ravza Yayınları.
• Aristoteles (1996). Metafizik. Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Barnes, J. (2002). Aristoteles (Düşüncenin Ustaları). Çev. Bahar Öcal Düzgören. 2. Basım. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Bolay, S. H. Akıl. DİA, https://islamansiklopedisi.org.tr/akil#1, Erişim Tarihi: 18.08.2021
• Emiroğlu, İ. (2009). Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis Yayınları.
• Farabi (1990). Mantığa Başlangıç. Mübahat Türker-Küyel, Farabinin Bazı Mantık Eserleri içinde. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını-sayı: 31.
• Heinemann, F. (1990). Bilgi Kuramı. Günümüzde Felsefe Sorunları içinde. Çev. Doğan Özlem. İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Hospers, J. (1956). An İntroduction to Philosophical Analysis. Routledge and Kegan Paul.
• İbn Sina, (2006). II. Analitikler Burhan. Çev. Ömer Türker, İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Köz, İsmail (2003), Mantık Felsefesi. Ankara: Elis Yayınları.
• Menne, A. (2005). Mantığa Giriş. Çev: Lokman Çilingir. Ankara: Elis Yayınları.
• Öner N. (1999). Felsefe Yolunda Düşünceler. 2. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özlem, D. (2004). Mantık. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Ross, S. D. (1995). Aristotle. with an introduction by John L. Ackrill, 6.basım, Routledge, NY.
• Türker, S. (2002). Aristoteles, Gazali ile Leibniz’de Yargı Mantığı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yıldırım, C. (1976). 100 Soruda Mantık El Kitabı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.