1812 Yılında Batılı Bir Diplomat Sir William Ouseley’in İzinde Kars’tan İstanbul’a Seyahat

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 4 - 34, 30.03.2021

Sabit Genç

Öz

Anadolu’yu ziyaret eden çok sayıda yabancı seyyah seyahatleri esnasındaki gözlemlerini kaydetmişlerdir. Bu kayıtlar Anadolu tarihinin anlaşılması ve aydınlatılması için değerli veriler içermektedir. Osmanlı döneminde değişik nedenlerle yolu Anadolu’ya düşen seyyahların notları da Osmanlı dönemi Anadolu tarihi ve coğrafyasının aydınlatılması bakımından önemlidir. Bu seyyahlardan birisi de Sir William Ouseley’dir. 1812 yılında Tebriz’den İstanbul’a gitmek üzere Kuzey Anadolu’yu doğudan batıya kat eden Ouseley, seyahati esnasında gördüklerini, şahit olduğu olayları ayrıntılı şekilde kaydetmiştir. Ouseley’in kaydettiği veriler 19. yüzyıl başlarında Anadolu coğrafyası, tarihi ve folklorünün anlaşılması bakımından önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada bir yandan Ouseley’in seyahat notları takip edilerek 19. yüzyılda Anadolu’nun sınırlı bir coğrafyasında da olsa tarihi bir kesitine ışık tutmak, diğer yandan da Ouseley örneğinden hareketle seyyahların notlarının tarih araştırmalarına katkısını ortaya koymak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sir William Ouseley, seyyah, Anadolu, Türkiye, İstanbul

Teşekkür

Teşekkürler

Kaynakça

• C.DH. (Cevdet Dahiliye) 54/2659 C.TZ. (Cevdet Tımar) 108/5367 HAT. (Hatt-ı Hümayun) 722/34392 TS.MA.e. (Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi) 719/36).
• Fidan, A.- Kardaş, N. vd. (1996). M.E.B. Örnekleriyle Türkçe Sözlük, I,II,III ve IV.Cilt. Ankara: TTK Basımevi.
• Gözler, K. (2011). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C.III, Bursa: Ekin Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (2014). Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları.
• İnce, Y. (2008). Bir Görgü Tanığının Gözünden Kabakçı Mustafa İsyanı, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(9), 282-308.
• Karakaya, F. (2007). ″Rebab″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C.XXXIV, 493-494.
• Köylerimiz (1968). İç İşleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Ankara: Başbakanlık Basımevi D.S.İ.
• Kurtuluş, R. (2007) ″Sir William Ouseley″. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XXXIV. 12-13
• Küçük, Cevdet (1995). ″Erzurum″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XI, Ankara: 321-329
• Martin, W. H. and Mason, S. (2018). The Ouseley brothers and their journey to Persia 1810-15, Cambridge: Victoire Press Bar Hill.
• Naskalı, E. (2009). ″Sasaniler″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXXVI. 174-176
• Ouseley, S. W. (1795). Persian Miscellanies: An Essay to Facilitate the Reading of Persian Manuscripts; with Engraved Specimens, Philological Observations, and Notes Critical and Historical, London: Opposite Burlington House.
• Ouseley, S. W. (1797). The Oriental Collections: Consisting of Original Essays and Dissertations, Translations and Miscellaneous Papers, Vol. I, London: Cooper and Graham.
• Ouseley, S. W. (1798). The Oriental Collections: Consisting of Original Essays and Dissertations, Translations and Miscellaneous Papers, Vol. II, London: Cooper and Wilson.
• Ouseley, S. W. (1799b). Epitome of the Ancient History of Persia, London: Cooper and Wilson.
• Ouseley, S. W. (1800). The Oriental Geography of Ibn Haukal, an Arabian Traveller of the Tenth Century, London: Oriental Press.
• Ouseley, S. W. (1801a). Observations on Some Medals and Gems, Bearing Inscriptions in the Pahlavi or Ancient Persick Character, London: Oriental Press by Wilson.
• Ouseley, S. W. (1801b). Bakhtyar Nameh, or Story ot Prince Bakhtyar and the Ten Viziers, London: Oriental Press.
• Ouseley, S. W. (1819). Travels in Various Countries of the East: More Particularly Persia, Vol. I, London: Rodwell ve Martin.
• Ouseley, S. W. (1821). Travels in Various Countries of the East: More Particularly Persia, Vol. II, London: Rodwell ve Martin.
• Ouseley, S. W. (1823). Travels in Various Countries of the East: More Particularly Persia, Vol. III, London: Rodwell ve Martin.
• Ouseley, W. (1799a). The Oriental Collections: Consisting of Original Essays and Dissertations, Translations and Miscellaneous Papers, Vol. III, London: Andrew Wilson.
• Özcan, A. (1994). ″Deli″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.IX, Ankara: 132-135.
• Özcan, M. (1991). ″Ayan″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.IV, Ankara: 195-198.
• Özcan, M. (1993). ″Çapanoğulları″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.VIII, Ankara: 220-224
• Özçınar, S. (2019). Köse Musa Paşa’nın Siyasi Hayatı ve Faaliyetleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı Tarih Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Sir William Ouseley. (1911). The Encyclopedia Britannica içinde (Cilt 20, s. 381), Newyork: The Encyclopedia Britannica.
• Şemseddin Sami (1987). Kamus-ı Türki, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Yazıcı, Tahsin (1995), ″Fetih Ali Şah″, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XII, Ankara: 451-452.
• Yerlikaya Elçin Tuğba (2001). Akçakoca Yöresi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşe.
• https://tr.wikipedia.org. http://www.nisanyanmap.com. https://www.metric-conversions.org/tr.