23 TEMMUZ HÜRRİYET BAYRAMI VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN İLK YILLARINDAKİ YANSIMALARI (1909-1935)

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 12 - 32, 30.03.2022

Murat Yümlü

https://doi.org/10.52835/19maysbd.993525

Öz

Bu çalışma dini bayramların dışında anlam ve önem kazanan ulusal bayramlar arasında ilk niteliğini taşıyan 23 Temmuz Hürriyet Bayramı’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına yansımalarını konu almaktadır. Dini bayramlar arasında Ramazan ve Kurban bayramları (Iyd-ı Fitr ve Iyd-ı Adha) ve gayrımüslimlerin kutladığı bayram örnekleri yer almıştır. Çalışmada ulusçuluk düşüncesinin yansımaları ışığında Cumhuriyet’in ilanı sonrasında bayramın kutlanma biçimleri incelenmektedir. Çalışmada bu kutlanma biçimlerine bakarak dönemlere göre zihniyet tarihi çözümlemelerinin yapılması gerekliliği vurgulanmaktadır. II. Meşrutiyet’in ilanını takip eden süreçte ulusal bayramın temel yapı taşlarının Cumhuriyet dönemine yansımaları ve genç Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarındaki kutlama biçimleri ulus-devletin kimlik çerçevesini oluşturan ulusal kimlik ve kültür incelemeleri açısından önem taşımıştır. Böylece kısa ve özlü bir taslak ışığında çalışmada Türkiye’de Anayasa’nın ulusal kutlama günü olarak 23 Temmuz Hürriyet Bayramının kutlanmaya başlaması, bayramları etkileyen içsel ve dışsal dinamikler ve bayramların Cumhuriyet’in çağdaşlık vizyonunu belirleyen Atatürk ilke ve devrimleri karşısındaki konumu ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

23 Temmuz Hürriyet Bayramı, İkinci Meşrutiyet, Türkiye Cumhuriyeti, Milliyetçilik, Ulusal Bayram, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milli Kültür.

THE CONSTITUTION DAY (JULY 23) AND ITS REFLECTIONS DURING THE EARLY YEARS OF REPUBLIC OF TURKEY (1909-1935)

Öz

This paper focuses on the reflections of ‘July 23 Constitution Day’ as the first example among the national feasts that started to involve the meaning and importance beyond the conventionally celebrated religious feasts. Among the religious feasts, several examples had been celebrated including the Ramadan and Qurban (Sacrifice) Feasts. Within the framework of the study, it is aimed at looking at the ways of national feast celebration under the light of the nationalism thought. The study offers the necessity of periodical analysis for the history of ideas through the lens of fest celebration examples. During the period of constitutional proclamation in the Ottoman Empire, the reflection of the main elements of the National Feast as the Constitution Day and the celebration styles during the early years of the young Republic of Turkey had been quite essential for the scrutiny of national identity that formed the identical framework of the nation-state and the national culture.
Thus, under the guidance of a concise sketch, the study aspires to scrutinize the importance of national feasts vis á vis Ataturk’s principles and the revolutions that defined the vision for contemporary Turkey, internal and external dynamics which affected the feasts, and the celebration of July 23 Constitution Day as the national celebration day of the first Constitution in Turkey.

Anahtar Kelimeler

The Constitution/Liberty Day (Feast) (July 23), Second Constitutional Period, Republic of Turkey, Nationalism, National Feast, Turkish Grand National Assembly, National Culture.

Kaynakça

• “Ankarada (23) Temmuz”, Milliyet. (1929 24 Temmuz).
• Ateş, Toktamış. (2004). Türk Devrim Tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi. (1932). Ankara: Hâkimiyeti Milliye Matbaası.
• Creasy, Sir Edward S. (1910). The History of Nations: Turkey. Chicago: H.W. Snow and Son Company.
• Çapa, Mesut. (1999). “Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Yıldönümü Kutlamaları (1913-1922)”, Uluslararası Osmanlı Tarihi Sempozyumu Bildirileri.
• Çetinkaya, Y. Doğan. (2008). “Orta Katman Aydınlar ve Türk Milliyetçiliğinin Kitleselleşmesi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, c. IV. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008, s. 91-102.
• Erdinç, Cengiz ve Balıkçıoğlu, Tuğba. (Hz.) (1998). Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılı: 1923-1998. İstanbul: Hürgüç Gazetecilik.
• Erdoğan,Tamer. Ed. (2008). II. Meşrutiyet’in İlk Yılı: 23 Temmuz 1908-23 Temmuz 1909. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Garnett, Lucy M. (1911). Turkey of the Ottomans. New York: Charles Scribner’s Son.
• Her Sene On Temmuz Tarihinin İyad-ı Resmiye-i Osmaniye’den Addine Dair Kanun. 10 Haziran 1325 (1910).
• İnönü, İsmet. (2008). Defterler: 1919-1973. hz. Ahmet Demirel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jaeschke, Gotthard. (1939). Türk İnkılabı Tarihi Kronolojisi: 1918-1923 c. 1. Niyazi Recep Aksu (Çev.). İstanbul: Milli Mecmua Basımevi.
• Karabekir, Kazım. (2009). Günlükler (1906-1948), c. 1-2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kocabaşoğlu, Uygur. (1997). İki Arada Bir Derede: İmlaya Gelmez Tarih Yazıları, Ankara: İmge Yayınları.
• “On Dokuz Sene Evvel İnkılap Sahasında”, Son Saat, (1927 24 Temmuz). On Temmuz 329. (1329/1913)
• Petrosyan, Yuriy Aşatoviç. (1974). Sovyet Gözüyle Jöntürkler, Mazlum Beyhan ve Ayşe Hacıhasanoğlu (Çev.). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Tevfik, Abdi. (1910). “10 Temmuz”, Musavver Muhit, 10 Temmuz 1325, S. 26-14.
• Topuz, Hıfzı. (2012). Elbet Sabah Olacaktır. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Turan, Şerafettin. (1992). Türk Devrim Tarihi-II: Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Turan, Şerafettin. (2002). “Türkiye’de Cumhuriyet ve Demokrasi Kültürü”, yy hz. Özer Ozankaya. Cumhuriyet ya da Demokrasi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Yalçın, Hüseyin Cahit. (2002). Tanıdıklarım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yümlü, Murat. (2019). “Yarım Asra Ulaşan Basın Emeği Işığında Gazeteci Abidin Dâver”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası. 29 (1), İstanbul 2019. 249-299.