AMERİKAN PAMUK VADELİ PİYASALARI VE DÖVİZİN BIST TEKSTİL DERİ SEKTÖRÜ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 250 - 257, 30.09.2022

Hüseyin Başar Önem

https://doi.org/10.52835/19maysbd.1098338

Öz

Küreselleşmenin etkisiyle ülkelerin dış ticarete verdiği önem artmaktadır ve bu nedenle dış ticarete katkı sağlayan her pazar dikkatle incelenmektedir. Hem ulusal hem de uluslararası ekonomiler için vazgeçilmez pazarlardan birisi de Tekstil sektörüdür. Dış ticarette büyük bir paya sahip olan bu sektörde kullanılan malzemeler de ekonomik açıdan önemli unsurlardandır. Örneğin pamuk bitkisi tekstil sektörü üretim süreçlerinde kullanılan en önemli girdilerden biridir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye borsasında özellikle “pamuk” temalı işlem gören önemli endeksler üzerinde çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı BIST Tekstil Deri (XTEKS) endeksi ile Amerikan Vadeli Pamuk İşlemleri (CTK2) ve Dolar kurunun eşbütünleşme ve nedensellik ilişkilerini 2.1.2019-31.12.2021 tarih aralığında günlük veriler kullanarak Engle Granger Eşbütünleşme testi ve VAR Granger nedensellik testi ile ortaya koymaktır. Çalışma sonuçlarına göre, BIST Tekstil Deri (XTEKS) endeksi ile Amerikan Vadeli Pamuk İşlemleri (CTK2) ve Dolar kuru arasında Engle Granger eşbütünleşme ilişkisi bulunmuş olup bu değişkenler uzun dönemde dengeye gelip birlikte hareket ettikleri tespit edilmiştir. Değişkenlerle ilgili VAR Granger nedensellik testine göre istatistiki açıdan herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Amerikan Vadeli Pamuk, Dolar, BIST Tekstil Deri Endeksi

AMERICAN COTTON FUTURE MARKETS AND THE RELATIONSHIP OF CURRENCY WITH BIST TEXTILE LEATHER INDUSTRY

Öz

By the effect of globalization, the importance that countries attach to foreign trade is increasing, and therefore every market that contributes to foreign trade is carefully examined. One of the indispensable market for both national and international economies is the textile sector. The materials used in this sector, which has a large share in foreign trade, are also economically important factors. For example, cotton plant is one of the most important input used in production processes for the textile industry. For this reason, in this work, studies are carried out on important indices that are traded on the Turkish stock market, especially with the theme of "cotton". The aim of this study is to reveal the cointegration and causality relations of BIST Textile Leather (XTEKS) index, American Cotton Futures Markets (CTZ2) and Dollar rate using daily data between 2.1.2019-31.12.2021 with Engle Granger cointegration test and VAR Granger causality test. According to the results of the study, an Engle Granger cointegration relationship has been found between the BIST Textile Leather (XTEKS) index with the American Cotton Futures Transactions (CTZ2) and the Dollar exchange rate and it has been determined that these variables come to equilibrium and act together in the long term. According to the VAR Granger causality test related to the variables, no statistical causality relationship could be detected.

Anahtar Kelimeler

American Futures Cotton, Dollar, BIST Textile Leather Index

Kaynakça

• Can, Ş. & Gerşil, M. (2018). Manisa pamuk fiyatlarının zaman serisi analizi ve yapay sinir ağı teknikleri ile tahminlenmesi ve tahmin performanslarının karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25 (3), 1017-1031.
• Cevheri C.İ. & Şahin M., (2020). Dünya’ da ve Türkiye’ de pamuk üretiminin tekstil sektörü açısından önemi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 5(2), 71-81. Çorlu Ticaret ve Sanayi Odası, (2020). Tekstil, Hazır giyim ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu 2020,
• Çütçü, İ. & Kan, E. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen faktörler: Türkiye örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 7(3), 1-21.
• Demir, M., Martell, T. F. & Wang, J. (2018). The trilogy of China cotton markets: The lead–lag relationship among spot, forward, and futures markets. J Futures Markets, 39, 522–534.
• Dilber, İ. & Kılıç, J. (2018). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: ENGLE GRANGER eşbütünleşme testi ve VAR model. TESAM Akademi Dergisi, 5(2), 95-118.
• Engle, R. F. & Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods, Econometrica, 37(3), 424-438.
• Kuştepeli, Y. & Bilman, M. (2009). Türkiye’de vergiler ve büyüme arasındaki uzun dönem ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 119-130
• Küçük, N. & Aydoğdu, M. H. (2020). Türkiye’de pamuk üretiminin son dönemlerdeki genel analizi. Euroasıa Journal of Mathematıcs-Engıneerıng Natural & Medıcal Scıences, 8, 77-82.
• Okumuş, M. (2012). Tarım politikaları ve zaman serileri analizi: Türkiye’de pamuk fiyatlarına bir uygulama, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans tezi, Aydın, 1-62.
• Önder, K. (2017).Pamuk arzını etkileyen faktörlerin panel veri ile analizi: 2000-2015. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12 (1) , 83-98. Özaydın, O. & Çankaya, S. (2020). Vadeli pamuk emtiası getirisi ile pamuk reel piyasa dinamiklerinin etkileşimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (37), 733-767.
• Özaydın, O. (2020).Vadeli pamuk emtiasında kontrat pozisyonlarının ve pamuk reel piyasa dinamiklerinin vadeli pamuk emtiası getirisi üzerine etkileri. Maliye ve Finans Yazıları, 113, 301 – 326.
• Özer, O. O., & İlkdoğan, U. (2013). Box-Jenkins modeli yardımıyla dünya pamuk fiyatının tahmini. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 13-20.
• Özer, O. O., Özçelik, A. & Kayalak, S. (2014). Geçmiş fiyatlar ile fark ödeme sisteminin pamuk üretimine etkisi, XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun, 830-835.
• Öztürk, S. & Sezen, S. (2018). Ekonomik büyüme ile işsizlik arasındaki ilişkinin analizi: Türkiye örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(41), 1-14.
• Özüdoğru, T. (2021). Dünya ve Türkiye’ de pamuk üretim ekonomisi. Tekstil ve Mühendis, 28(122), 149-161.
• Singh, Amrinder. & Tarun Kumar Soni. (2021). Price transmission in cotton futures market: evidence from three countries. Journal of Risk and Financial Management, 14: 444.
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü, Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi (2018). Tekstil, hazır giyim ve deri ürünleri sektörleri raporu, 3 aylık rapor, 1-49.
• Telatar, E. , Türkmen, Ş. & Teoman, Ö. (2016). Pamuk borsalarında oluşan fiyatların etkinliği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2) , 55-74.
• Tokel, D. (2021).Dünya pamuk tarımı ve ekonomiye katkısı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1022-1037.
• Uyanık, S. & Çelikel, D. C. (2019). Türk tekstil endüstrisi genel durumu. Teknik Bilimler Dergisi, 9 (1), 32-41.
• Yılancı, V. (2009). Fisher hipotezinin Türkiye için sınanması: Doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 205-213.