Bahçeli ve Akşener’in NATO ve AB’ye Dair Söylemlerinin İçerik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 2, 441 - 489, 05.12.2025

Anıl Varel , Meryem Kartal

Öz

Bu çalışmada, Milliyetçi Hareket Partisi ve İYİ Parti’nin dış politikaya yönelik yaklaşımları, NATO ve AB konuları özelinde karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Bu kapsamda, 2023 yılı boyunca MHP ve İYİ Parti genel başkanlarının meclisteki grup toplantılarında yaptıkları konuşmalar, nicel ve nitel içerik analiziyle incelenmiştir. Çalışmada, sonuç olarak şu argümanlar öne sürülmektedir: (I) Her iki kuruluşa yönelik eleştirilerinde Bahçeli, Akşener’den daha sert bir tavır sergilemekte ve sosyal-Darwinist içerikte söylemler üretmektedir. (II) Ancak Bahçeli’nin bu tavrı, bu kuruluşlara yönelik ilkesel ve ideolojik bir karşıtlığa dayanmamakta; sadece, NATO ve AB’nin Türkiye’ye yönelik meselelerde aldığı kararlara dair veya konjonktürel nitelikteki rahatsızlıklardan kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçi Hareket Partisi , İYİ Parti , NATO , Avrupa Birliği , İçerik Analizi

Content Analysis of Bahçeli’s and Akşener’s Discourses on NATO and the EU

Öz

In this study, The Nationalist Movement Party and The Good Party’s approaches toward foreign policy are analyzed comparatively in terms of NATO and the EU issues. In this context, the speeches made by the leaders of both parties in their group meetings in the parliament in 2023 were analyzed through quantitative and qualitative content analysis. The study asserts the following arguments: (I) In his criticism of NATO and the EU, Bahçeli takes a more aggressive stance and produces social-Darwinist discourses when compared to Akşener. (II) However, Bahçeli’s attitude is not based on a principled and ideological opposition to these organisations; it stems only from the discomfort caused by the decisions taken by NATO and the EU on the issues concerning Turkey or conjunctural problems.

Anahtar Kelimeler

The Good Party , NATO , The European Union , Content Analysis , The Nationalist Movement Party

Kaynakça

• Akçay, E. Yaşar. “24 Haziran Seçimleri Sürecinde Siyasi Partilerin Seçim Beyannamelerinde Avrupa Birliği ile İlişkiler.” OPUS International Journal of Society Research,15 (2018): 2170-2192. doi:10.26466/opus.449745.
• Akgün, Emine. “Küreselleşmenin Türk Milliyetçiliğine Etkisi: Yeni Siyasal Parametreler Işığında MHP-İYİP Karşılaştırması.” Yüksek Lisans tezi, Trakya Üniversitesi, 2023.
• Aksoy, Ömer. “27. Dönemde Türkiye Büyük Millet Meclisi İçinde Grubu Bulunan Siyasi Partilerin Parti İçi Demokrasi Yönünden İncelenmesi.” Yüksek Lisans tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, 2023.
• Altınoğlu, Mustafa. “Türk Sağı ve 24 Haziran Seçimleri.” Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 54 (2018): 357-384.
• Anadolu Ajansı. “MHP'li Muhaliflerden Ortak Hareket Etme Kararı.” Erişim Tarihi: Mart 8, 2024. https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/mhpli-muhaliflerden-ortak-hareket-etme-karari-/601742.
• Aziz, Aysel. Araştırma Yöntemleri-Teknikleri ve İletişim. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi, 1990.
• Bal, Hüseyin. Nitel Araştırma Yöntemi. Ankara: Fakülte Kitabevi, 2013.
• Balcı, Abbas. “Demokrat Parti ve Cumhuriyet Halk Partisi Dönemlerinde Türkiye’nin NATO’ya Giriş Denemeleri ve Türkiye’nin NATO’ya Girişi (1945-1960).” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2019): 251-276.
• Bekmen, Ahmet. “Türk Milliyetçiliği: Var Kalmanın Teyakkuz Hali.” İçinde Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Cilt 4: Milliyetçilik, editörler Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, 324-350, İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1995.
• Cavlan, Turan. “Türk Siyasi Partilerinin Dış Politika Yaklaşımları (1961-1971).” Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
• Dinçer, Serkan. “Content Analysis in for Educational Science Research: Meta-Analysis, Meta-Synthesis and Descriptive Content Analysis.” Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7 (2018): 176-199. doi: 10.14686/buefad.363159
• Duran, Hazal ve Baykal, Ahmet. Meral Akşener’in Siyasal Anlamı ve İYİ Parti. SETA Analiz, Sayı 223. SETA Vakfı, 2017.
• Duverger, Maurice. Metodoloji Açısından Sosyal Bilimlere Giriş. Çeviren Ünsal Oskay. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1980.
• Elçik, Gülnur. “Siyasi Partilerde Yaşam: AK Parti, CHP, HDP, İYİ Parti ve MHP’de Örgütsel Siyaset.” Doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2020.
• George, A. Lincon. “İçerik Çözümlemesinde Nicel ve Nitel Yaklaşımlar.” İçinde İletişim Araştırmalarında İçerik Çözümlemesi, derleyen M. Sadullah Çebi, 125-147. İstanbul: Alternatif Yayınları, 2003.
• Gökçe, Orhan. İçerik Çözümlemesi. Konya: Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 1995.
• Gökçe, Orhan. İçerik Analizi Kurumsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2016.
• Görgülü, Güventürk. Çemberin Dışında Bırakılanlar: Büyük Veri Analiziyle Türkiye’de 2023 Seçimleri. İstanbul: Etkiniz AB Programı, 2023.
• Hansen, Andrew. “İçerik Çözümlemesi.” İçinde İletişim Araştırmalarında İçerik Çözümlemesi, derleyen M. Sadullah Çebi, 45-78. İstanbul: Alternatif Yayınları, 2003.
• Herkner, Wilson. “İçerik Çözümlemesi.” İçinde İletişim Araştırmalarında İçerik Çözümlemesi, derleyen M. Sadullah Çebi, 100-125. İstanbul: Alternatif Yayınları, 2003.
• İYİ Parti. Parti Programı, 2017, Erişim Tarihi: Nisan 15, 2024. https://iyiparti.org.tr/storage/img/doc/iyi-parti-guncel-parti-program.pdf.
• Jensen, K. Bruhn. “The Complementarity of Qualitative and Quantative Methodologies in Media and Communication Research.” İçinde Handbook of Media Communications Research Qualitative and Quantative Research Methodologies, editör K. Bruhn Jensen, 25-78. London: Roudledge, 2020.
• Korkusuz, Şermin. “EU-Turkey Relations in the Radical Nationalist Discourse: The Nationalist Action Party (MHP).” Bogazici Journal of Economics and Administrative Sciences, 25 (2011): 121-145.
• Kümbetoğlu, Belkıs. Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2008.
• Manioğlu, Oğuzhan. “Siyasi Partilerin Avrupa Birliği’ne Bakış Açısı.” Avrupa Birliği Politikaları Dergisi, Ek Sayı (Haziran 2023): 146-165.
• Mayring, Philipp. Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş: Nitel Düşünce İçin Bir Rehber. Çevirenler Adnan Gümüş ve M. Sezai Durgun. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2012.
• Milliyetçi Hareket Partisi. Parti Programı: Geleceğe Doğru. 2009. Erişim Tarihi: Nisan 15, 2024. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/mhp_parti_programi_2009_opt
• Milliyetçi Hareket Partisi. 2015 Seçim Beyanamesi: Huzurlu ve Güvenli Gelecek, 2015. Erişim Tarihi: Nisan 15, 2024. https://www.mhp.org.tr/usr_img/mhpweb/1kasimsecimleri/beyanname_1kasim2015.pdf
• Müderrisoğlu, Efe Can. “2018 Cumhur İttifakı ve AB Şüpheciliği: İktidar Bloğu Partilerinin AB Söylemleri.” Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2023.
• Neuman, W. Lawrence. Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. London: Education Limited, 2000.
• Prasad, D. Bammidi. “Content Analysis A Method of Social Science Research.” İçinde Research Methods for Social, editör D. Bammidi Prasad, 174-193. London: Rawat Publications, 2008.
• R Studio. “The R Project for Statistical Computing.” Son Güncelleme 20 Mayıs 2024, https://www.r-project.org/.
• Sabah. “Bahçeli’den Meral Akşener Tepkisi.” Erişim Tarihi: Mart 10, 2024. https://www.sabah.com.tr/gundem/2015/06/12/bahceliden-meral-aksener-tepkisi.
• Sarıkaya, Yalçın (Ed.). 2023’e Doğru Küresel ve Bölgesel Gelişmeler Karşısında Türk Dış Politikası. Ankara: Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı, 2020.
• Savaş, A. Rıza ve A. Hikmet Zabun. “Türk Milliyetçiliğinin Partileşme Süreci: CKMP’den İYİ Parti’ye Türkiye’de Milliyetçi Partiler.” Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 59 (2023): 146-165. doi:10.17498/kdeniz.1298283.
• Simon, J. Lincoln ve Paul Burstein. Basic Research Methods in Social Sciences. London: Random Press, 1985.
• Sputnik News. “Akşener MHP’den İhraç Kararını Mahkemeye Taşıdı.” Erişim Tarihi: Mart 1, 2024. https://sputniknews.com.tr/20161013/aksener-mhp-ihrac-iptal-mahkeme-1025274677.html.
• Şengün, Ümit. “Resmî Söylemleri Üzerinden MHP ve İYİ Parti’nin İdeolojik-Programatik Yönelimlerinin Karşılaştırmalı Analizi.” Yüksek Lisans tezi, Hitit Üniversitesi, 2024.
• Tavşancıl, Ezel ve Esra Aslan. İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon, 2001.
• Tüysüz, Emre. “1990 Sonrası MHP, CHP ve AKP’nin Avrupa Birliği Politikalarının Karşılaştırması.” TASAM. Erişim Tarihi: Nisan 15, 2024. https://tasam.org/tr-TR/Icerik/4859/1990_sonrasi_mhp_chp_ve_akpnin_avrupa_birligi_politikalarinin_karsilastirmasi.
• Ünder, Hasan. “Türkiye’de Sosyal Darwinizm Düşüncesi.” İçinde Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Cilt 4: Milliyetçilik, editörler Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, 424-438. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
• Yalçın, M. Seçkin. “MHP ve Akşener’in 24 Haziran 2018 Seçim Kampanyalarının Analizi.” Yüksek Lisans tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 2022.
• Yeni Şafak. “Meral Akşener'den Kongre Açıklaması.” Erişim Tarihi: Mart 5, 2024. https://www.yenisafak.com/gundem/meral-aksenerden-kongre-aciklamasi-2466257.
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek. Sosyal Bilimlerde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Basım, 2013.
• Yıldırım, Besim. “İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişimi Uygulama Alanları ve Aşamaları.” İçinde İletişim Araştırmalarında Yöntemler: Uygulama ve Örneklerle, derleyen Besim Yıldırım, 100-115. İstanbul: Literatürk Akademia, 2015.
• Yüce, Yavuz. “Türkiye’de Siyasi Partilerin Dış Politika Programları (1983-2007).” Yüksek Lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, 2012.