AVRUPA BİRLİĞİ’NDE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNUN UYUMLAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 2, 323 - 358, 29.12.2023

Ali Emrah Bozbayındır , Gülşah Bozbayındır

https://doi.org/10.32450/aacd.1403991

Öz

Avrupa Birliği (AB) müktesebatında (acquis communautaire) ceza ve ceza muhakemesi hukuku sahasında, daha önceki Avrupa Birliği Antlaşmalarından farklı olarak 2009 yılında yürürlüğe giren Lizbon Anlaşması’ndan itibaren önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Lizbon Antlaşması ile ceza muhakemesi hukukunda uyumlaştırma faaliyetleri özellikle sanık ve mağdur hakları konusunda gerçekleştirmiştir. Bu alana öncelik verilmesinin nedeni, karşılıklı tanıma ilkesinin hayata geçirilebilmesi için üye devletler arasındaki güvenin güçlendirilmesi ihtiyacıdır. Bu bağlamda, Lizbon Anlaşması m. 82 hükmünde tanınan yetkiye dayanılarak ceza muhakemesinde uyumlaştırma amacıyla bir dizi Direktif kabul edilmiştir. Bu direktifler, tercüman yardımından yararlanma, bilgi edinme, avukat yardımından yararlanma hakkı ve masumiyet karinesine ilişkindir. Mağdur hakları ve çocuk yargılaması konusunda da birer Direktif kabul edilmiştir. Çalışmada direktiflerle getirilen düzenlemeler incelenerek, AB’nin ceza muhakemesi alanındaki işbirliğinden ulusal-üstü bir modele geçiş süreci değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karşılıklı Tanıma İlkesi, Karşılıklı Güven, Uyumlaştırma, Sanık Hakları, Mağdur Hakları

Kaynakça

• Asp, Peter, ‘Mutual Recognition and the Development of Criminal Law Cooperation within Europe’ in Harmonisation of Criminal Law in Europe, ed. EJ Husabo/A Strandbakken, (Antwerpen: Intersentia, 2005).
• Böse, Martin “Kompetenzen der Union auf dem Gebiet des Straf- und Strafverfahrensrechts”, in Europäisches Strafrecht, ed. Martin Böse, 2. Auflage, (Baden-Baden: Nomos, 2021).
• Böse, Martin, “Fundamental Rights Protection”, The Cambridge Companion to European Criminal Law, ed. Kai Ambos ve Peter Rackow, 231-253 (Cambridge: Cambridge University Press, 2023)
• Böse, Martin, in EU-Kommentar, ed. Ulrich Becker, Armin Hatje, Johann Schoo ve Jürgen Schwarze, 4. Auflage (Baden-Baden: Nomos, 2018) AEUV Art. 82. Bostancı Bozbayındır, Gülşah, Lizbon Antlaşması Sonrası Avrupa Birliği Ceza Hukuku, (Ankara: Adalet, 2019).
• Brodowski, Dominik “European Criminal Justice- From Mutual Recognition to Coherence”, in 20 Years Anniversary of the Tampere Programme, ed. Sergio Carrera, Deirdre Curtin ve Andrew Geddes, 225-238 (Florence: European University Institute, 2020).
• Centel, Nur & Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 21. Bası, Beta, 2022.
• Esser, Robert, Europäisches und Internationales Strafrecht, 2. Auflage (München: C. H. Beck, 2018).
• Hecker, Bernd, ‘Lizbon Antlaşması Sonrası Avrupa Ceza Hukuku’ Çev: Gülşah Bostancı Bozbayındır, in: Küresel Bakış Çeviri Hukuk Dergisi, (Yıl 3, Sayı 11, Ekim 2013). 31-49. Hecker, Bernd, Europäisches Strafrecht, 6. Auflage (Berlin: Springer, 2021).
• Hochmayr, Gudrun, in Frankfurter Kommentar zu EUV, GRC und AEUV, ed. Matthias Pechstein, Carsten Nowak ve Ulrich Häde, Band II (Tübingen: Mohr Siebeck, 2017), AEUV Art. 82.
• Kotzur, Markus & van de Loo, Janwillem, in Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union Kommentar, ed. Rudolf Geiger, Daniel-Erasmus Khan, Markus Kotzur ve Lando Kirchmair, 7. Auflage (München: C. H. Beck, 2023) AEUV Art. 82.
• Mitsilegas, Valsamis “The European Union and the rights of individuals in criminal proceedings”, in The Oxford Handbook of Criminal Process, ed. Darryl K. Brown, Jenia I. Turner ve Bettina Weisser, 115-136, (Oxford: Oxford University Press, 2019).
• Mitsilegas, Valsamis, EU Criminal Law (Oxford: Hart Publishing, 2022). Özer Özbek, Veli & Doğan, Koray & Bacaksız, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku, 16.Baskı, Seçkin, 2023.
• Rosenau, Hennig & Petrus, Szabolcs, in Europäisches Unionsrecht, ed. Christoph Vedder &Wolff Heintschel von Heinegg, 2. Auflage (Baden-Baden, Nomos, 2018), AEUV Art. 82.
• Satzger, Helmut, “Grundsätze eines europäischen Strafrechts“ in Europäisches Strafrecht, ed. Martin Böse, 2. Auflage, 61-98 (Baden-Baden: Nomos, 2021).
• Satzger, Helmut, in Beck’sche Kurz Kommentare, Vertrag über die Europäische Union, Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union, Charta der Grundrechte der Europäischen Union (EUV/AEUV), ed. Rudolf Streinz ve Walther Michl, 3. Auflage 2018 (München: C. H. Beck, 2018) AEUV Art. 82.
• Spencer, John R “EU Criminal Law” in European Union Law, ed. Catherine Bernard ve Steve Peers, 761-790, 2. Ed., (Oxford: Oxford University Press, 2017).
• Suhr, Oliver, in EUV/AEUV Der Verfassungsrecht der Europaischen Union mit Europaischer Grundrechtecharta, ed. Christian Calliess ve Matthias Ruffert, 5. Auflage (C. H. Beck: München, 2016) AEUV Art. 82.
• Willems, Auke, The Principle of Mutual Trust in EU Criminal Law (Oxford: Hart Publishing, 2021).
• Wouters, Jan; Ovadek, Michal, The European Union and Human Rights (Oxford: Oxford University Press, 2021).
• Yenisey, Feridun & Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 10. Baskı, Seçkin, 2022.