Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Üyelik Sürecinde Almanya'nın Tutumu ve Etkisi: Merkel Dönemi (2005-2021)

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 1, 33 - 66, 06.06.2024

Esengül Ayaz Avan

https://doi.org/10.32450/aacd.1353945

Öz

Türkiye’nin 1959’da başlayan AB serüveni 1999 yılında adaylık statüsü elde etmesi ve 2005 yılında da tam üyelik müzakerelerine başlaması ile sürmüştür. Özellikle Soğuk Savaşın bitimiyle birlikte AB içindeki etkisi ve gücü artan Almanya süreç boyunca AB’nin Türkiye’nin üyeliğine dair politikasında belirleyici olmuştur. Bu çalışmanın amacı 2005 yılından 2021’e kadar iktidarda bulunan Angela Merkel’in başbakanlığı döneminde Almanya’nın Türkiye’nin AB üyelik sürecine yaklaşımını ve bu süreçteki etkisini tartışmaktır. Çalışmanın temel tezi; Merkel hükümetleri boyunca Almanya Türkiye’nin AB üyeliğine açıkça karşı çıkmış ve tam üyelik yerine imtiyazlı ortaklık fikrini desteklemiştir. Ancak Almanya hem AB’nin hem de kendi güvenliği ve çıkarları gibi akılcı sebeplerden dolayı Türkiye’nin müzakere sürecinin sonlandırılmasını ve AB’nin dışına itilmesini göze alamamış ve Türkiye’nin AB ve diğer AB üyesi ülkeler ile yaşadığı krizlerde de dengeleyici bir rol oynayarak Türkiye’yi AB yörüngesinde tutmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Avrupa Birliği, Almanya, Angela Merkel, Üyelik Süreci

GERMANY'S APPROACH AND EFFECT TOWARDS TURKEY'S MEMBERSHIP TO THE EUROPEAN UNION: MERKEL ERA (2005-2021)

Öz

Turkey's journey towards the EU began in 1959 and has since proceeded with the granting of its candidacy status in 1999 and the opening of full membership negotiations in 2005. Germany, whose influence and power in the EU increased especially with the end of the Cold War, has been a deciding factor in the EU's stance on Turkey's membership throughout the process. This study aims to examine Germany's approach to Turkey's EU membership process and its effects throughout Angela Merkel's era as chancellor, from 2005 to 2021. The main thesis of the study is that Germany publicly opposed Turkey's EU membership under the Merkel governments and backed the notion of a privileged partnership rather than full membership. However, Germany could not afford to end the negotiation process and push Turkey out of the EU due to rational reasons such as the EU's and its own security and interests. It also tried to keep Turkey within the EU's sphere of influence by mediating the crises between Turkey and the EU and other EU member states.

Anahtar Kelimeler

Turkey, European Union, Germany, Angela Merkel, Membership Process

Kaynakça

• Akal, Değer. “2019: Türkiye-Almanya ilişkilerinin zor yılı.” Deutsche Welle, Ocak 1, 2019, Erişim Tarihi: Temmuz 3, 2023. https://www.dw.com/tr/2019-t%C3%BCrkiye-almanya-ili%C5%9Fkilerinin-zor-y%C4%B1l%C4%B1/a-46886853.
• Akçay, Ekrem Y. “Türkiye-AB İlişkileri ve ‘İmtiyazlı Ortaklık’ Meselesi”. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3, no 5, (2016): 11-30.
• “Almanya'da Türkiye'nin AB üyeliği tartışması.” Deutsche Welle, Temmuz 22, 2016. Erişim Tarihi: Haziran 24, 2023. https://www.dw.com/tr/almanyada-t%C3%BCrkiyenin-ab-%C3%BCyeli%C4%9Fi-tart%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1/a-19420039.
• “Almanya'dan Türkiye'ye AB'yle normalleşme şartı.” Gazete Duvar, Ağustos 31, 2018. Erişim Tarihi: Temmuz 4 2023. https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2018/08/31/almanyadan-turkiyeye-normallesme-sarti.
• “Angela Merkel 16 yılda Türkiye’nin AB'yle ilişkilerinin seyrinde nasıl kritik rol oynadı?” BBC, Ekim 16, 2021. Erişim Tarihi: Temmuz 8, 2023 https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58675387.
• Atak, Yusuf G. “Helsinki Zirvesinden Günümüze Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Almanya Etkeni.” İçinde Prof. Dr. Beril DEDEOĞLU’na Armağan, editörler Füsun Türkmen, Ali F. Demir, 89-126. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Ayaz Avan, Esengül. “Turkey’s security understanding and its relation with the European Union in the 1990s.” Turkish Studies 18, no 3 (2017): 459–481.
• Ayaz Avan, Esengül. “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu: Türkiye'nin Politikası ve AB'nin Yaklaşımı.” Avrasya Etüdleri 58, no 2 (2020): 87-112.
• Baykal, Senem ve Arat, Tuğrul. “AB’yle İlişkiler.” içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1980-2001, editör Baskın Oran, 326-365. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Bekar, Nurgül. “Merkel Döneminde Türkiye-Almanya İlişkileri 2005-2020.” Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9, no 17 (2020): 129-149.
• “Büyükelçi Faruk Kaymakçı: Türkiye-Almanya ilişkileri normalleşti”. Karar, Eylül 9, 2019. Erişim Tarihi: Temmuz 16, 2023. https://www.karar.com/buyukelci-faruk-kaymakci-turkiye-almanya-iliskileri-normallesti-1319304.
• Cicioğlu, Filiz. “AB’nin Doğu Akdeniz politikasında Alman arabuluculuğu.” Anadolu Ajansı, Ağustos 20, 2020. Erişim Tarihi: Haziran 22, 2023. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ab-nin-dogu-akdeniz-politikasinda-alman-arabuluculugu/1953545.
• Dalaman, Cem. “Merkel: "AB Yunanistan'la Dayanışma Göstermek Durumunda".” Voa, Ağustos 28, 2020. Erişim Tarihi: Haziran 24, 2023. https://www.voaturkce.com/a/merkel-ab-ulkeleri-yunanistan-la-dayanisma-gostermek-durumunda/5561581.html.
• “Demography 2023 edition.” Eurostat, Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. 2023https://ec.europa.eu/eurostat/web/interactive-publications/demography-2023.
• Dilbirliği, Muhterem. “Avrupa Birliği’nin Suriye ve terör açmazı.” Anadolu Ajansı, Ekim 23, 2019. Erişim Tarihi: Haziran 4, 2023. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/avrupa-birligi-nin-suriye-ve-teror-acmazi/1623984.
• “Doğu Akdeniz'de önemli aktörler kim, hangi stratejileri izliyorlar?” BBC, Eylül 7, 2020. Erişim Tarihi: Temmuz 2, 2023. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54057801.
• “Doğu Akdeniz’deki Sondaj Faaliyetlerimiz Nedeniyle Avrupa Birliği’nin Aldığı Yaptırım Kararına İlişkin Listenin Onaylanması Hk.” Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Şubat 28, 2020. Erişim Tarihi: Temmuz 12, 2023. https://www.mfa.gov.tr/no_58_-dogu-akdeniz-sondaj-faaliyetlerimiz-hk.tr.mfa.
• Donnelly, Jack. Realism and International Relations. Cambridge: Cambridge University Press, 2000. Ercan, Murat. “15 Temmuz Sonrası Türkiye –AB İlişkileri; İlişkilerin Gelecek Öngörüsü.” Akademik Bakış, no 63, (2017): 14-28.
• Erhan, Çağrı ve Tuğrul Arat. “AET’yle İlişkiler.” içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1918-1980, editör Baskın Oran, 808-853. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002. Eriş, Özgür Ü. “Almanya’daki Seçimlerden Sonra Türkiye-Almanya İlişkisi.” EURO Politika, Popülizmle Dönüşen Avrupa ve Türkiye AB İlişkilerinin Geleceği, (2018): 195-200.
• Fischer, Joschka. “Turkey’s European Perspective: The German View.” Turkish Policy Quarterly 3, no 3 (2004): 1-6. “GDP Ranked by Country 2023.” World Population Review, Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://worldpopulationreview.com/countries/by-gdp.
• “Germany ready to support Turkey’s EU accession process, says Merkel.” Deutsche Welle. Ekim 18, 2015. Erişim Tarihi: Temmuz 10, 2023. https://www.dw.com/en/germany-ready-to-support-turkeys-eu-accession-process-says-merkel/a-18789797.
• “Katılım Müzakerelerinde Mevcut Durum.” Avrupa Birliği Başkanlığı, Kasım 15, 2022. Erişim Tarihi: Temmuz 21, 2023. https://www.ab.gov.tr/katilim-muzakerelerinde-mevcut-durum_65.html.
• “Merkel Calls for Open-Ended Talks over Turkey’s EU Membership Bid.” Euronews, Şubat 24, 2013. Erişim Tarihi: Haziran 4, 2023. www.euronews.com/2013/02/24/merkel-calls-for-openended-talks-over-turkey-s-eu-membership-bid/.
• “Merkel Doğu Akdeniz ile ilgili konuştu: Yunanistan'ın haklarını ciddiye almak görevimiz.” Euronews, Ağustos 28, 2010. Erişim Tarihi: Haziran 24, 2023. https://tr.euronews.com/2020/08/28/merkel-dogu-akdeniz-ile-ilgili-konustu-yunanistan-n-haklar-n-ciddiye-almak-gorevimiz.
• “Merkel hem eleştirdi hem iş birliğini savundu.” Deutsche Welle, Mart 25, 2021. Erişim Tarihi: Haziran 1, 2023. https://www.dw.com/tr/merkel-t%C3%BCrkiye-ile-diyalog-ve-i%C5%9F-birli%C4%9Fini-savundu/a-56985726.
• “Merkel: Konuşmamak çözüm değil.” Deutsche Welle, Mart 26, 2021. Erişim Tarihi: Haziran 1, 2023. https://www.dw.com/tr/merkelden-t%C3%BCrkiye-a%C3%A7%C4%B1klamas%C4%B1-konu%C5%9Fmamak-%C3%A7%C3%B6z%C3%BCm-de%C4%9Fil/a-57009793.
• “Merkel: Türkiye AB'ye üye olmamalı.” BBC, Eylül 4, 2017. Erişim Tarihi: Haziran 12, 2023. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-41144039.
• “Ortaklıktan Adaylığa: 1963-1999 Dönemi.” İktisadi Kalkınma Vakfı, Erişim Tarihi: Ekim 27, 2023. https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?ust_id=36&id=445.
• “Outcome of negotiations on Turkey’s accession to EU uncertain.” The Federal Chancellor. Ekim 6, 2006. Erişim Tarihi: Haziran 28, 2023. https://www.bundeskanzler.de/bk-en/outcome-of-negotiations-on-turkey-s-accession-to-eu-uncertain-607460.
• “Outcome of Proceedings.” The Council of the European Union. Haziran 26, 2018. Erişim Tarihi: Temmuz 6, 2023. https://www.consilium.europa.eu/media/35863/st10555-en18.pdf.
• Öner, Selcen. “Influential Internal and External Factors in German Policy towards Turkey’s EU Membership: More than ‘Privileged Partnership’; Less than Full Membership?” Eastern Journal of European Studies 5 no 2 (2014): 93–116.
• Öney, Sezin. “AB yaptırımları: Aba altından sopaya devam.” Gazete Duvar, Aralık 11, 2020. Erişim Tarihi: Temmuz 12, 2023.https://www.gazeteduvar.com.tr/ab-yaptirimlari-aba-altindan-sopaya-devam-makale-1506980.
• Önsoy, Murat. “Türk ‐ Alman İlişkilerinin Son On Yılı.” İçinde Mavi Elma Türkiye Avrupa İlişkileri, editörler Hüseyin Işıksal , Ozan Örmeci, 507-541. Ankara: Gazi Kitabevi, 2016.
• “Sığınmacıların hedefi Almanya.” TRTHaber. Mart 7, 2020. Erişim Tarihi: Haziran 29, 2023. https://www.trthaber.com/haber/dunya/siginmacilarin-hedefi-almanya-465472.html.
• Stelya, Nikolaos. “Merkel’den yeni Doğu Akdeniz planı.” Gazete Duvar, Eylül 18, 2020. Erişim Tarihi: Temmuz 13, 2023 https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2020/09/18/merkelden-yeni-dogu-akdeniz-plani.
• Şahin, Güngör ve Aksu, Elif Bilge. “Almanya’nın Doğuya Açılım Politikaları: Ostpolitik.” Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11 no 2 (2021): 223-239.
• Turhan, Ebru. “Türkiye-Almanya Ekonomik ve Siyasi İlişkilerinin Türkiye’nin AB Üyelik Süreci Bağlamında Analizi.” Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 59, (2016): 51-76.
• “Türk-Alman ilişkilerinin son iki yılı.” Deutsche Welle, Ocak 6, 2018. Erişim Tarihi: Mayıs 24, 2023. https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrk-alman-ili%C5%9Fkilerinin-son-iki-y%C4%B1l%C4%B1/a-42047023.
• “Türkiye-AB Gümrük Birliği.” Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Erişim Tarihi: Ekim 27, 2023. https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-gumruk-birligi.tr.mfa.
• “Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihçesi.” Avrupa Birliği Başkanlığı, Mart 10, 2023. Erişim Tarihi: Temmuz 21, 2023.
• “Türkiye’nin önünde diz çökecekler.” Deutsche Welle. Şubat 20, 2013. Erişim Tarihi: Temmuz 8, 2023. https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyenin-%C3%B6n%C3%BCnde-diz-%C3%A7%C3%B6kecekler/a-16614672.
• “Which EU countries had the highest GDP in 2020?” Eurostat. Aralık 20, 2021. Erişim Tarihi: Ekim 31, 2023. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20211220-1.
• Wiarda, Howard J. "Where Does Europe End Now? Expanding Europe's Frontiers and the Dilemmas of Enlargement and Identity." The Brown Journal of World Affairs 12 no1 (2005): 89-98.