Kanun-i Esasi Gazetesi’nde İttihâd-ı İslam Teması

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 97, 109 - 138, 09.05.2018

Seydi Vakkas Toprak

Öz

    Kanun-i Esasi Gazetesi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Kahire şubesinin 1896-1899 yılları arasında neşrettiği bir gazetedir. Gazete, II. Abdülhamid’e muhalefetleri nedeniyle Mısır’a kaçmak zorunda kalan Hoca Kadri Efendi ve Şeyh Alizade Hoca Muhyiddin Efendi tarafından çıkarılmıştır. Hoca Kadri Efendi, aynı zamanda, rüştiye sıralarında İstiklâl Marşı şairi Mehmed Akif’in öğretmenliğini yapmış ve onun düşünce dünyasını etkilemiş bir düşünürdür. Kanun-i Esasi yazarları, II. Abdülhamid’e karşı dinî yönden muhalefet ederken anayasanın yürürlüğe konması, meclisin yeniden açılması ve İslâm Birliği gibi temalar işlemişler, Jön Türklerin gayrimüslim unsurlarla iş birliği yapma politikalarına şiddetle karşı çıkarak İttihâd-ı İslâm düşüncesini temsil etmişlerdir. Bu çalışmada, Kanun-i Esasi’deki makalelerden hareketle İttihâd-ı İslâm teması işlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanun-i Esasi Gazetesi, Hoca Kadri Efendi, Şeyh Alizade Hoca Muhyiddin Efendi, İttihâd-ı İslâm, İttihat ve Terakki, II. Abdülhamid

The Topic of Union of Islam in the Journal Kanun-i Esasi

Öz

    Kanun-i Esasi Gazetesi is a journal which was published by the cairo branch of the Committee of Union and Progress between the years 1896-1899. The journal was published by Hoca Kadri Efendi and Şeyh Alizade Hoca Muhyiddin Efendi who had to run away because of their opposition to Abdulhamid II. Hoca Kadri Efendi at the same time was the teacher of Mehmed Akif, the writer of Turkish National Anthem, during his studentship at Rüştiye School and a thinker who effected his thinking world. The contrubitors of Kanun-i Esasi journal while opposing Abdulhamid II. from the religion aspect were writing about topics such as putting the constitution into effect, reopening of the parliament and the Islamic Union topics. They severely opposed to The Young Turks’ policy of cooperation with Non-Muslim elements and represented Ittihad-ı Islam (Unity of Islam) idea. In this article based on the articles published in Kanun-i Esasi journal, the topic Ittihad-ı Islam (Unity of Islam) is studied.

Anahtar Kelimeler

Kanun-i Esasi Journal, Hoca Kadri Efendi, Şeyh Alizade Hoca Muhyiddin Efendi, Unity of Islam, The Committee of Union and Progress, Abdülhamid II

Kaynakça

• Akçura, Yusuf, Üç Tarz-ı Siyaset, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1991.
• Armağan, Mustafa, Abdülhamid’in Kurtlarla Dansı, II, Timaş Yay., İstanbul 2009.
• Artuç, Nevzat, İttihatçı-Senûsî İlişkileri (1908-1918), Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2013.
• Ayyıldız, Erol, “Matbuat”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVIII, Ankara 2003, s.119-121.
• Beyatlı, Yahya Kemal, Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hâtıralarım, Baha Matbaası, İstanbul 1973.
• Eliaçık, Muhittin, “Jön Türk Basınında Dini Zeminde Muhalefet”, Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Terature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/3 Summer 2011, s.75-81.
• Engin, Vahdettin, Bir Devrin Son Sultanı II. Abdülhamid, Yeditepe Yay., İstanbul 2017.
• Gündüz, Şinasi, “Mecûsîlik” Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVIII, Ankara 2003, s.279-284.
• Güzel, Fatih, “Halife Nâsır li-Dinillâh’ın Abbasîlerin Hâkimiyetini Canlandırma Çabaları”, Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 2014, 3(1): 59-76.
• Kahraman, Âlim, “Matbuat/Türk Edebiyatı” Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVIII, Ankara 2003, s.121-125.
• Karaca, Taha Niyazi, Büyük Oyun, Timaş Yay., İstanbul 2015.
• Kur’ân-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2007.
• Kuran, Ahmet Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yay., İstanbul 2000.
• Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri, İletişim Yay., İstanbul 2012.
• Okay, Orhan, Mehmed Âkif, Bir Karakter Heykelinin Anatomisi, Akçağ Yay., Ankara 2005.
• Özcan, Azmi, “İttihâd-ı İslâm”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXIII, Ankara 2001, s. 470-475.
• Öztoprak, İzzet, Türk ve Batı Kamuoyunda Milli Mücadele, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1989.
• Sırma, İhsan Süreyya, II. Abdülhamid’in İslâm Birliği Siyaseti, Beyan Yay., İstanbul 2010.
• Gayret Gazetesi
• Kanun-i Esasi Gazetesi