Kıbrıs Türklerinin İlk Siyasi Gençlik Örgütlenmesi: Lefkoşa Türk Millî Gençlik Birliği-1953 (İngiliz Belgeleri Işığında)

Yıl 2022, Cilt: 38 Sayı: 105, 225 - 250, 10.05.2022

Mehmet Balyemez

https://doi.org/10.33419/aamd.1114163

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti’nde yaşayan gayrimüslim toplumlardan bazıları, Fransız Devrimi’nin etkisinde kalmışlar ve etnik milliyetçiliğe dayalı ayrılıkçı politikalar izlemişlerdir. Rum toplumu da bu akımdan etkilenmiş ve Yunanistan ile birleşmek isteğinin kavramsal ifadesi olan Enosis’i elde etmek için mobilize olmuşlardır. Rumların ayrılıkçı politika takip etmeleri Kıbrıs Türklerinin tepkilerini çekmiştir. Kıbrıs’taki ilk gençlik örgütlenmesi İkinci Dünya Savaşı başlarında Rumlar tarafından oluşturulmuştur. Kıbrıs Türk toplumu, bu dönemde ilk siyasi örgütlenmelerini hayata geçirirken gençlik örgütlenmesi gündeme gelmemiştir. Rum gençlik örgütlerinin başarılı çalışmaları Kıbrıs Türklerinin de benzer girişimlerde bulunmasını sağlamıştır. Lefkoşa Türk Millî Gençlik Birliği, bu düşünceyle yapılan ilk siyasi gençlik örgütlenmesi olmuştur. Lefkoşa Türk Millî Gençlik Birliği, Kıbrıs Türk Kurumlar Federasyonu’nun desteğinde kurulmuş ve Türkiye ile birleşmek siyasi hedefini amaç olarak belirlemiştir. Birliğin belirlediği bu hedef Kıbrıs Sorunu’nun farklı bir sürece girdiği dönemde dikkate alınması gereken bir detaydır. Kıbrıs tarihi ile ilgili literatür taramasında Lefkoşa Millî Türk Gençlik Birliği’ne dair bilgilere rastlanmamıştır. Lefkoşa Türk Millî Gençlik Birliği ile ilgili bu çalışma, İngiliz arşiv belgelerine dayalı olması bakımından özgündür. Çalışmanın amacı, Kıbrıs Türklerinin ilk siyasi gençlik örgütlenmesiyle ilgili bilgilerin bilim dünyasında görünür kılmaktır. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniğiyle hazırlanmış ve çoğunlukla birinci elden kaynaklardan istifade edilmiş olmasından dolayı özgündür.

Anahtar Kelimeler

Enosis, Gençlik Örgütlenmeleri, Kıbrıs Sorunu, Kıbrıs Türkleri, Lefkoşa Türk Millî Gençlik Birliği

The First Political Youth Organization of the Turkish Cypriots: Nicosia Turkish National Youth Association- 1953 (With the English Documents)

Öz

Some of the non- Muslim societies living in the Ottoman State were under the influence of the French Revolution and followed separatist policies based on ethnic nationalism. The Greek community was also affected by this trend and mobilized to obtain Enosis, the conceptual expression of their desire to unite with Greece. The first youth organization in Cyprus was made by the Greek Cypriots at the beginning of the Second World War. While the Turkish Cypriot community was making its first political organizations in this period, youth organizations did not come to the fore. The successful work of Greek Cypriots youth organizations enabled the Turkish Cypriots to take similar initiatives. The Nicosia Turkish National Youth Organization was the first political youth organization established with this idea. The Nicosia Turkish National Youth Organization was established with the support of the Turkish Cypriot Institutions federation and has set the goal of uniting with Turkey as its goal. This political target determined by the Nicosia Turkish National Youth Organization is a detail that needs to be taken into account when the Cyprus Issue enters a different track. In the literature review on the history of Cyprus, no information was found about the Nicosia Turkish National Youth Organization. This paper about the Nicosia Turkish National Youth Organization is unique in that it is based on British archival documents. The aim of this paper is to ensure the visibility of the information about the first political youth organization of the Turkish Cypriots in the scientific world. This paper has been prepared with the document review technique, which is one of the qualitative research methods and it is original because it mostly uses first-hand sources.

Anahtar Kelimeler

Cyprus Issue, Enosis, Nicosia Turkish National Youth Organization, Turkish Cypriots, Youth Organization

Kaynakça

• An, Ahmet, Dinsel Toplumdan Ulusal Topluma Geçiş Süreci ve Kıbrıs Türk Liderliğinin Oluşması (1900–1942), Galeri Kültür Yayınları, Lefkoşa 1997.
• Armaoğlu, Fahir, Kıbrıs Meselesi 1954-1959 Türk Hükümeti ve Kamuoyunun Davranışları (Karşılaştırmalı İnceleme), Sevinç Matbaası, Ankara 1963.
• Babaoğu, Resul, “Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kurulması ve Makarios’un Türkiye Ziyareti 22-26 Kasım 1962”, Uluslararası Boyutlarıyla Kıbrıs Meselesi ve Geleceği Uluslararası Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi ve Doğu Akdeniz Üniversitesi, Mağusa, 2014, s.301-328.
• Balyemez, Mehmet, “Kıbrıs Sorunu Kapsamında 1954 Yılındaki Siyasi Gelişmeler”, (Osmanlı’dan Günümüze) Kıbrıs, Dün, Bugün, Yarın, Ed. Fatma Çalık Orhun, Gazi Kitabevi, Ankara 2020, s.183-218.
• Balyemez, Mehmet, İnce, Fuat, “Mondros’tan Lozan’a Kadar Olan Dönemde Kıbrıs ve Kıbrıs Türkleri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C 10, S 26, Aralık 2018, s.855-870.
• Balyemez, Mehmet, İngiliz Yönetimi Döneminde Kıbrıs Türklerinin Siyasi Örgütlenmeleri (1923-1960), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2021.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması, https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/ SayfaDokuman/2212020141836bm_01.pdf, Erişim Tarihi: 28 Eylül 2021.
• Bozkurt, 07 Aralık 1953; Bozkurt, 17 Mayıs 1953.
• Çeçen, Anıl, Kıbrıs Çıkmazı, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2005.
• Çevikel, Nuri, Kıbrıs Eyaleti, Yönetim, Kilise, Ayan ve Halk (1750-1800), Doğu Akdeniz Üniversitesi, Mağusa 2000.
• Çoruh, Haydar, Sultan II Mahmud Döneminde Kıbrıs (1808-1839), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2017.
• Druşotis, Makarios, Karanlık Yön EOKA, Galeri Kültür Yayınları, Lefkoşa 2005.
• Foreign and Colonial Office (FCO), 141-2828, Turkish Affairs General.
• Foreign and Colonial Office (FCO), 141-3021, The Commission on Turkish Affairs.
• Foreign and Colonial Office (FCO), 141-3205, Union of the Greek Orthodox Youth 1951-1956.
• Foreign and Colonial Office (FCO), 141-3283, Nicosia Turkish National Youth Organization.
• Gazioğlu, Ahmet C., Direniş Örgütleri, Gençlik Teşkilatları ve Sosyo-Ekonomik Durum (1958-1960), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa 2000.
• General Grivas Hayatım, Ed. Charles Foley, Khora Yayınları, Lefkoşa 2012.
• Gürel, Şükrü S., Kıbrıs Tarihi (1878-1960) Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika, Cilt I, Kaynak Yayınları No:38, İstanbul 1984.
• Halkın Sesi, 10 Temmuz 1947. Halkın Sesi, 10 Temmuz 1947.
• Hill, George, A History of Cyprus, Volume IV, The Otoman Province The British Colony, 1571–1948, (Ed.) by Harry Luke, Cambridge at The University Press, England 1952.
• İnalcık, Halil, Ottoman Policy and Adminastriation in Cyprus after The Conquest, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1969.
• İstiklal, 5 Şubat 1950. İstiklal, 5 Şubat 1950.
• Katsurides, Yuannos, Kıbrıs Komünist Partisi Tarihi, Sömürgecilik, Sınıf ve Kıbrıs Solu, Khora Yayıncılık, Lefkoşa 2014.
• Kıbrıs Türk Kurumlar Federasyonu Bülteni, S 9, Yıl: 1, Lefkoşa 1953.
• Kranitiotis, Nikos, Zor Yıllar, KKTC Enformasyon Dairesi Yayını, Lefkoşa 1985.
• Mapolar, Hikmet Afif, Aslar, Bir Devre Adını Yazanlar-1987, Necati Özkan Vakfı Yayınları, Lefkoşa 2016.
• Mayes, Stanley, Kıbrıs’ın İlk Cumhurbakanı Başpiskopos III. Makarios Yaşam Öyküsü, Khora Yayınları, Lefkoşa 2019.
• Millî Arşiv ve Araştırma Dairesi (MAAD), Federasyon Dosyası Federasyon Dosyası, A-2, s.12-66.
• Millî Arşiv ve Araştırma Dairesi (MAAD), Türk İşleri Komisyonu Ara Raporu 1949.
• Nesim, Ali, Kıbrıs Türk Gençlik Hareketi, Lefkoşa 1999.
• Olgun, Kenan, Balıkçıoğlu, Emrah, “The Times Gazetesi’ne Göre Kıbrıs’ta İdari Islahat”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C IX, S 1, 2012, s.816-844.
• Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu, Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2000.
• Öztoprak, İzzet, “Kıbrıs’ta 1931 İsyanı ve Yankıları”, Belleten, TTK, C LXII, S 233, 1998, s.207-236.
• Savcı, Kemal, Özgürlüğün Zaferi Kıbrıs, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1976.
• Sonyel, Salahi Ramadan, “Kıbrıs Türklerinin Varlık Savaşımı”, Belleten, TTK, C LIX, S 224, Ankara 1999, s.133-188.
• Sonyel, Salahi Ramadan, Cyprus, The Destruction Of a Rebuplic and Its Aftermath, British Documents 1960-1974, CYREP, Lefkoşa 1997.
• Şahin, İsmail, “Düşünceden Eyleme EOKA”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, S 37, 2020, s.18-49.
• Tekakpınar, Kemal, Doğansal, Demiray, Dr. Fazıl Küçük (1906-1984), Cilt I, Lefkoşa 1991.
• The Colonial Office List 1896, Thirty-Fifth Publication, Harrison and Sons, London 1896.
• The London Gazette, Number 24639, 1st October 1878.
• The Times, 06 th November 1914. The Times, 06 th November 1914.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30-10-0-0-235-590-35 (Dışişleri Bakanlığı Dosyası).
• UN General Assembly, A 364, 3 September 1947, Official Records of the Second of the General Assembly Supplement, No:11, United Nations Special Committee on Palestine Report to The General Assembly Volume 1,Lake Success, New York, 1947, Ayrıntılı bilgi için bk. https:// unispal.un.org/DPA/DPR/unispal.nsf/0/07175DE9FA2DE563852568D3006E10F3, Erişim Tarihi: 28 Eylül 2021.
• Yiannos, Katsourides, The Greek Cypriot Nationalist Right in the Era of British Colonialism, Springer International Publishing, Switzerland 2017.