Trakya Paşaeli Gazetesinde Yayımlanan Edirne Şiirleri

Yıl 2024, , 67 - 96, 31.05.2024

Ayşe Nur Özdemir

https://doi.org/10.32953/abad.1446208

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasından hemen sonra kurulan cemiyetlerden biri olan Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Trakya’nın Türklere ait olduğunu kanıtlamak, yaşanabilecek olası bir işgal karşısında teşkilatlanmak ve kamuoyu oluşturmak adına harekete geçer. Bu bağlamda cemiyet tarafından ilk sayısı 2 Aralık 1918’de yayımlanan Trakya Paşaeli gazetesinin söz konusu amaçlar çerçevesinde yayınlar yaptığı görülür. Dolayısıyla daha ziyade siyasi, askerî ve tarihî yazılara yer verilen gazetede bununla birlikte edebî içerikler de bulunmaktadır. Vatan sevgisini esas alan, azınlıkların Osmanlı Devleti’ne karşı almış olduğu tavrı eleştiren, geçmiş günlere duyulan özlemin ifadesi olan, İzmir gibi ülkenin farklı yerlerinde gerçekleşen işgalleri protesto eden, kaybedileceği düşünülen toprakların yarattığı kederi yansıtan ve nihayet güzel günlerin geleceğine olan inancı dile getiren bu şiirler, gazetenin ilk sayısından son sayısına kadar görülmektedir. Söz konusu gazetede en çok ismi görülen şair İskeçeli Mehmed Sıdkı olmakla birlikte Rif’at Celâl, Eşref, Osman Nuri gibi farklı şairlerin şiirlerine de yer verildiği görülür. Çalışmamızda ilk önce Trakya Paşaeli gazetesindeki edebî içeriklerden özellikle Edirne üzerine yazılan şiirler tarihî gelişmeler de göz önünde bulundurularak ve şairlerin içinde bulunduğu ruh hâli ile dönem koşulları arasında nedensellik kurularak ele alınacaktır. Aynı zamanda bugüne kadar Edirne ile ilgili yapılan çalışmalara katkıda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Trakya Paşaeli, Trakya, Edirne, İskeçeli Mehmed Sıdkı, Türk Şiiri

Poems on Edirne Published in Trakya Paşaeli Newspaper

Öz

The Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, one of the associations founded immediately after the signing of the Armistice of Mudros following the end of the First World War, took action to declare that Trakya owned by the Turks, to organize against a possible invasion and to create a social sensitivity. In this context, it can be seen that Trakya Paşaeli newspaper of the association, whose first issue was published on December 2, 1918, released its issues within the framework of these purposes. Therefore, the newspaper, which published essays mostly on political and historical matters, at the same time has included literary content. These poems which ground on patriotism, criticize the attitude of minorities against the Ottoman Empire, express longing for the past days, protest the occupations in different parts of the country such as Izmir, reflect the grief caused by the lands thought to be lost, and finally manifest the belief that good days are on the horizon, appears from the first issue of the newspaper to the last one. Although the poet whose name is most frequently seen in the newspaper mentioned is İskeçeli Mehmed Sıdkı, it is seen that the poems of different poets such as Rif’at Celâl, Eşref, Osman Nuri are also included. In our study, first of all, the literary contents of Trakya Paşaeli newspaper, particularly the poems written about Edirne, will be handled by taking into account historical developments and by establishing causality between the mood of the poets and the conditions of the period. At the same time, this study will contribute to the studies done so far on Edirne.

Anahtar Kelimeler

Trakya Paşaeli, Thrace, Edirne, İskeçeli Mehmed Sıdkı, Turkish Poetry

Kaynakça

• BANARLI Nihad Sâmi, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C. II, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• CAN Esat, “M. Niyazi Akıncıoğlu ve Edirne’ye Dair Şiirleri”, I. Edirne Kültür Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Edirne Valiliği Yayınları, Edirne 2003, ss. 297-309.
• CANIM Rıdvan, Edirne Şâirleri, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
• DUYMAZ Recep, “Mehmed Âkif Ersoy’un Edirne Yılları”, Mehmed Âkif Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2011.
• GÖKBİLGİN M. Tayyib, “Edirne”, İslâm Ansiklopedisi, C. 10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, ss. 425-431.
• GÜNER Zekâi, Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Faâliyetleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmış Doktora Tezi), İstanbul 1992.
• GÜREŞİR Salih Koralp, “Tanzimat Sonrası Türk Şiirinde Edirne”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2019, C. 20, S. 37, ss. 1047-1073.
• GÜRGENDERELİ Müberra, Osmanlı Dönemi Şiirinde Edirne, Trakya Üniversitesi Yayınları, Edirne 2018.
• GÜRGENDERELİ Müberra, “Şairlerin Gözünden Tarihte Edirne Kışları ve Nehir Taşkınları”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, Aralık 2021, C. 5, S. 4, ss. 1732-1750.
• İNAL İbnülemin Mahmud Kemal, “Sıdkı”, Son Asır Türk Şairleri, Cüz: 7, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, ss. 1679-1681.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Kamer ve Tunca”, Trakya Paşaeli, 17 Şubat 335-1919, S. 12, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Kamer ve Arda 2”, Trakya Paşaeli, 3 Mart 335-1919, S. 14, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Kamer ve Meriç 3”, Trakya Paşaeli, 10 Mart 335-1919, S. 15, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Kamer, Tunca, Ben”, Trakya Paşaeli, 17 Mart 335-1919, S. 16, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Arda, Tunca Ben 6”, Trakya Paşaeli, 24 Mart 335-1919, S. 17, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Meriç, Kamer, Ben -7-”, Trakya Paşaeli, 31 Mart 335-1919, S. 18, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Meriç, Kamer, Ben, 9”, Trakya Paşaeli, 7 Nisan 335-1919, S. 19, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Meriç, Kamer, Ben 10”, Trakya Paşaeli, 15 Nisan 335-1919, S. 20, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Sultan Selim Camii, Ben, Kamer -1-”, Trakya Paşaeli, 24 Nisan 335-1919, S. 21, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Sultan Selim Camii -2-”, Trakya Paşaeli, 30 Nisan 335-1919, S. 22, s. 1.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Sultan Selim Camii -3-”, Trakya Paşaeli, 7 [Mayıs] 335-1919, S. 23, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Sultan Selim, Ben -4-”, Trakya Paşaeli, 21 Mayıs 335-1919, S. 25, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Trakya!..”, Trakya Paşaeli, 15 Temmuz 335-1919, S. 32, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “İskeçe!.. Resminin Karşısında”, Trakya Paşaeli, 10 Eylül 335-1919, S. 37, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Trakya Karşısında -Yine O Dert-, Ey Düşman-ı Vatan”, Trakya Paşaeli, 2 Teşrinievvel 335-1919, S. 40, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Trakya Aşkı 3 İskeçe’m!”, Trakya Paşaeli, 11 Teşrinievvel 335-1919, S. 41, s. 1.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Hazan İçinde İskeçe’m”, Trakya Paşaeli, 24 Teşrinisani 335-1919, S. 44, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Arda, Ben -13-”, Trakya Paşaeli, 1 Kânunuevvel 335-1919, S. 45, s. 2.
• İskeçeli Mehmet Sıtkı, “Trakya’m”, Trakya Paşaeli, 5 Kânunusani 336-1920, S. 47 s. 2.
• KIEL Machiel, “İskeçe”, İslâm Ansiklopedisi, C. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, ss. 553-555.
• KIROĞLU Fatma Füsun, Mütâreke Devri Türk Basınında Millî Iztırâb ve Millî Mücâdele ile İlgili Şiirler, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1992.
• MERT Özgür, “İşgalden Kurtuluşa: Doğu Trakya”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 58, (2016), ss. 123-176.
• Rifat Celal, “Meriç Kenarında”, Trakya Paşaeli, 14 Mayıs 335-1919, S. 24, s. 2.
• ŞALLI Hakan, “Bölgesel Kurtuluştan Millî Mücadele’ye Edirne’nin Sesi: Trakya Paşaeli Gazetesi”, Karadeniz Araştırmaları, XVIII/72, ss. 875-904.
• TANPINAR Ahmet Hamdi, Yahya Kemal, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001.
• TOPALOĞLU Yüksel, “Ahmet Kutsi Tecer ve Arif Nihat Asya’nın Şiirlerinde Edirne”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2007, C. 9, S. 1, ss. 192-211.
• TOPALOĞLU Yüksel ve ÖZDEMİR Ayşe Nur, “Safiye Erol’un Romanlarında Edirne”, Edirne Araştırmaları, Trakya Üniversitesi Yayınları, Edirne 2023, ss. 454-473.
• Trakya Paşaeli, 2 Kânunuevvel 334-1918, S. 1.
• TURANLIOĞLU Uluğ, Şiirimizde Edirne, Edirne 1963. UÇMAN Abdullah, “Safiye Erol’un Edirne İntibaları”, Prof. Dr. S. Mahmut Kaşgarlı Armağanı, Paradigma Akademi, Çanakkale 2021, ss. 361-370.