SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ (KARABÜK ÖRNEĞİ)

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 513 - 531, 24.10.2022

Gökhan Berat Ahmet Sait Candan

https://doi.org/10.32953/abad.1161696

Cited By: 3

Öz

Öğrencilerin ilgi alanları, mizaç tipleri ve zihinsel gelişimlerinin farklı olduğu bir eğitim/öğretim ortamında öğretmen ve öğrencilerin en çok kullandıkları araçların başında ders kitapları gelmektedir. Günümüzde öğrencilerin, genelde tüm derslerde, özelde ise sosyal bilgiler dersinde aynı hazırbulunuşluk düzeyinde olmalarını beklemek büyük bir yanılgıdır. Bu bağlamda, diğer ders araç-gereçlerinin yoksunluğu ve eksikliğine rağmen, özellikle ders kitaplarının nitelikli fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özelliklerine sahip olmaları gerekmektedir. Bu araştırmada Ortaokul 5, 6 ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları öğretmen görüşleri doğrultusunda fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özellikleri açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanın amacı İlköğretimde okutulmakta olan Sosyal Bilgiler ders kitaplarını fiziksel tasarım, eğitsel tasarım/içerik, dil/anlatım ve imla özellikleri ile ölçme ve değerlendirme bağlamında incelemek ve alanyazına bu konuda katkı sağlamaktır. Araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Karabük il merkezinde ve Safranbolu ilçe merkezinde görev yapan 39 sosyal bilgiler öğretmenleri ile yapılmıştır. Bu kapsamda araştırma betimsel nitelikli tarama modelinde yapılmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden alan taraması “survey” yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, İlköğretim Sosyal Bilgiler ders kitaplarının bazı yönlerden yeterli olduğu; fakat öğrencilerin özellikle bilişsel gelişim düzeylerine uygunluk açısından önemli eksikliklerinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim, Sosyal bilgiler öğretimi, Sosyal bilgiler ders kitapları

Kaynakça

• Akbaba, B. (2013). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Pegem A.
• Aktekin, S. & Baki Pala, Ç. (2013). 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğrenci çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 265-286.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem A.
• Demir, B. (2020). Evaluation of social studies teaching textbooks. International Journal of Learning and Teaching (IJLT), 12(1), 17-29.
• Demir, Y. & Atasoy, E. (2018). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders Kitabının (2017) değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 753-780.
• Ertürk, M. & Güler, E. (2017). 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Muğla ili örneği). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(8), 64-76.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 2(1), 7-26.
• Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem A.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel.
• Kılıç, A. & Seven. S. (2007). Konu Alanı Ders Kitabı İncelmesi. Pegem A.
• Kılıçoğlu, G. (2009). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve Türkiye’de gelişimi ve önemi. M. Safran (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 3-16). Pegem A.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB.
• Kozak, M. (2015). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Detay.
• Oğuzkan, A. F. (1974). Eğitim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• Ödemiş, K. (2019). Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Üst Düzey Düşünme Becerilerinin Gelişimine Uygunluğu Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Önal, H. & Kaya, N. (2006). Sosyal bilgiler ders kitaplarının (4.ve 5. sınıf) değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 21-37.
• Özçetin, A. F. (2019). 2005 Yapılandırmacı Eğitim Öncesi ve Sonrası 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Roberts, S. L. (2014). Effectively using social studies textbooks in historical inquiry. Social Studies Research and Practice, 9(1), 119-128.
• Sönmez, V. (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Öğretmen Kılavuzu. Anı.
• Şahin, S. (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Anabilim Dalı.
• Tarman, B. & Kuran, B. (2015). Examination of the cognitive level of questions in social studies textbooks and the views of teachers based on bloom taxonomy. Educational Sciences: Theory&Practices, 15(1), 213-222.
• Yanpar, T. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Anı.