Türk-Yunan İlişkileri Bağlamında Gayri Askeri Statüdeki Doğu Ege Adalarının Silahlandırılması ve Güncel Meseleler

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 14, 159 - 185, 28.10.2024

Gönül Gülgezen , Ali Hüseyinoğlu

https://doi.org/10.32953/abad.1527556

Öz

Türkiye-Yunanistan iki komşu ülke, geçmişten günümüze aralarında kimi zaman savaşlar, krizler, gerginlikler yaşanmış, kimi zaman da yumuşama süreçlerine girilmiş ilişkiler dalgalı bir seyir izlemiştir. Türk-Yunan ilişkilerinde yaşanan sorunlar birbirinden bağımsız değildir. Uyuşmazlık sebepleri arasında Ege Denizi kaynaklı sorunlar bunların başında gelmektedir. Bu çalışmanın odağında denizel kaynaklı bir sorun olan “Gayrı Askeri Statüdeki Doğu Ege Adalarının Silahlandırılması” konusu yer almaktadır. Türkiye’ye yakın olması ve Türkiye’nin güvenliği açısından Doğu Ege Adaları, gayrı askeri statüde olması koşuluyla Yunanistan’a devredilmiştir. Söz konusu adaların devriyle ilgili olarak Ege Denizi’ndeki dengeler 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Andlaşmaları ile sağlanmıştır. Ancak 1950’li yıllarda iki ülke arasında patlak veren Kıbrıs sorunuyla birlikte Ege’de dengeler değişmeye, Yunanistan adaları silahlandırmaya başlamıştır. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın ardından ikili ilişkiler daha da gerilmiş, Yunanistan Türkiye’den tehdit algıladığını ileri sürerek tek yanlı eylemleriyle uluslararası andlaşmaları ihlal etmeyi ve adaları silahlandırmayı sürdürmüştür. Halen bu faaliyetlerini Türkiye’nin de NATO’dan müttefiki olan Amerika Birleşik Devletleri’nin sağladığı silah desteğiyle sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı, 1950’li yıllardan günümüze dek süren ve iki ülke arasında uyuşmazlık sebebi olan adaların silahlandırılması meselesini her iki ülkenin resmi tezleri ışığında ve farklı yönleriyle analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Ege sorunları, Silahlanma, Adalar, Gayri Askeri Statü

MILITARIZATION OF THE DEMILITARIZED EASTERN AEGEAN ISLANDS

Öz

From the past to this day, relations between the two neighboring countries, Greece and Türkiye, has never been steady; it has been changing from deterioration to detente and from conflict to cooperation. Problems in Turkish-Greek relations are highly intertwined with each other. Along with topics of Turkish-Greek confrontation, the ones regarding the Aegean Sea basin rank among the most significant ones. This research focuses on militarization of islands in the Eastern Aegean that were supposed to be have a demilitarized status. These islands were ceded to Greece on the grounds that they would remain demilitarized since they were located very close to the mainland Türkiye and had to do with security of the country. The balance in the Aegean Sea regarding the Eastern Aegean islands had been set with the 1923 Peace Treaty of Lausanne and the 1947 Paris Peace Treaty. This balance started to change in the 1950s when bilateral relations deteriorated due to controversies on Cyprus issues as a result of which began militarizing islands located in the Aegean Sea. Turkish-Greek relations deteriorated after Türkiye’s 1974 Cyprus Peace Operation. Thus, Greece interpreted this intervention of its neighbor as a threat and continued the militarization of islands in the Aegean, which was a unilateral infringement of international treaties by Greece. As of this day, Greece continues the abovementioned facilities of militarizing the islands. Recently, it has been doing so with the help of the USA which is a NATO ally of Τürkiye. The main aim of this study is to analyze from different perspectives the process of militarization of islands located in the Eastern Aegean, which has been an issue of controversy between the two neighboring countries since 1950s, in the light of official discourses of both Greece and Turkey.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Greece, Aegean Problems, Militarization, Islands, Demilitarized Status

Kaynakça

• ADIYEKE, A. Nükhet ve ADIYEKE, Nuri; Osmanlı Dönemi Kısa Girit Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2021.
• AKSAR, Yusuf, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk, C. 1, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• AKTAŞ, Serkan, “Ege Sorunu Bağlamında Türk-Yunan İlişkileri”, Adalar Denizi’nden Kıbrıs’a Mare Nostrum, (Der.) Ulvi Keser, Atılım Kıbrıs Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (AKAUM), Ankara, 2012.
• APATAY, Çetinkaya, Ege’de Olup Bitenler, T.C. Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2006.
• ATAMAN, Muhittin ve GÜLER, Mehmet Çağatay, “Kıbrıs Sorunu: Doğu Akdeniz’de Çözüm Ön Şartı”, Doğu Akdeniz ve Türkiye’nin Hakları, (Ed.) Kemal İnat, Muhittin Ataman ve Burhanettin Duran, SETA Kitapları, İstanbul, 2020,
• BABÜROĞLU, Naim, Yalanlar ve Gerçekler: Büyük Tehlikenin Eşiğinde, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2023.
• BAŞEREN, H. Sertaç, Ege Sorunları, Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları (TÜDAV), İstanbul, 2006.
• BENAZUS, Hanri, Türk Tarihinin Dönüm Noktası Lozan, Sia Kitap, İstanbul, 2023.
• BURGAÇ, Murat, Montrö Meydan Muharebesi, Bir Diplomasi Savaşı, Kaynak Yayınları, 2021.
• CAŞIN, H. Mesut, Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları, Yeditepe Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2019.
• CAŞIN, H. Mesut, Uluslararası Andlaşmalar Hukuku, Yeditepe Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2020.
• ÇOBANOĞLU, Süheyl, Yunan Yayılması: Türklere Yaptıkları Soykırımlar, Rumeli Balkan Stratejik Araştırmalar Merkezi (RUBASAM) Yayını, İstanbul, 2020.
• DEMİRCAN, Yasemin, KAYAPINAR, Levent, KAYAPINAR, Ayşe, Osmanlı Dönemi Ege Adaları Tarihi, Cilt: 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.
• DİLEK, S. Bahadır, “Ege’deki Sessiz Çığlık”, Türk Dış Politikasında Hasar Tespiti, (Ed.) Ümit Özdağ ve Yelda Ongun, Destek Yayınları, İstanbul, 2020.
• EKİNCİ, U. Mehmet, “Türkiye-Balkan Ülkeleri İlişkileri”, 2021’de Türkiye, SETA Yayınları, İstanbul, 2022.
• ERDEM, Nilüfer, “Megali İdea Hayali”, Yunan Algısında Türk İmgesi, (Ed.) Mustafa Kaymakçı ve Nilüfer Erdem, Eğitim Yayınevi, İstanbul, 2021.
• FIRAT, Melek, “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Ed.) Baskın Oran, Cilt. 1, 1919-1980, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
• GÜNDÜZ, Aslan, Milletlerarası Hukuk Temel Belgeler Örnek Kararlar, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul, 1998.
• GÜRDENİZ, Cem, Doğu Akdeniz Mavi Vatanın Güney Cephesi, Pankuş Yayınları, 4. Baskı, Ankara, 2020.
• GÜREL, S. Şükrü, Türk-Yunan İlişkileri: 1821-1993, İmge Kitabevi, Ankara, 2018.
• HALE, William, 1774’ten Günümüze Türk Dış Politikası, Çev. Nasuh Uslu, Serbest Akademi Kitaplar, Ankara, 2021.
• HATİPOĞLU, Atakan, Türklerin Uygarlık Serüveni Orta Asya’dan Avrasya’ya, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2023.
• HAYTA, Necdet, 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2015.
• HENEAGE, James, Kısa Yunanistan Tarihi, Çev. Mukadder Şahin, Say Yayınları, 2023.
• HERACLIDES, Alexis, Η Ελλάδα και ο Εξ Ανατολών Κίνδυνος (Yunanistan ve Doğu’dan Gelen Tehlike), Polis, Atina, 2001.
• İŞCAN, M. Umran, Adalar, Kaybedilen Rumeli ve Ege Adaları Balkan Savaşı, Nergiz Yayınları, İstanbul, 2020.
• KARAGÜL, Soner ve ÖZÇELİK Sezai, “Kıbrıs Barış Harekâtı ve Sonrasında Türkiye’nin Ege Denizi Politikası”, Ege Jeopolitiği, C. 1, (Ed.) Hasret Çomak, Burak Ş. Şeker, Dimitrios Ioannidis, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık, Tic. Ltd. Şti. Ankara, 2020.
• KARAGÜL, Soner ve ÖZDEMİR, Gülşah, “Ege Denizi’ndeki Sorunlar ve Amerika Birleşik Devletleri’nin Ege Denizi Politikası”, Ege Jeopolitiği, C. 2, (Ed.) Hasret Çomak, Burak Ş. Şeker ve Dimitrios Loannidis, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2020.
• KAYA, S. İslam, Uluslararası Hukuk Temel Bilgiler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• KSENOPHON, Hellenika: Yunan Tarihi, Çev. Okan Demir, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KURAN, Selami, Uluslararası Deniz Hukuku, Beta Basım Yayım dağıtım A.Ş., İstanbul, 2021.
• KURAN, Selami, OKUR, Aydın, SARIBEYOĞLU, Günel, Uluslararası Hukuk Temel Metinler, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2011.
• KUT, Şule “Türk Dış Politikasında Ege Sorunu”, Türk Dış Politikasının Analizi, (Der.) Faruk Sönmezoğlu, Der Yayınları, İstanbul, 2001.
• MILLAS, Herkül, Yunan Ulusunun Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul, 2020.
• MOR, Hasan, Uluslararası Hukuk Perspektifinden Türk Dış Politikasında Ege Denizi Karasuları ve Kıta Sahanlığı Sorunları, Çizgi Kitabevi, Konya, 2016.
• OĞUZ, İbrahim, “Midilli Adası’nda Osmanlı Vakıflarının Tasfiye Süreci”, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, 2015.
• ÖNCEL, Rıfat, “Türkiye-Yunanistan İlişkileri”, 2022’de Türkiye, SETA Yayınları, İstanbul, 2022.
• ÖRENÇ, Ali Fuat, Yakın Dönem Tarihimizde Rodos ve Oniki Ada, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2006.
• ÖRENÇ, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, Babil Kültür Yayıncılığı, İstanbul, 2009.
• ÖRENÇ, Ali Fuat, “Yunanistan’ın Bağımsızlığı Sonrası İlk Türk Muhacirlerin Sorunları”, Balkanlar ve Göç, (Ed.) Ali Fuat Örenç ve İsmail Mangaltepe, Bursa Kültür A.Ş. Yayını-Bursa Büyükşehir Belediye Kitaplığı, Bursa, 2013.
• PABUÇÇULAR, Hazal, Türkiye ve Oniki Ada: 1912-1947, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2019.
• PAZARCI, Hüseyin, Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü, Turhan Kitabevi, Ankara, 1992.
• PAZARCI, Hüseyin, Türk Dış Politikasının Başlıca Sorunları, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2015.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2021.
• SANNAV, Sabri Can, “Uluslararası Andlaşmalar ve Lozan’da Ege Adaları Sorunu”, Millî Mücadelenin 100. Yılına Armağan, (Ed.) İlker Alp, Nurten Çetin, Trakya Üniversitesi Yayınları, Edirne, 2019.
• SANDER, Oral, Türkiye’nin Dış Politikası, (Der.) Melek Fırat, İmge Kitabevi, Ankara, 2013.
• SERDAR, Bora, Denize Bakma Denizden Bak, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul, 2020.
• SEVİM, Alaettin, “Ege Denizi’nde Gayri Askeri Statüdeki Adaların Silahlandırılması Sorunu”, Ege Jeopolitiği, C. 1, (Ed.) Hasret Çomak, Burak Ş. Şeker ve Dimitrios Loannidis, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2020.
• SONYEL, R. Salahi, İngiliz Gizli Belgelerinde Türk-Yunan İlişkileri: 1821-1923, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2011.
• SOYSAL, Umut, “Osmanlı-Yunanistan İlişkileri Tarihi Araştırmalarında Düvel-i Ecnebiyye Defterleri”, Tarih ve Uluslararası İlişkiler Perspektifinden Türk-Yunan İlişkileri 1821-2021, (Ed.) Esra Özsüer, Boyut Yayıncılık, Tic. A.Ş. İstanbul, 2022.
• SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul, 2021.
• ŞİMŞİR, N. Bilal, Ege Sorunu-Belgeler, (1912-1913), C. 1, Türk Tarih Yüksek Kurumu- Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• ŞİMŞİR, N. Bilal, Ege Sorunu- Belgeler, (1913-1914), C. 2, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, TTK Yayınları, 1989, Ankara.
• TAĞMAT, D. Çağla, “Türk ve Yunan Kaynakları Çerçevesinde Megali İdea Değerlendirmeleri” Türk-Yunan İlişkileri Üzerine Makaleler, (Ed.) Yeliz Okay, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2014.
• TAŞKIRAN, Cemalettin, Oniki Ada: Hatalı Kararlar, Acı Kayıplar, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul, 2007.
• TOLUNER, Sevin, Milletlerarası Hukuk (Giriş, Kaynaklar), Sevin Tosuner’in Ders Notlarından, (Der.) Ayşe Nur Tütüncü, Enver Arıkoğlu, Verda Neslihan Akün ve Elif Başkaracaoğlu, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul, 2019.
• TUKİN, Cemal, “Girit”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14. Cilt, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1996.
• TUNCER, Hüner Tuncer, Ege Adaları Sorunu, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2023.
• TUNCER, Hüner, Türk Dış Politikası Cumhuriyet Dönemi (1920-2002), C. 2, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2017.
• TURAN, Cem, Türkiye-Yunanistan İlişkileri: 1990’lı Yıllar Dost-Hasım İki Komşu, Literatürk Academia, Nüve Kültür Merkezi, Konya, 2021.
• TURAN, Cem, Türk-Yunan İlişkileri ve Ege Sorunları, Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım, Çanakkale, 2022.
• Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Ege’deki Hakları ve İddiaları, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2022.
• UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih (1789-2001), Der Yayınları, İstanbul, 2008.
• ÜNVER, Metin Ünver, “Ege ve Doğu Akdeniz’de Statükonun Korunması: Osmanlı Devleti, Yunanistan ve Büyük Güçler (1864-1909)”, 7. Bölüm, Coğrafya, Tarih ve Uluslararası Hukuk Boyutlarıyla Küresel ve Bölgesel Denklemde Ege ve Doğu Akdeniz, (Ed.) Mahmut Ak, Haluk Alkan ve Metin Ünver, İstanbul Üniversitesi Yayını, Ankara, 2021.
• YALIM, Ümit, “Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’deki Türk-Yunan Sorunları”, Türkiye Batıyor Mu?, (Der.) Övgün A. Ercan, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2022.
• YAYCI, Cihat, Libya Türkiye’nin Denizden Komşusudur, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) Yayınları, İstanbul, 2019.
• YAYCI, Cihat, Yunanistan Talepleri (Ege Sorunları) Soru ve Cevaplarla, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2020.
• YAYCI, Cihat,, Doğu Akdeniz’in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul, 2020.
• YAYCI, Cihat, Soru ve Cevaplarla Montrö Nedir Ne Değildir?, Girdop Kitap, İstanbul, 2021.
• YAYCI, Cihat, Uyan Türkiye’m: Hedefleri Değişmiyor, Yöntemleri Değişiyor, Girdop Kitap, 12. Baskı, İstanbul, 2023.
• YAYCI, Cihat ve PAKSÜT, Osman, Soru ve Cevaplarla Gayri Askeri Statüdeki Adalar Meselesi Nedir? Ne Değildir?, Girdop Kitap, İstanbul, 2022.
• YENERER, Vedat, Ege’de Yunan İşgali: Türk Ada ve Kayalıkları Nasıl Ele Geçirildi? IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• YERASİMOS, Stefanos, Milliyetler ve Sınırlar Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu, Çev. Şirin Tekeli, İletişim Yayınları, İstanbul, 2023.
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• AKKUTAY, İ. Ali, “Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faaliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki Ege Adaları Bakımından Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 134, Ocak-Şubat 2018, ss. 639-672. https://www.seckin.com.tr/kitap/turkiye-barolar-birligi-dergisi-sayi-134-ocak-subat-2018-ozlem-bilgilioglu/(E.T. 21 Şubat 2024).
• KAYMAKÇI, Mustafa, “Ege Denizi’nde Türk-Yunan İlişkileri”, Diplomatik Gözlem Dergisi, Hattuşaş Yayıncılık Ltd. Şti., Sayı: 104, İstanbul, 2020, ss. 1-72.
• OĞUZ, İbrahim, “Midilli Adası’nda Osmanlı Vakıflarının Tasfiye Süreci”, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, 2015, ss. 55-84.
• YÜKSEL, Cüneyt ve SİNGİL, Nesrin, “Uluslararası Hukukta Gayri Askeri Statü ve Doğu Ege Adaları’nın Askerileştirilmesi Sorunu”, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, Public Anda Private International Law Bulletin, ss. 447-489.
• Elektronik Kaynaklar
• ACER, Yücel, “5 Soruda ABD’nin Dedeağaç (Yunanistan)’ta Askeri Üs Kurmasının Anlamı ve Türkiye’ye Etkisi” SETA, (30 Temmuz 2020), https://www.setav.org/5-soru-abdnin-dedeagac-yunanistanta-askeri-us-kurmasinin-anlami-ve-turkiyeye-etkisi/ (E.T. 19 Şubat 2024).
• ACER, Yücel, “Doğu Ege Adalarının Silahlandırılması ve Egemenlik Tartışması: Türkiye İçin Yeni Bir Hukuki Yol” Kriter, (1 Mart 2022), https://kriterdergi.com/dosya-savunma-ve-guvenlik/dogu-ege-adalarinin-silahlandirilmasi-ve-egemenlik-tartismasi-turkiye-icin-yeni-bir-hukuki-yol/ (22 Şubat 2024).
• BBC NEWS TÜRKÇE, “Sevilla Haritası Nedir? Yunanistan’ın Tezini Dayandırdığı, ABD’nin Hukuki Önemi Yok Dediği Harita”, (22 Eylül 2020), https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54244760/, (E.T. 24 Ekim 2024).
• ÇUHADAR, Mustafa, “Yunanistan’ın Artan Silahlanma Eğilimi”, Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM), (22 Ocak 2023), https://www.ankasam.org/yunanistanin-artan-silahlanma-egilimi/ (E.T. 22 Şubat 2024).
• EURONEWS, Euronews, “Sevilla Haritası Nedir? Ankara-Atina gerginliği Nasıl Başladı? Gelinen Durum Ne?”, (22 Eylül 2020), https://tr.euronews.com/2020/09/22/sevilla-haritas-nedir-ankara-atina-gerginligi-nas-l-baslad-gelinen-durum-ne/, (E.T. 24 Ekim 2024).
• DEMİRCİ, Fahriye, “Yunanistan’ın Adalar Provokasyonu”, TRT Haber, (3 Haziran 2022), https://www.trthaber.com/haber/gundem/yunanistanin-adalar-provokasyonu-685598.html/(E.T. 19 Şubat 2024).
• DURUL, Tevfik, “5 Soruda Yunanistan’ın Doğu Ege Adalarını Silahlandırması”, (18, Haziran 2022), https://www.aa.com.tr/tr/gundem/5-soruda-yunanistanin-dogu-ege-adalarini-silahlandirmasi/2615986, (E.T. 1 Şubat 2024).
• HAYTA, Necdet, “Yunanistan’ın Doğu Ege Adalarını Silahlandırması Sorunu”, Yerli Düşünce, (2 Temmuz 2022), https://www.yerlidusunce.com/yunanistanin-dogu-ege-adalarini-silahlandirmasi-sorunu/ (E.T. 2 Şubat 2024).
• HUBAR, Gökçe, “Lozan ile Paris Andlaşmalarının İhlali: Yunanistan’ın Adaları Silahlandırması Meselesi”, Independent Türkçe, (8Temmuz 2022), https://www.indyturk.com/node/529711/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/lozan-ile-paris-antla%C5%9Fmalar%C4%B1n%C4%B1n-ihlali-yunanistan%C4%B1n-adalar%C4%B1/(E.T. 22 Şubat 2024).
• KARADAŞ, Yusuf, “ABD Askeri Neden Yunanistan’da Konuşlanıyor”, Evrensel, (15 Kasım 2021), https://www.evrensel.net/yazi/89828/abd-askeri-neden-yunanistanda-konuslaniyor/ (24 Şubat 2024).
• KIRBAKİ, Yorgo, “ABD’li Vekillerden Ege’de Yeni Üsler Kurulsun Talebi”, (4 Ağustos 2023), Hürriyet, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abdli-vekillerden-egede-yeni-usler-kurulsun-talebi-42309472/(24 Şubat 2024).
• ÖZTÜRK, Saygı, “Adalar Gizli Saklı Değil, Açıkça Silahlandırıldı; Seçim İçin Hatırlandı”, Sözcü Gazetesi, (2 Ekim 2022), https://www.sozcu.com.tr/adalar-gizli-sakli-degil-acikca-silahlandirildi-secim-icin-hatirlandi-wp7394653/ (E.T. 19 Şubat 2024).
• ÖZTÜRK, Saygı, “Türkiye Seçimle Uğraşırken Adalarımızda Neler Oldu?”, 31 Mart 2024, https://www.sozcu.com.tr/turkiye-secimle-ugrasirken-adalarimizda-neler-oldu-p36234, (E. T. 2 Nisan 2024).
• SALCI, Turan, “ABD’nin Askeri Yığınak Yaptığı Dedeağaç Neden Önemli, Hedefte Rusya mı Türkiye mi Var?, Sputnik Türkiye, (9 Kasım 2022), https://sputniknews.com.tr/20221109/abdnin-askeri-yiginak-yaptigi-dedeagac-neden-onemli-hedefte-rusya-mi-turkiye-mi-var--1063245722.html/ (19 Şubat 2024).
• TULUN, E. Teoman, “Yunanistan’ın Düşmanca Tutumuna ve 1947 Paris Andlaşması’nın Askersizleştirmeye İlişkin Hükümlerinin İhlaline Karşı Rusya’nın Tepkisi”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), (23 Ocak 2023).https://avim.org.tr/tr/yorum/yunanistan-ın-duşmanca-tutumuna-ve-paris-andlaşması-nın-askersizlestirmeye-iliskin-hükümleribnin-ihlaline-karsı-rusyan-nın-tepkisi- (E.T. 22 Şubat 2024).
• YALIM, Ümit, “Ege Adalarının Hukuki Statüsü”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, (12 Kasım 2018), https://21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/balkanlar-ve-kibris-arastirmalari-merkezi/ege-adalarinin-hukuki-statusu/ (E.T. 18 Şubat 2024).
• YILDIRIM, Şafak, “ABD’nin Dedeağaç’a Silah ve İstihbarat Yığınağı”, (10 Haziran 2023), Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi, https://turkdegs.org/icerik/abdnin-dedeagaca-silah-ve-istihbarat-yiginagi-safak-yildirim, (E.T. 20 Şubat 2024).
• YILDIZ, Müyesser, “Milliler Ses Verin Bu Neyin Yığınağı”, (22.03.2024), 12 Punto, https://12punto.com.tr/yazarlar/muyesser-yildiz/milliler-ses-verin-bu-neyin-yiginagi-28163/ (E. T. 28.03.2024).
• YÖRÜK, Burak, “Türk Deniz Kuvvetleri: Adalar Denizi’ndeki Bazı Adaların Gayri Askeri Statüsü İhlal Edilmiştir”, (12 Aralık 2020), https://www.defenceturk.net/turk-deniz-kuvvetleri-adalar-denizindeki-bazi-adalarin-gayri-askeri-statusu-ihlal-edilmistir/ (E. T. 22 Şubat 2024).
• Sözcü Gazetesi, ABD Yunan Adalarında Yeni Askeri Üsler İçin Harekete Geçti”, (5 Ağustos 2023), https://www.sozcu.com.tr/galatasaray-avrupa-da-marti-goremedi-gercege-donus-p24919/ (E.T. 24 Şubat 2024).
• Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı, “Ege Sorunlarının Çözümü Konusunda Türkiye’nin Görüşleri”, (2022 yılı tarihli), https://www.mfa.gov.tr/ege-sorunlarinin-cozumu-konusunda-turkiyenin-gorusleri.tr.mfa, (E.T. 24 Nisan 2024).
• TRT Haber, “New York Times: Dedeağaç ABD’nin Silah Merkezi Oldu”, (22 Ağustos 2022), https://www.trthaber.com/haber/dunya/new-york-times-dedeagac-abdnin-silah-merkezi-oldu-702872.html, (E.T. 20 Şubat 2024).
• TRT Haber, “ABD Askeri Uçaklarını Yunanistan’daki Üslere Yerleştirmeye Başladı İddiası”, (E.T. 24 Ekim 2023), https://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-askeri-ucaklarini-yunanistandaki-uslere-yerlestirmeye-basladi-iddiasi-806530.html/ (24 Şubat 2024).