Türkiye’de Aile Tarihi Çalışmalarının Yüzyılı: Bibliyografik Bir Analiz (1924–2024)

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 15, 203 - 232, 31.05.2025

İlker Dere , Barış Ecer

https://doi.org/10.32953/abad.1649209

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de aile tarihi araştırmalarının gelişimini, bibliyografik dağılımını ve akademik alandaki yerini analiz etmektir. Aile, toplumsal örgütlenmenin temel taşı olup tarih boyunca farklı açılardan ele alınmıştır. Aile tarihi çalışmaları; şecere, göç hareketleri, kültürel yapılar, aile meslekleri ve tarihsel olaylardaki roller gibi konuları kapsamaktadır. Araştırma kapsamında doküman analizi yöntemi kullanılarak YÖK Tez Merkezi, Türk Tarih Kurumu, DergiPark, Google Akademik ve Millî Kütüphane gibi veri tabanlarından çalışmalar toplanmış ve içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında 1924-2024 yılları arasında gerçekleştirilen 289 aile tarihi çalışması analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda çalışmaların büyük bir kısmının Osmanlı dönemi odaklı olduğu, Cumhuriyet dönemine dair araştırmaların sınırlı kaldığı görülmüştür. Ayrıca çalışmaların önemli bir bölümü makale (136), tez (78) ve kitap (75) türündedir. Makaleler, tezler ve kitaplar incelenerek çalışmaların anahtar kelimelere, yıllara ve disiplinlere göre dağılımı değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları, Türkiye’de aile tarihine yönelik akademik çalışmaların daha sistematik bir arşivleme ve disiplinler arası iş birliği gerektirdiğini ortaya koymaktadır. Aile tarihine ilişkin araştırmaların zenginleşmesi için Osmanlı ve Cumhuriyet arşivlerinin daha etkin kullanılması teşvik edilerek yerel arşivler ve aile belgeleri üzerinde yapılan çalışmalar artırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Aile tarihi , bibliyografya , şecere , yerel arşivler

A Century of Family History Studies in Turkiye: A Bibliographic Analysis (1924–2024)

Öz

This study analyzes the development, bibliographic distribution, and academic positioning of family history research in Türkiye. As a cornerstone of social organization, the family has been addressed from various historical perspectives. Family history studies cover genealogy, migration movements, cultural structures, family professions, and roles in historical events. The research employs document analysis, with studies collected from databases such as the YÖK Thesis Center, Turkish Historical Society, DergiPark, Google Scholar, and the National Library, and evaluated through content analysis. 289 family history studies conducted between 1924 and 2024 have been analyzed. The findings reveal that many of these studies focus on the Ottoman period, while research on the Republican period remains limited. Additionally, a significant portion of these works consists of articles (136), theses (78), and books (75). Articles, theses, and books were examined to assess the distribution of studies by keywords, years, and disciplines. The results indicate that academic studies on family history in Türkiye require more systematic archiving and interdisciplinary collaboration. To enrich research on family history, the more effective use of Ottoman and Republican archives is encouraged, and studies on local archives and family documents should be increased.

Anahtar Kelimeler

Family history , bibliography , genealogy , local archives

Kaynakça

• AĞDEMİR, S. (1991). Aile ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1(1), 11-13. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198056
• AKTAŞ, Ö., Şahingöz, M., & Erkan, S. (2018). Tarih bölümü öğrencilerinin aile tarihi öğretimi önemi üzerine görüşlerinin içerik analizi. Turkish History Education Journal, 7(1), 1-16. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/464385
• BOTTERO, W. (2013). Identity and the practice of family history (CRESC Working Papers; No. 121). Retrieved from https://pure.manchester.ac.uk/ws/portalfiles/portal/33172171/FULL_TEXT.PDF
• BOZKURT, N. (2010). Şecere. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 38, p. 403). Retrieved from https://islamansiklopedisi.org.tr/secere
• CANSEL, E. (1969). Sosyal devlet ve aile. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(3), 11-21. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/638259
• CELKAN, H. Y. (1991). Beşerî kültürün temel öğesi aile. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1(1), 76-79. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/198054
• DANACIOĞLU, E. (2001). Geçmişin izleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• DERE, İ. (2021). Kanıt temelli öğrenmeyle ilişkisi bağlamında sözlü tarihe bakmak. Y. Kabapınar (Ed.) Kimlik Belirleyen Derslerde Kanıt Temelli Öğrenme (2. Baskı) içinde (ss. 293-312). Ankara: PegemA
• DERE, İ. ve Dinç, E. (2020). Sözlü tarihin geçerliliği ve güvenilirliği üzerine bir değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 275-289. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/58568/783324
• EVANS, T., & Curthoys, P. (2013). Family history, identity, and public history: Writing a history of the Benevolent Society in its 200th year. Journal of Australian Studies, 37(3), 285–301. https://doi.org/10.1080/14443058.2013.814582
• EVANS, T., & Lorrison, M. (2023). Family history and life writing. Life Writing, 20(1), 1–8. https://doi.org/10.1080/14484528.2023.2130024
• GÜRBÜZ, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TOSH, J. (1997). Tarihin peşinde. Türkiye: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• KYVIG, D. E., & Marty, M. A. (2000). Yanıbaşımızdaki tarih (M. Özsoy, Trans.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• LEE County Southeast Florida. (t.y.). Family history - A concise beginner’s overview. Retrieved from leegov.com/library/Documents/Family-History-Concise-Beginner-Overview.pdf
• MOORE, S. M. (2023). Ethical dilemmas and family history: A psychological approach. Genealogy, 7(3), 67. https://doi.org/10.3390/genealogy7030067
• Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü. (2022). Soy ağacı görüntüleme. T.C. İçişleri Bakanlığı. https://www.nvi.gov.tr/soyagaci-goruntuleme (Erişim tarihi: 25 Aralık 2024).
• Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü. (t.y.). Soyağacı görüntüleme. Retrieved from https://www.nvi.gov.tr/soyagaci-goruntuleme
• OĞUZOĞLU, Y. (2011). Yerel tarih. In V. Engin & A. Şimşek (Eds.), Türkiye’de tarih yazımı (pp. 405). İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• PATTON, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed., 3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• SHOPES, L. (1984). Using oral history for a family project. In D. K. Dunaway & W. K. Baum (Eds.), Oral history: An interdisciplinary anthology (pp. 238–247). Nashville, TN: American Association for State and Local History.
• ADIYEKE, N. (2017). Kuantum tarih kurgusu (Makroskobik tarihten mikroskobik tarihe). V. Engin ve A. Şimşek (Ed.), Türkiye'de tarihyazımı (ss. 369-382). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. (1980). Türkiye Aile Bibliyografyası (Kitaplar). Ankara: Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Retrieved from https://kadineserleri.org/wp-content/uploads/2018/08/kadin_konulu_kitaplar_bibliyografyasi.pdf
• TURĞUT, M. (2011). Türkiye aile yapısı araştırması (TAYA). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://www.aile.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/taya2011.pdf
• WU, B. (2023). My family history: The past and the present. Life Writing, 20(1), 9–23. https://doi.org/10.1080/14484528.2022.2120653
• YILDIRIM, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YOW, V. R. (2014). Recording oral history: A guide for the humanities and social sciences. Walnut Creek, CA: AltaMira Press.