“DOBRUJA” IN THE CONTEMPORARY POETRY WORLD OF BULGARIAN TURKS

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 15, 117 - 133, 31.05.2025

Atıf Akgün

https://doi.org/10.32953/abad.1656396

Öz

Bulgaristan Türklerinin Çağdaş Şiir Dünyasında “Dobruca”

Öz

Balkanlarda geçmişten günümüze Türk dilinin ve kültürünün yerleştiği önemli bölgelerden biri olan Dobruca (Bulgarca: Добруджа, Rumence: Dobrogea) siyasi ve kültürel sınırların kesişim noktasında evrensel değerlerin ve kültürel farklılıkların uyum içerisinde varlık gösterdiği sosyal dokusunu günümüzde de korumaktadır. Dobruca’nın kültür mozaiğini oluşturan temel unsurlardan biri de kuşkusuz Türk dili ve edebiyatıdır. Romanya/Babadağ’da türbesi bulunan tarihî şahsiyet Sarı Saltuk bölgenin söz konusu çok kültürlü yapısı içerisinde Türk medeniyeti ve toleransını sembolize eden önemli figürlerden biridir. Dobruca Türk kimliğinin yansımaları sözlü ve yazılı edebiyatta Sarı Saltuk sonrası dönemde de varlık gösteren çok sayıda edebî üretimde yer almıştır.
Günümüzde Silistre, Hacıoğlu Pazarcık, Balçık, Tutrakan, Akkadınlar vb. gibi yerleşim yerleri Bulgaristan dâhilinde yer almış olsa da edebî literatürde Dobruca kültür alanında değerlendirilmeye devam etmiştir. Bu çalışmada güney kısmı Bulgaristan’da yer alan Dobruca’nın Bulgaristan Türkleri nezdinde edebî üretime yansıyan yönü üzerinde durulmuştur. Çalışmada Bulgaristan Türklerinin toplum hafızasındaki “Dobruca” imajını ortaya koyan şairlere, şiir örneklerine ve tahliline yer verilmiş; Bulgaristan Türkü şairlerin şiirlerinde Dobruca’ya hasredilen duygu dünyasının bilim çevreleri ile paylaşılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Romanya , Bulgaristan , Dobruca , Edebiyat , Şiir

Kaynakça

• AKGÜN, Atıf, İzmir’in Balkan Göçmeni Edipleri (İnceleme ve Metinler), İksad Publishing House, Ankara 2024.
• BAHTİYAR, Niyazi Hüseyin, Çağdaş Rodop Türk Şairlerinden Esintiler (Antoloji), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996.
• ----------------, Bizim Anayurt Antolojisi-Şiirler, Bizim Anayurt Yayınları, İstanbul 2001.
• BAYRAM, Ali, Konca Gülüm, Güven Yayınları, Sofya 1995.
• BAYRAMÖZ, Sabahattin, Türkçenin Sarmaşıkları (Bulgaristan Türklerinin Şiirlerinden Seçmeler), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
• CANIM, Rıdvan, “Tuna’nın sönmeyen kandilleri - V: Silistre”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 66, Haziran/ 2021, s. 399-427.
• CON, Mehmet Müzekka, Alın Terim, Narodna Prosveta, Sofya 1964.
• ÇAVUŞ, Mehmet, 20. Yüzyıl Bulgaristan Türklerinin Şiiri (Antoloji), Yaylacık Matbaası, İstanbul 1988.
• EMİN, Emel (2016). “Romanya’da Türk ve Tatar Edebiyatı”, Balkanlarda İslam: Miadı Dolmayan Umut, 5. Cilt: Köprüler Yıkan Zihniyetin Yıkılışı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Yayınları, Ankara 2016, s. 263-285.
• GÜLER, Hüseyin Rasim, Dünyayı Geze Geze, Tuna Yayınları, İstanbul 2005.
• GÜNEŞ, Mehmet, “Rumeli’ye Elveda Derken: Bulgaristan Türklerinin Trajedisinin Galip Sertel’in Şiirlerindeki Yansımaları”, Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu Hatıra Kitabı, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2017, s. 524-538.
• HAFIZ, Nimetullah, Bulgaristan’da Çağdaş Türk Edebiyatı Antolojisi Cilt 1, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• ----------, Bulgaristan’da Çağdaş Türk Edebiyatı Antolojisi Cilt 2, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• -----------, Bulgaristan’da Çağdaş Türk Edebiyatı Antolojisi Cilt 3, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1989.
• HORATA, Osman, “Kuzey Ve Batı Türklüğünün Kesişme Noktasında Küçük Bir Türk Topluluğu; Romanya Türkleri”, (Editör: Erhan Türbedar), Balkan Türkleri: Balkanlarda Türk Varlığı, Balkan Araştırmaları Dizisi, Asam Yayınları, Ankara 2003, s.151-167.
• KAHRAMAN, Cahit, GÜNEŞ İlhan, “Tuna Dergisi ve Göç Edebiyatına Bir Bakış- Yazar ve Şair Zahit Güney’in Göç İle İlgili Yazıları Üzerine” ed. Güven Şeker, Ali Tilbe, Mustafa Ökmen, Pınar Yazgan Hepgül, Deniz Eroğlu, Ibrahim Sirkeci, Turkish Migration Conference 2015 Selected Proceedings, Transnational PressLondon, London 2015, s. 527-533.
• KALKAN, Şaban Mahmudoğlu, Tuna Boyu’ndan Esintiler Antoloji II, Kıbatek Yayınları, İzmir 2015.
• KALKAN, Şaban Mahmudoğlu, Bulgaristan Türk Şiiri I, Bengü Yayınları, Ankara 2018.
• -------------, Bulgaristan Türk Şiiri II., Bengü Yayınları, Ankara 2018.
• KURTUL, Kurtol, Bulgarlık Barbarlık, Yön Matbaacılık, İstanbul 2004.
• ORUÇ, Mehmedali, Köprü, der. Hüseyin R. Güler, Tuna Yayınları, İstanbul 2003.
• ÖNAL, Mehmet Naci, “Romanya Türklerine Bakış”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 93, 1994, s. 177-190.
• ----------, “Romanya Türklerinin Günümüz Edebiyatı” , Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 4, 1997, s. 15-39.
• SERTEL, Galip, Taş Toprak Dobruca, Bay Yayınları, Prizren 2007.
• TATARLİYEF, İbrahim, Antologiya (9. IX. 1944'ten Sonra Bulgaristan Türklerinin Edebiyatı), Narodna Prosveta, Sofya 1960.
• ÜLKÜSAL, Müstecip, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1966.
• YENİSOY, Hayriye Süleymanoğlu, Türk Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 8. Cilt (Bulgaristan Türk Edebiyatı), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1997.
• Elektronik Kaynaklar
• BERK, Timur, “Dobruca, Türkçe şiirle hasret giderdi”, https://www.qha.com.tr/kultur-sanat/dobruca-turkce-siirle-hasret-giderdi-134833, (E.T. 23.02.2024).
• CEBECİ, İsa, “Eğitimci Şair: Aliosman Ayrantok-Toktamaz” https://bulgaristanalperenleri.blogspot.com/2012/09/egitimci-sair-aliosman-ayrantok-toktamaz.html, (E.T. 23.02.2024).
• GÜNEŞ, Mehmet, “Galip Sertel” maddesi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/galip-sertel (E.T. 12.05.2025)
• İSEN, Mustafa, DURMUŞ, Tuba Işınsu İsen, “Emel Emin” maddesi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emel-emin (E.T. 23.05.2024).