DOĞAL ORTAMIN ARKEOLOJİ ve ESKİ ÇAĞ TOPLUMLARININ YERLEŞME ve KÜLTÜRLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNE BİR BAKIŞ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 32, 31.07.2022

İbrahim Atalay

Öz

Doğal ortam, toplumların her türlü faaliyetlerini etkileyen, biçimlendiren bir kader olarak insanlık tarihi içerisinde büyük önem taşır. Doğal ortamın medeniyetlerin kurulması ve yıkılması, geçmişten günümüze tarım ve hayvancılık sistemleri, göçler ve savaşlar üzerindeki önemi dikkate alınarak, bu çalışma ile doğal ortamın arkeoloji ve eski çağ toplumlarının yerleşme ve kültürleri üzerindeki etkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Tarihi olayların gösterdiği seyir, arkeolojik sitlerin ve ilk yerleşmelerin kuruluşu ile eski çağ toplum kültürlerinin tam anlamıyla yansıtılabilmesi için doğal ortam özelliklerinin iyi bilinmesi ve doğal ortam ile insan arasındaki ilişkilerin kurulması gerekmektedir. Bu doğrultuda coğrafi, jeopolitik, tarihi ve tarihi coğrafya bakış açıları bütünüyle göz önünde bulundurularak çalışma ele alınmıştır. “Uluslararası Kuvaterner Jeolojik Korelasyon Programı” ile dünyanın birçok ülkesinde yapmış olduğum araştırma ve gözlemler ile çektiğim fotoğraflar ve çizdiğim haritalardan oluşan bir kesitten çalışma kapsamında yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğal Ortam, Yerleşme, Kültür, Coğrafya, Tarih, Doğal Ortam, Yerleşme, Kültür, Coğrafya, Tarih.

Kaynakça

• ATALAY, İbrahim, The Paleogeography of the Near East (From Late Pleistocene to Early Holocene) and Human Impact, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 1992.
• ATALAY, İbrahim, Paleosols as Indicators of the Climatic Changes During Quaternary Period in S. Anatolia, Journal Arid Environment, 32, 1996, p. 23-35.
• ATALAY, İbrahim, Paleoenvironmental Conditions of the Late Pleistocene and Early Holocene in Anatolia, Turkey. Quaternary Deserts and Climatic Change, 1st Edition, A. S. Alsharhan, K. W. Glennie, G.L. Whittle and C. G. St. C. Kendall (eds.), CRC Press, London 1998, p. 227-238.
• ATALAY, İbrahim, “Kuvaterner’deki İklim Değişmelerinin Türkiye Doğal Ortamı Üzerindeki Etkileri”, TURQUA V. Quaternary Semp. Bildiler Kitabı, İstanbul Teknik Üniv. Avrasya Yerbilimleri Enst., 2005, s. 121-128.
• ATALAY, İbrahim, Türkiye Jeomorfolojisi, 3. bs., Meta Basım, İzmir 2017.
• ATALAY, İbrahim, Anadolu’da İlk Yerleşmelerin Kurulmasında Paleocoğrafya Koşullarının Önemi. Prof. Dr. Recep Yıldırım’a Armağan, Bilgi Yayınevi, 2017a, s. 63-78.
• ATALAY, İbrahim, Uygulamalı Klimatoloji, 4. bs., Meta Basım, İzmir 2021.
• BOTTEMA, Sytze, and WOLDRİNG Henk, "Late Quaternary Vegetation and Climate of Southwestern Turkey”, Part II, Palaeohistoria, 1984, p. 123-149.
• COHEN, Harold R., and EROL Oğuz, "Aspects of the Palaeogeography of Central Anatolia", The Geographical Journal, 135 (3), The Royal Geographical Society, England 1969, p. 388-398.
• EROL, Oğuz, “Geomorphologic Arguments for Mid-to Late Holocene Environmental Change in Central Anatolian (Pluvial) Lake Basins”, In: Third Millennium BC Climate Change and Old World Collapse, Springer, Berlin 1997, p. 321-350.
• ESİN, U., “İlk üreticiliğe Geçiş Evresinde Anadolu ve Güneydoğu Avrupa (G. Ö.10 500-7000) Doğal Çevre Sorunları-Natural Environmental Problems of Anatolia and Southeastern Europea (10 500 -7000 yrs BP) in the Intermediary Period of Initial Production”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1979.
• ESİN, U., “İlk Üretiçiliğe Geçiş Evresinde Anadolu ve Güneydoğu Avrupa (G. Ö. 10 500-7000) Kültürel Sorunlar-Cultural Problems (II) of Anatolia and Southwestern Europea (10 500-7000 yrs BP) in the Intermediary Period of Initial Production”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1981.
• KUNIHOLM, Peter Ian, “Archaeological Evidence and Non-Evidence for Climatic Change”, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series A, Mathematical and Physical Sciences, 330 (1615), Royal Society Publishing, London 1990, p. 645-655.
• KUZUCUOĞLU, Catherine, and ROBERTS, Neil, “ Evolution of the Environment in Anatolia from 20 000 to 6000 BP ”, Paléorient, 23(2), Paleorient and CNRS Editions, 1997, p. 7-24.
• Maps of the World Environments During The Last Two Climatic Extremes, Explanatory Notes, Co publication: Commission For the Geological Map of the World 77, rue Claude-Bernard, 7500, France, Agence Nationale Pour la Gestion des Dechets radioactifs Parc de la Croix-Blanche 1/7 rue Jean-Monnet, 92298 Chatenay-Malabry Cedex, France 1999.
• MELLAART, James, “Earliest Civilizations of the Near East”, London: Thames and Hudson, Antiquity, 40 (159), Antiquity Publications Ltd , 1966, p. 238-240.
• MELLART, James, “Çatal Hüyük: A Neolithic Town in Anatolia”, London: Thames and Hudson, Antiquity, 42(165), Antiquity Publications Ltd, 1968, p. 72-74.
• MELLAART, James, “The Neolithic of the Near East”, London: Thames and Hudson, Antiquity, 50 (199-200), Antiquity Publications Ltd, 1976, p. 244-245.
• ROBERTS, Neil, "Human-İnduced Landscape Change in South and Southwest Turkey During the Later Holocene", Man’s Role in the Shaping of the Eastern Mediterranean Landscape, Bottema S. et al. (eds.), Rotterdam 1990, p. 53-67.