LİSE ÖĞRENCİLERİNİN İLETİŞİM BECERİLERİ VE EMPATİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 36 - 63, 31.12.2022

Özcan Palavan Necati Gemalmaz

Öz

Bu araştırma lise öğrencilerinin iletişim, aile içi iletişim ve empati düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesine yönelik olarak ilişkisel tarama modelinde yapılan araştırma 2019-2020 güz döneminde gerçekleştirilmiştir. Uygun örneklem yöntemiyle seçilen ve farklı sınıflarda eğitim öğretime devam 286 lise öğrencisi araştırmanının örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Empatik Eğilim Ölçeği” ve “Aile içi İletişim Ölçeği” ve “İletişim Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin normal dağılıma uyup uymadığı Kolmogorov-Smirnov testi ile değerlendirilmiştir. Ortalamalar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını analiz etmek için Nonparametrik yöntemlerden mann witney u testi t-testi ve kruskal wallis analizi kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin iletişim becerileri, aile içi iletişim düzeyleri ve temel empati düzeyleri arasındaki ilişkiyi inceleyebilmek için Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışma sonucu göstermiştir ki lise öğrencileri arasında “aile içi iletişim beceri” düzeyleri açısından erkekler daha iyi bir durum sergilemektedir. Fakat İletişim becerileri bakımından “kendini ifade etme” boyutunda ise kızlar lehine anlamlı fark çıkmıştır. “Temel Empati ölçeği” toplam puanlarında fark çıkmamış olup alt ölçek düzeyinde bazı farklılıklar görülmüştür. Lise öğrencilerinin iletişim becerileri ile temel empati düzeyleri arasında düşük düzeyde ve pozitif yönde, iletişim becerileri ile aile içi iletişimleri ile düşük düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Bulgular ışığında hem öğrencilere hem öğretmenlere hem de ebeveynlere yönelik aile ilişkileri, etkili iletişim becerileri, sağlıklı ebeveyn tutumları gibi pek çok konuda eğitim programları ve bilgilendirme çalışmaları (seminer, atölye, afiş vb.) yapılabilir. Öğrencilerin empati düzeylerinin geliştirilmesi için öğretmenlerin öğretim planlamalarında empati becerisine daha fazla önem vermesini sağlayıp ona göre etkinlik düzenlemesi yapmaları teşvik edilebilir.

Anahtar Kelimeler

İletişim, Empati, Aile, Lise, Öğrenci

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Kamile Ün, Etkili Öğrenme Ve Öğretme, Eğitim Dünyası Yayınları, 2005.
• ADAIR, John, Etkili İletişim, (Çev. Çolakoğlu, Ö.), 4. Baskı. İstanbul: Babıâli Kültür Yayıncılığı, 2013.
• AKGÜN, Serap, & ARAZ, Arzu, “Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: Bir Çatışma Çözümü Eğitim Programı Tanıtımı”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (1), 2010, s. 1-17.
• ALTINBAŞ, Kürşat, GÜLÖKSÜZ, Sinan, ÖZÇETİNKAYA, Serap ve ORAL E. Timuçin, “Empatinin biyolojik yönleri”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2 (1) , 2010, s. 15-25.
• ASAR, Büşra, Lise Gençliği Dindarlığı Ve Aile İçi İletişim, Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi , Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 2015.
• ASÇI, Özlem, HAZAR, Güleser, & YILMAZ, Meliha, “Saglik yuksekokulu ogrencilerinin iletisim becerileri ve iliskili değişkenler”, Acibadem University Journal of Health Sciences, 6(3), 2015, s. 160–165.
• AVCI, Özkan, Duygusal Zeka Ve İletişim, İstanbul: Beta yayınları, 2019.
• AYBEY, Salih, “Aile İçi İletişim Problemlerinde Dini Danışmanlığın Önemi”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , (4) 1, 2017, s.19-33.
• AZİZ, Aysel, İletişime Giriş, 5. Baskı, İstanbul, Hiperlink Yayınları, 2013.
• BALTAŞ, Zuhal ve BALTAŞ, Acar, Beden dili, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1992.
• BİLGİN, Kadir Ersan, Halk Oyunları Oynayan Üniversite Öğrencilerinin İletişim Becerileri Ve Sosyal Bütünleşme Düzeyleri Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Yayıncılık, 2008.
• CİHANGİR, Zeynep, Kişilerarası İletişimde Dinleme Becerisi, Nobel Basımevi, Ankara, 2004.
• ÇAĞDAŞ, A., Anne-Baba-Çocuk İletişimi, Ankara: Eğiten Kitap, 2015.
• ÇALIŞKAN, Nihat ve KARADAĞ, Engin, “İletişim öğeleri ve beden dilinin önemi”, İlköğretmen: Eğitimci Dergisi, (1) 17, 2008, s.48 – 53.
• ÇALIŞKAN, Nihat ve ASLANDEREN, Mustafa, Aile İçi İletişim Ve Siber Yaşam: Teorik Bir Çözümleme, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 2014, s.263-277. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59460/854354
• ÇELİK, Aysun Turpoğlu, Empati Kuramdan Uygulamaya, İstanbul: Golden Medya, 2014.
• ÇELİK, Malik Ejder, Ergenlerde İnternet Sosyal İletişim Ağlarının Kullanımı, Empati ve İletişim Becerileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• ÇINAR, Sevgi, Özel Yetenekli 6 Ve 7. Sınıf Öğrencilerin Dijital Oyun Bağımlılığı İle Empati Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.
• DEBASISH Sathya Swarop, DAS Bhgahan., Business communication, PHI Learning, New Delhi, 2009.
• DEMİROK. Ümmühan, Bilim Ve Sanat Merkezlerine Devam Eden İlkokul Öğrencilerinin Yetenek Ve Empati Ölçümleri Arasında İlişkisel Ve Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• DÖKMEN, Üstün, İletişim Çatışmaları Ve Empati. Ankara: Sistem, 2009.
• EMERSON, Chris & GOODDARD, İvor, Managing Staff in Schools, Oxford: Heinemann Educational. Adivision of Heinemann Publishers (Oxford) Ltd, 1993.
• EVİRGEN, Nilay, Aile İçi Örüntülerin Çocukların Algıları Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2010.
• GÖÇGÜN, Önder, İnsanın Dünyası, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2012.
• GÜL Elif, Duygusal Zekâ Ve İletişim Becerileri Arasındaki İlişki: Bir uygulama, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2017.
• GÜLMEZ Sevim Bakan, Okul müdürlerinin iletişim beceri yetkinliği, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2017.
• GÜRÜZ Demet ve TEMEL EĞİNLİ Aysel, İletişim Becerileri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2013.
• İMECE, Seda, İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Empati Eğilim Becerileri İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisana Tezi), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
• JOLLİFFE, Darrick & FARRİNGTON, David .P, “Development And Validation Of The Basic Empathy Scale”. Journal of adolescence, 29(4), 2006, s. 589-611.
• KALLİOPUSKA Mirja, “Holistic Empathy Education Among Preschool And School Children”. Paper Present at the International Scientific Conference Comenius Heritage and Education of Man, 23-27 March, Praque, Hungary, 1992, s. 1- 20.
• KARAMAN, Naşide Nur, TATLI, Sümeyya ve YAVUZEKİNCİ, Mustafa, “İletişim Derslerinin Empatik Eğilim Ve Prososyal Davranışlar Üzerine Etkisinin İncelenmesi”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDE), (10)2, 2017, s. 91-104.
• KARAMUK, Aslı, 10-13 Yaş Grubu Çocuklarının Empati Düzeyinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• KARASAR, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2012.
• KARATAŞ, Nejdet, Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Liderlik Yönelimleri ve İletişim Becerileri Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi).Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
• KESİCİOĞLU, Oğuz Serdar ve GÜVEN, Gülhan, “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Özyeterlik Düzeyleri İle Problem Çözme, Empati Ve İletişim Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Turkish Studies. (9)5, 2014, s. 1371-1383
• KIRIK, Ali Murat ve SÖNMEZ, Mahmut, “İletişim Mutluluk İlişkisinin İncelenmesi”, İnif E- Dergisi, 2(1), 2017, s.15-26.
• KORKUT-OWEN, Fidan ve BUGAY, Aslı, “İletişim Becerileri Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), 2014, s.51-64.
• KUMCAĞIZ, Hatice, YILMAZ, Müge. ÇELİK, Seher. B., AVCI, İlkmur Aydın, “Hemşirelerin İletişim Becerileri: Samsun İl Örneği”, Dicle Tıp Dergisi, 38(1), 2011, s.49-56.
• KÜÇÜK Mestan, Vural İzlem (Ed), Yazılı İletişim (1. Baskı), Pegem Yayıncılık, Ankara, 2012, s: 77–113.
• LIEW, Jeffrey., EİSENBERG, Nancy, LOSOYA, Sandra S. H., FABES, Richard. A., GUTHRİE, Ivanna K., & MURPHY, Bridget C. “Children's Physiological Indices of Empathy and Their Socioemotional Adjustment: Does Caregivers' Expressivity Matter?” Journal of Family Psychology, 17(4) 2003 s.584–597. https://doi.org/10.1037/0893-3200.17.4.584
• MORSE, Janice, ANDERSON, Gwen, BOTTORFF, Joan L., YONGE, Olive, O‟ BRİEN, Beverley , SOLVERG, Solberg, MCILVEEN, Kathleen Hunter , “Exploring Empathy: A Conceptual Fit For Nursing Practice?”, Image J Nurs Sch, 24(4), 1992, s. 273- 280.
• ÖZDEMİR, Gülsün, Ebelik ve Hemşirelik Öğrencilerinin İletişim Becerileri ve Yaşam Yönelimlerinin Stresle Başetme Tutumları Üzerine Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011.
• ÖZTÜRK, Sultan, Aile İçi İletişimin Ergenin Duygusal Sağlığına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2006.
• PAÇACI, İrfan , “Elektronik İletişim Çağı Ve Oluş(Turul)Makta Olan Yeni(!) Toplum DüZeni ÜZerinde KüResel Toplum MüHendisliği Etkisi". Marmara İletişim Dergisi, 0 (21) , 2014, s.19-55. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maruid/issue/22159/238062
• PALLANT, Julien, SPSS Survival Manual, Australia: Allen & Unwin, 2005.
• PAMUKÇU-DENİZSU Serpil, Birinci Basamak Sağlık Hizmet Sunucularının Hizmet Sunumunda Yaşadıkları İletişim Sorunları Ve İletişim Birinci Basamak Sağlık Hizmet Sunucularının Hizmet Sunumunda Yaşadıkları İletişim Sorunları Ve İletişim- Empati Beceri Düzeyleri İlişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018.
• ROBERTS, William & STRAYER, Janet, “Empathy, Emotional Expressiveness, and Prosocial Behavior”, Child Development, 67(2), 1996, s.449-470.
• SAVAŞ, İlknur, Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Uludağ Üniversitesi Örneği, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2018.
• SAYGIN, Oğuz, İnsan İlişkilerinde 4x4'lük İletişim, İstanbul: Hayat Yayıncılık, 2005.
• SAYIN, Kamile Beyza, İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerinin Empati Becerileri İle Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• SEZGİN, Ahmet, Problemli İnternet Kullanımı İle Empatik Eğilim, Beden Algısı Ve Akılcı Olmayan İnançlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• ŞAHİN Zümrüt Akgün ve ÖZDEMİR Funda Kardaş “Hemşirelerin İletişim Ve Empati Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi”, JAREN, 1(1), 2015, s.1-7. TAYFUN, Recep, Etkili İletişim Ve Beden Dili. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2007.
• THOMAS, Matthew R. DYRBYE, Liselotte N. HUNTİNGTON Jefrey L., LAWSON Karen L., NOVOTNY Paul J., SLOAN Jeff A., & SHANAFELt, Tait D “How Do Distress And Well-Being Relate To Medical Student Empathy?”, J Gen Intern Med, 22(2), 2007, s.177-183.,
• TOPCU, Çiğdem, ERDUR-BAKER Özgür ve ÇAPA-AYDIN Yeşim, “Temel Empati Ölçeği Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi , 4 (34) , 2010, s.174-180.
• TUTAR Hasan, YILMAZ Mustafa Kemal., Genel İletişim Kavramlar Ve Modeller, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
• WOOD T.Julia, Inter Personal Communication: Everyday Encounters, Wadsworth, Boston, 2012.
• ZEREN, Gülbin, “Bilgi Çağı Ve Küreselleşme Sürecinde Sanat Eğitimcisi Kimliği Sorunsalı”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2) , 2006, s.637-646.
• ZILLIOĞLU Merih, İletişim Nedir? 2. Basım, Cem Yayınevi, İstanbul, 2007.