KAZVİNÎ’NİN ASÂR’INDA TÜRK COĞRAFYASI

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 105 - 140, 31.12.2022

Murat Ağarı

Öz

Kazvinî’nin Asâru’l-Bilâd Ahbâru’l-İbâd adlı eseri Yedi iklime göre 700’den fazla şehir ve yerleşim hakkında bilgi veren zengin bir coğrafya kaynağıdır. Daha önce bu eserin analitik bir çalışmasını araştırmacıların hizmetine sunmuştuk. Bu alanda bir başka makaleyi “Kazvinî’nin Âsâr’ında Geçen Tabiata Dâir Bilgiler” ismiyle yayınladık ve söz konusu makalede kitapta ele alamadığımız tabiat konularını işlemiştik. Ardından, Âsâr’da geçen Türklerle ilgili konuları “Kazvinî’nin Âsâr’ında Türkler, Devletleri, Şehirleri ve Kültürleri Hakkında Bilgiler” başlığı altında yayınlamıştık. Türklerle ilgili makalede, çoğunluğu Beşinci ve Altıncı iklimde olmak üzere Türklerin yaşadığı 26 şehir, yerleşim yeri ve ülkeden bahsetmiştik. Bu makalede Âsâr’ın tamamında bahsi geçen Türk coğrafyası bir bütün olarak verilecektir. Her bir iklimin girişinde, Kazvinî’nin o iklimle ilgili olarak verdiği temel bilgiler yer alacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kazvinî, Âsâru’l-Bilâd Ahbâru’l-İbâd, Coğrafya, Türk Yurdu, Türk Coğrafyası

Kaynakça

• Ağarı, Murat, Kazvinî ve Âsâru’l-Bilâd ve Ahbâru’l-İbâd’ı-İnceleme ve Değerlendirme-, İstanbul, Ayışığı Kitapları, 2019
• Ağarı, Murat, "lrak ve Belh Cografya Ekolleri ve ilk Temsilcileri- İbn Hurdazbih, Ya'kubi ve İstahri", Türkiyat Araştırmalan Enstitüsü Dergisi, Yıl: 14, Sayı: 34, 2007, ss.: 169-192
• Ağarı, Murat, “İslâm Coğrafyacılarında Yedi İklim Anlayışı”, AÜİF Dergisi, C.: 47, Sayı: II, 2006, ss.: 157-176
• Ağarı, Murat, “Kazvinî’nin Âsâr’ında Geçen Tabiata Dâir Bilgiler”, YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 11, Y: 2006, ss: 60-87
• Ağarı, Murat, “Kazvinî’nin Âsâr’ında Türkler, Devletleri, Şehirleri ve Kültürleri Hakkında Bilgiler”, Türk Dünyası Araştırmaları, S: 214, Y: 2015, ss: 109-140
• Aliev, Saleh Muhammedoğlu, “İbn Fadlân”, DİA, C: 19, s. 477.
• Aydın, Mustafa, “Tiflis”, DİA, C: 41, s. 150
• Ayengin, Tevhit, “Rükün”, DİA, C: 35, s. 286
• Cerrahoğlu, İsmail, “Abdullah b. Mesûd”, DİA, C: I, s. 114.
• Chang, N.-Kuan Lin, “Tibet”, DİA, C: 41, s. 123
• Çelebi, İlyas, “Mu’tezile”, DİA, C: 31, s. 391.
• ed-Dîb, Abdülazîm, “Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn”, DİA, C: 8, s. 141
• Güner, Ahmet, “Merdâvîc b. Ziyâr”, DİA, C: 29, s. 178
• İpşirli, Mehmet, “Câbî”, DİA, C: 6, s. 529
• İstahri, Mesâlikü’l-Memâlik, Brill, 1927
• İstahri, Ülkelerin Yolları-Değerlendirme-Metin-, çev: M. Ağarı, İstanbul, Ayışığı Kitapları, 2020
• Kandemir, M. Yaşar, “Ebû Bürde, Büreyd b. Abdullah”, DİA, C: 10, s. 115
• Kazvinî, Zekeriya b. Muhammed, Âsâru’l-Bilâd ve Ahbâru’l-İbâd, tah.: F. Sezgin, Göttingen, 1848
• Kılıç, Hulusi, “Cevherî, İsmâil b.Hammâd”, DİA, C: 7, s. 459
• Koçak, İnci, “Mis’ar b. Mühelhil”, DİA, C: 30, s. 176.
• Konukçu, Enver, “Halaç”, DİA, C: 15, s. 228
• Kut, Günay, “Acâibü’l-Mahlûkât”, DİA, C: 1, s. 316
• Kucur, Sadi S., “İsmâil b. Ahmed”, DİA, C: 23, s. 84
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri, “Irak”, DİA, C: 19, s. 86
• Merçil, Erdoğan, “Büveyhîler”, DİA, C: 6, s. 496
• Muhammedcanov, Abdullah, “Taşkent,” DİA, C: 40, s. 145
• Nizamü’l-Mülk, Siyasetname, çev: M. T. Ayar, İstanbul, Türkiye İş Bankası yay., 3. Bsk. 2011.
• Örs, Derya, “Siyâvuş”, DİA, C: 37, s. 309
• Özaydın, Abdülkerim, “Muhammed b. Tekiş”, DİA, C: 30, s. 581
• Özaydın, Abdülkerim, “Türk”, DİA, C: 41, s. 475
• Özaydın, Abdülkerim, “Sencer”, DİA, C: 36, s. 507
• Özdemir, Mehmet, “Ebû Hâmid el-Gırnâtî”, DİA, C: 10, s. 128
• Öztürk, Mustafa-M. Suat Mertoğlu, “Zemahşerî”, DİA, C: 44, s. 235.
• Salman, Hüseyin, “Karluklar”, DİA, C: 24, s. 509
• Saray, Mehmet, “Başkırt”, DİA, C: 5, s. 130
• Saray, Mehmet, “Kırgızistan”, DİA, C: 25, s. 442
• Sinanoğlu, Mustafa, “Seneviyye”, DİA, C: 36, s. 521
• Sümer, Faruk, “Ahlat”, DİA, C: 2, s. 19
• Sümer, Faruk, “Dokuz Oğuzlar”, DİA, C: 9, s. 500
• Sümer, Faruk, “Oğuzlar”, DİA, C: 33, s. 325
• Sümer, Faruk, “Peçenekler”, DİA, C: 34, s. 213
• Şeşen, Ramazan, İbn Fadlân Seyahatnamesi ve Ekleri, İstanbul, Yeditepe Yay., 9. Bsk. 2019
• Taneri, Aydın, “Hârizmşahlar”, DİA, C: 16, s. 229
• Taşağıl, Ahmet, “Hazarlar”, DİA, C: 17, s. 116
• Tefazzulî, Ahmed, “Enûşirvân”, DİA, C: 11, s. 255
• Tolmacheva, Marina, “İstahrî”, DİA, C: 23, s. 203.
• Tolmacheva, Marina, “Makdisî, Muhammed b. Ahmed”, DİA, C: 27, s. 431.
• Tomar, Cengiz, “İbnü’l-Fakîh”, DİA, C: 21, s. 39.
• Tümer, Günay, “Bîrûnî”, DİA, C: 6, s. 206
• Yazıcı, Tahsin, “Beyhakî, Muhammed b. Hüseyin”, DİA, C: 6, s. 63.
• Yazıcı, Tahsin, “Efrâsiyâb”, DİA, C: 10, s. 478
• Yıldız, Hakkı Dursun, “Bermekîler”, DİA, C: 5, s. 517