BELH EKOLÜ COĞRAFYACILARINDAN EL-CEZÎRE BÖLGESİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 54, 31.07.2023

Murat Ağarı

Öz

Bu çalışmada İslam coğrafyacılarının oluşturduğu Irak ve Belh ekollerine değinilmiştir. Hususi olarak Belh ekolünün önemli temsilcileri olan İstahrî, İbn Havkal ve Makdisî’nin sırasıyla Sûretü’l-Ard, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Ahsenü’t-Tekâsim adlı eserlerinin el-Cezîre bölgesi hakkında verdikleri bilgiler anlatılmıştır. El-Cezîre hakkında verilecek bilgiler sadece coğrafyanın fiziki özelliğinin dışında sosyal tarih açısından son derece kıymetli bilgiler mevcuttur. Bunun yanında siyasi tarih olarak tasnif edebileceğimiz bilgilere de yer verilmiştir. Bölgenin nüfus bakımından yoğun bir yer olmasından dolayı ticari faaliyetlerinin de yapıldığı bir havza olması yönünden öne çıkması açısından bu bilgiler anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Belh, el-Cezîre, İstahrî, İbn Havkal, Makdisî

Kaynakça

• AĞARI, Murat, İslâm Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar Doğuşu-Gelişimi ve Temsilcileri, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2002.
• AĞARI, Murat, “Irak ve Belh Coğrafya Ekolleri ve İlk Temsilcileri-İbn Hurdazbih, Ya’kubî ve İstahrî”, S. 34, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2008, s.169-170.
• AĞARI, Murat, “İslam Coğrafyacılarında Yedi İklim Anlayışı”, C: 47, S.2, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, s. 157-176.
• AĞARI, Murat, “İstahrî ve Mesâlikü’l-Memâlik’i”, Journal of History Culture and Art Research, 2015, C. 4, S. 1, s. 80-104.
• AĞARI, Murat, “İslam Coğrafyacılarında Ye’cüc Me’cüc Bahsi”, C. 7, S. 2, Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, s. 2-32.
• AĞARI, Murat, “İslâm Coğrafyacılarında Üç Kutsal Kent Roma, İstanbul ve Kudüs”, C./S. 1-2, (, Avrasya Beşeri Bilim Araştırmaları Dergisi, Karabük, 2021, s. 21-72.
• AĞARI, Murat, “Kazvinî’nin Âsâr’ında Türk Coğrafyası”, C. 2, S. 2, Avrasya Beşeri Bilim Araştırmaları Dergisi, Karabük, 2022, s.105-140.
• AĞARI, Murat, “İslâm Coğrafyacılarının Eserlerindeki Türklerle İlgili Bilgiler ve Veriliş Tarzları”, S. 8, YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2005, s. 35-66.
• el-Mukaddesî, Muhammed b. Ahmed, İslam Coğrafyası (Ahsenü’t-Tekâsim), (Çev: D. A. Batur), Selenge Yayınları, İstanbul, 2015.
• Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Maşrık İle’l-Magrib, (Çev: A. Duman-M. Ağarı), Kitabevi Yayınları, 2019.
• İbn Havkal, 10. Asırda İslâm Coğrafyası, (Çev. R. Şeşen), Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2017.
• İbn Havkal, Kitâbu Sûretü’l-Arz, (Haz. F. Sezgin), Leiden, 1992.
• İbn Hurdazbih, Ülkeler ve Yollar Kitabı, (Çev: M. Ağarı), Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2019.
• İbn Hurdazbih, Kitâbu’l-Memâlik ve’l-Mesâlik. (Haz. M. Mahzum), Beyrut, 1988.
• İbn Rüsteh, Kitâbü’l-A’lâki’n-Nefîse. Leiden, 1982.
• İstahrî, Ülkelerin Yolları-Değerlendirme-Metin, (Çev: M. Ağarı), Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2015.
• İstahrî, Mesâlikü’l-Memâlik, Brill, 1927.
• Kazvinî (1848). Âsâru’l-Bilâd Ahbâru’l-İbâd. (F. Sezgin, Tah.) Göttingen, 1848.
• Makdisî, Ahsenü’t-Tekâsim fî Ma’rifeti’l-Ekâlim, (M. J. de Goeje, Tah.) Lei, 1906.
• Ya’kûbî (2002). Kitâbü’l-Buldân. (M. E. Dannâvî, Tah.) Beyrut.
• Ya’kubî, Ülkeler Kitabı, (Çev: M. Ağarı, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2002.