Rehinli İşlemlerde Lex Commissoria Yasağının Türk ve Rus İlgili Mevzuat Hükümleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 1 - 37, 08.07.2022

Nazım Aksoy

https://doi.org/10.30915/abd.1141904

Öz

Tacir faaliyetlerini yerine getirirken her zaman öz kaynaklarından yararlanmaz ve kredi kullanır. Zira malvarlığının zilyetliğinin devredilmeden sadece rehin sözleşmesinin tesciliyle rehin hakkı tesis edilerek kredi çekilebilmektedir. Bu tür rehinlerde rehin sözleşmesi kredi kuruluşları ile tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı gerçek ve tüzel kişiler arasında veya tacir ve/veya esnaflar arasında yapılabilmektedir. Türk hukukunda alacaklıya, borç ödenmediği durumda, rehin konusunun mülkiyetini talep etme hakkı getirilmiştir. Bu durum rehin hukukundaki prensiplerden lex commissoria yasağına aykırılığı nedeniyle çeşitli tartışmalara yol açmıştır. Benzer bir düzenleme Rus hukukunda da görülmektedir. Çalışmada bu yasağının temeline değinilerek, söz konusu düzenlemenin isabeti Türk ve Rus mevzuatlarının ilgili hükümleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ticari işlemler, Lex commissoria, Taşınır rehni, KOBİ, Rus hukuku, Ticari işlemler, Lex commissoria, Taşınır rehni, KOBİ, Rus hukuku

Kaynakça

• Acar, Faruk. Rehin Hukuku Dersleri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017.
• Ализада, Джавидан. “«Lex Commıssorıa» В Российском Праве” (Rus Hukukunda “Lex Commissoria”) Российский Государственный Гуманитарный Университет Журнал Юридического Факультета (Rusya Devlet Beşeri Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), no. 72 (Temmuz, 2019): 35-6.
• Alkılınç, Oruç. “Bankaların Kredi İşlemleri”. Erişim 14 Nisan 2021 https://docplayer.biz.tr/607070-12-bolum-bankalarin-kredi-islemleri-yrd-doc-dr-oruc-alkilinc.html
• Ахаимова, Екатерина. “Принципы Европейского Договорного Права- Основа Совершенствования и Развития Договорного Права” (Avrupa Sözleşme Hukukunun İlkeleri- Sözleşme Hukukunun İyileştirilmesi ve Geliştirilmesinin Temeli). Журнал Бизнес в Законе (Hukukta İş Dergisi). no. 4 (temmuz, 2009): 189-93.
• Antalya, Osman Gökhan. 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na göre Borçlar Hukuku Genel Hükümler I. İstanbul: Beta Yayınevi, 2012.
• Antalya, Gökhan ve Faruk Acar. Ticari İşlerde Taşınır Rehni. İstanbul: Aristo Yayınları, 2017.
• Antalya, Osman Gökhan ve Murat Topuz. Eşya Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Aral, Fahrettin ve Hasan Ayrancı: Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri). Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2021.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2017.
• Arpacı, Abdülkadir, Rona Serozan ve Hüseyin Hatemi. Borçlar Hukuku Özel Bölüm. İstanbul: Filiz Kitapevi, 1992.
• Ayan, Mehmet. Borçlar Hukuku (Genel Hükümler). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Ayan, Mehmet. Eşya Hukuku III Sınırlı Ayni Haklar. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Bilge, Necip. Borçlar Hukuku – Özel Borç Münasebetleri. Ankara: Sevinç Matbaası, 1971.
• Bilgin, Hikmet. “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na İcra-İflâs Hukuku Açısından Genel Bir Bakış”. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. no. 31 (Temmuz, 2017): 619 – 58.
• Blinova, Margarita. “Concernıng The Emergence Of Pledge In Ancıent Rus”. Politics, Economics, Law. no. 6 (Haziran, 2019). Erişim 21 Ekim 2021 https://cyberleninka.ru/article/n/k-voprosu-o- stanovlenii-zaloga-v-drevney-rusi/viewer
• Богатырев, Федор. “Пределы Прав Залогодателя Как Собственника При Залоге С Оставлением У Него Заложенного Имущества” (Rehinli Mülkün Terki İle Rehin Verilmesi Durumunda İpotek Sahibinin Haklarının Sınırları). Журнал Российского Права (Rus Hukuku Dergisi). no. 3 (Mayıs, 2000): 109–12.
• Брагинский, Михаи́л. “Залог и закон о залоге” (Teminat ve Teminat Kanunu). Журнал Хозяйство и право (Ekonomi ve Hukuk Dergisi). no. 1 (Nisan, 1993): 17-6. Budak, Ali Cem. İcra ve İflas Hukukunda Kiralayanın Hapis Hakkının Kullanılması. Ankara: Yetkin Yayınları, 2003.
• Cansel, Erol. Türk Menkul Rehni Hukuku, Teslim Şartlı Menkul Rehni I, Ankara: Sevinç Matbaası, 1967.
• Cherbachenko, Sergey. Княжеский и Народный Суд в Древней Руси (Eski Rusya'da Prens ve Halk Mahkemesi). San Petersburg: San Petersburg Devlet Üniversitesi Yayınları, 2007.
• Çağırgan Tuncer, Senar ve Yasin Ulusoy. “Kredi ve Kredi İşlemlerinin Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi”. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies 6, no. 2 (Aralık, 2019): 43 – 69. https://doi.org/10.34232/pjess.572449
• Dereli, Zeliha. “Lex Commıssorıa Yasağı”, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Ankara Üniversitesi, 2009).
• Duran, Arif. “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Sözleşmesi Taraflarının Hak ve Yükümlülükleri”. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 4 (Aralık, 2016): 103-18.
• Göle, Celal ve Gökhan Aydoğan. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunun Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi (BATIDER) 33, no. 1 (Haziran, 2017): 5-51.
• Gürpınar, Damla. “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninin Teslime Bağlı Taşınır Rehni Kurallarından Ayrılan Yönleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, no. 1 (Aralık, 2017): 111-160.
• Gürsoy, Kemal Tahir, Fikret Eren ve Erol Cansel. Türk Eşya Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1978.
• Erdem, H. Ercüment. “Ticari İşletme Rehninde Güncel Sorunlar”. Bankacılar Dergisi. no. 76 (Mart, 2011): 42-60.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
• Hamamcıoğlu, Esra ve Argun Karamanlıoğlu. “6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’na İlişkin Bazı Tespitler”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13. no. 2 (Ocak, 2017): 95-35.
• Ertaş, Şeref. Eşya Hukuku. İzmir: Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi, 2015.
• Helvacı, İlhan. Türk Medenî Kanununa Göre Lex Commissoria (Mürtehinin Merhunu Temellük) Yasağı. İstanbul: Alfa Yayınları, 1997.
• İnal, Tamer. Açıklamalı – İçtihatlı Tüketici Kredileri ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri İsviçre Hukuku – Fransız Hukuku ve Avrupa Birliği Konseyi Yönergeleri Işığında. İstanbul: Beta Yayınevi, 2002.
• Карпенко, Виктор ve Александр Слуцкий. “Оценка Залогов При Кредитовании: Некоторые Проблемы и Пути их Решения” (Kredi İşlemlerinde Teminatın Değerlendirilmesi: Bazı Sorunlar ve Çözüm Yolları). Журнал Деньги и Кредит (Para ve Kredi Dergisi). no. 1 (Nisan, 2012): 58-7.
• Kostakoğlu, Cengiz. Banka Kredi Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 1996.
• Köroğlu Ölmez, Belin. “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Uyarınca Ticari İşletme Rehni”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. no. 129 (mart-Nisan, 2017): 261-86.
• Kuntalp, Erden. Lex Commissoria Yasağı Kavramı, Koşulları ve Uygulama Alanı, İnan Kıraç’a Armağan. Ankara 1995. Makaracı Başak, Aslı. “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Lex Commissoria Anlaşması Yasağına İstisna Getirip Getirmediği Konusu Üzerine Bir Değerlendirme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 2 (Aralık, 2019): 746-57. https://doi.org/10.21492/inuhfd.598731
• Martin, Alfred ve Necmeddin Berkin. “Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 22. no. 1-4 (1957): 329 – 338.
• Мерзликина Раиса ve Руслан Сапунков. “Pledge of Movable Assets in the System of Modern Instruments Securıng the Executıon of Oblıgatıons”. Северо-Кавказский Федеральный Университет Журнал Юридические Исследования, (Kuzey Kafkasya Federal Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi). no. 2 (Nisan, 2013): 36-8.
• Новицкий Иван ve Иван Перете́рский: Римское частное право (Roma Özel Hukuku). Moskova: Knorus Yayınları, 2014.
• Oğuz, Sefer. “Ticari İşlemlerde Teslimsiz Tescilli Taşınır Rehni”. Türkiye Bankalar Birliği Dergisi. no. 100 (Mart, 2017): 3-31.
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay Özdemir. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Özdemir, Gencer. Konut Kredileri ve Konut Kredilerinde Teminat İşlemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
• Özsunar, Erdal. “Roma Hukukunda Rehin Hakkı (Pignus-Hypotheca)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7. no. 2 (Aralık, 2005): 137-64.
• Проскурякова, Наталья: Земельные Банки Российской Империи (Rus İmparatorluğu'nun Kara Bankaları). Мoskova: Российская политическая энциклопедия- РОССПЭН (Rus siyasi ansiklopedisi - ROSSPEN, 2002).
• Reisoğlu, Seza. Türk Kefalet Hukuku, Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2013.
• Ри, Руслан. “Залог Движимого и Недвижимого Имущества” (Taşınır ve Taşınmaz Rehni). Журнал Путеводитель Предпринимателя (Girişimci Gezi Rehberi Dergisi). no. 6 (Eylül, 2010): 142-146.
• Савельева, Анастасия. Новое В Регулировании Залоговых Отношений (Rehin İlişkilerinin Yönetiminde Yenilikler). Журнал Имущественные Отношения В Российской Федерации (Rusya Federasyonu Mülkiyet İlişkileri Dergisi 11) no. 158 (Kasım, 2014): 79-6.
• Sirmen, Ayşe Lale. Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Sirmen, Ayşe Lale. Alacak Rehni. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990.
• Serozan, Rona. Eşya Hukuku I. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2014.
• Şit İmamoğlu, Başak. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Söğütlü, Özlem. Roma Özel Hukuku – Ders Kitabı. Ankara: Seçkin Yayınları, 2021.
• Тарасов, Владимир. “Современные Формы Обеспечения Возврата Кредита” (Kredi Geri Ödeme Garantisi Modern Formlar). Научный Журнал Банкаўскi веснiк- ЛIСТАПАД (Bilimsel Dergi Bankovski Vesnik- LISTAPAD). (Ekim, 2010): 47-2.
• Tekinalp, Ünal. Banka Hukukunun Esasları. İstanbul: Beta Basım Yayın, 1988.
• Tekinay, Selahattin, Sermet Akman, Haluk Burcuoğlu ve Atilla Altop. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitapevi, 1993.
• Товстолес, Николай. “Сущность Залога в Историческом Развитии по Русскому Гражданскому Праву (Rus Medeni Hukukunun Tarihsel Gelişiminde Rehin Özü)”. Журнал Министерства Юстиции (Adalet Bakanlığı Dergisi). no. 8 (1898): 141–72.
• Ульянищев Виктор ve Юлия Лампицкая. Гармонизация Договорного Права В Странах Европейского Союза (Avrupa Birliği Ülkelerinde Sözleşme Hukukunun Uyumu). Журнал Вестник Российского Университета Дружбы Народов. Серия: Юридические науки,(Rusya Halklar Dostluğu Üniversitesi Dergisi: Hukuk Serisi). no. 1 (Haziran, 2004): 124-134.
• Uyumaz, Alper. “Medenî Kanun Dışındaki Kanunlarda Düzenlenmiş Taşınır Rehni Çeşitleri”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 21. no. 4 (Ekim, 2017): 49-90.
• Ürem Çetinel, Merve. “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehninde Rehin Verenin Rehin Konusu Üzerindeki Tasarrufları”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10. no. 2 (Aralık, 2019): 329-44.
• Vurucu, Mehmet ve Mustafa Ufuk Arı. Güncel Gelişmeler Işığında Bankacılıkta Kredi Bilgisi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
• Yavuz, Cevdet, Faruk Acar ve Burak Özen. Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler). İstanbul: Beta Yayınları, 2021.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü (Öğrenciler için). Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
• Zagorovsky, Alexander. Historical Essay on the Pledge under Russian Law until the End of the 20th Century. Kiev: Kiev University Typography, 1875.