THE PLACE OF JOINT-STOCK COMPANIES’ ARTICLES OF ASSOCIATION IN NORMATIVE HIERARCHY

Yıl 2019, Cilt: 77 Sayı: 3, 39 - 94, 15.10.2019

Yahya Berkol Gülgeç

https://doi.org/10.30915/abd.652504

Öz

Norms of a legal system are hierarchically ordered according to the validity relationship between them. This is called the hierarchy of norms. Any legal act within the definition of “norm” has a place in this hierarchy. Articles of association of a joint stock company is no exception to this. Hierarchical standing of articles of association can be ascertained by examining its hierarchical relationship with statutes, delegated legislation, decisions of commercial court of first instance, board of directors resolutions and resolutions of the general assembly. Legal regime of articles of association shows that it is hierarchically inferior to statutes, delegated legislation and decisions of the court while superior to the resolutions of board of directors and general assembly. The hierarchy of norms in a legal system provides general information regarding the system. Therefore, it mostly has theoretical value. However, the fact that the application of the principle lex superior derogat legi inferiori demands prior determination of hierarchy of norms can be seen as a factor which increases the practical importance of hierarchy of norms.

Anahtar Kelimeler

norm, hierarchy of norms, articles of association, board of directors resolution, general assembly resolution

Türk Hukukunda Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri

Öz

Hukuk sistemindeki normlar aralarındaki geçerlilik ilişkisine göre hiyerarşik biçimde sıralanır. Buna normlar hiyerarşisi denir. “Norm” tanımına giren her hukukî işlem bu hiyerarşide bir yere yerleşir. Anonim şirket esas sözleşmesi de bu hiyerarşiye dâhildir. Esas sözleşmenin hiyerarşik yeri kanun, idarenin düzenleyici işlemleri, asliye ticaret mahkemesi kararları, anonim şirket yönetim kurulu ve genel kurul kararları ile arasındaki hiyerarşik ilişki incelenerek belirlenebilir. Esas sözleşmenin hukukî rejimi, bu normun kanun, idarenin düzenleyici işlemleri ve kesinleşmiş asliye ticaret mahkemesi kararlarının hiyerarşik astı, yönetim kurulu ve genel kurul kararlarınınsa hiyerarşik üstü olduğunu göstermektedir. Bir hukuk sistemindeki normlar hiyerarşisi hukuk sistemi hakkında genel bilgiler sağlar. Bu anlamda daha çok teorik değere
sahiptir. Ancak, lex superior derogat legi inferiori ilkesinin uygulanabilmesi için öncelikle söz konusu normların normlar hiyerarşisindeki yerinin belirlenmesinin gerekmesi, normlar hiyerarşisi teorisinin pratik önemini artıran bir etken olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

norm, normlar hiyerarşisi, esas sözleşme, yönetim kurulu kararı, genel kurul kararı

Kaynakça

• Adıgüzel Burak, “Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 1, Yıl: 2014, ss. 1-48. Akdağ Güney Necla, Anonim Şirketlerde Kuruluş, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014. Aker Halit, “Hâkim İşletme ile Bağımlı Şirket Arasındaki Hukukî İlişki ve Hâkim İşletmenin Sadakat Borcu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXII, S. 2, Aralık 2003, ss. 153-204. Altaş Soner, Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Şirketler: Karşılaştırmalı, Açıklamalı, Örnekli, 5. Baskı, Seçkin, Ankara, 2013. Arend Anthony Clark, Legal Rules and International Society, Oxford University Press, New York, 1999. Ateş Derya, “Sözleşme Özgürlüğü Yönünden Dürüstlük Kuralları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 72, Yıl: 2007, ss. 75-93. Austin John, Lectures on Jurisprudence, ed. Robert Campbell, Henry Holt and Company, New York, 1875. Aybay Rona, Introduction to Law, Alfa, İstanbul, 2013. Bahar Sayın Hediye, Pay Sahibi Haklarının Korunması Kapsamında Anonim Şirket Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı, On İki Levha, İstanbul, 2015. Bahtiyar Mehmet, Anonim Ortaklık Anasözleşmesi, Beta, İstanbul, 2001. Bahtiyar Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, 12. Baskı, Beta, İstanbul, 2017. Barlas Nami, “Dürüstlük Kuralı ve Hakkının Kötüye Kullanılması Yasağının Alman Medenî Kanunundaki Düzenlenme Tarzı ve Eleştirisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LV, S. 3, Yıl: 1997, ss. 121-208. Bilgili Fatih ve Demirkapı Ertan, Şirketler Hukuku, 9. Baskı, Dora, Bursa, 2013. Clark E. C., Practical Jurisprudence: A Comment on Austin¸ Cambridge University Press, Cambridge, 1883. Daci Jordan, “Legal Principles, Legal Values and Legal Norms: are theythe same or different?”, Academicus–International Scientific Journal, Yıl: 2014, S. 1, ss. 109-115. Duran Lütfi, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1982. Fleiner Thomas, Misic Alexander ve Töpperwien Nicole, Swiss Constitutional Law, Kluwer Law, Lahey, 2005. Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt: II, Ekin, Bursa, 2011. Gözler Kemal, Devletin Genel Teorisi, 4. Baskı, Ekin, Bursa, 2012. Gözler Kemal, Hukuka Giriş, 10. Baskı, Ekin, Bursa, 2013. Gözler Kemal, Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu, US-A, Ankara, 1998. Gözler Kemal, İdare Hukuku, 2. Baskı, Cilt I, Ekin, Bursa, 2009. Gözler Kemal, Örnekleriyle Usûlsüz Alıntı Sorunu, Yazarın Kendi Yayını, Bursa, 2013. Gözler Kemal, “Yorum İlkeleri”, Anayasa Hukukun Yorum ve Norm Somutlaştırması, KHP ve TBB Ortak Yayını, Ankara, 2013, ss. 15-119. Gülgeç Yahya Berkol, Normlar Hiyerarşisi: Türk, Alman ve İngiliz Hukuk Sistemlerinde Kural İşlemlerin ve Mahkeme Kararlarının Hiyerarşik Gücü, On İki Levha, İstanbul, 2016. Gülgeç Yahya Berkol, “Presidential Decrees and Their Hierarchical Power in the Aftermath of the Constitutional Amendment: A First Glance”, European Review of Public Law, Cilt: 30, Sayı: 2, 2018, ss. 369-415. Günday Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj, Ankara, 2013. HAASE Marco, Grundnorm–Gemeinwille–Geist, Tübingen, Mohr Siebeck, 2004. Hart H.L.A., The Concept of Law, 3. Baskı, Oxford University Press, Oxford, 2013. Hauser Raimund, Norm, Recht und Staat, Springer, Viyana, 1968. Heckmann Dirk, Geltungskraft und Geltungsverlust von Rechtsnormen, Mohr Siebeck, Tübingen, 1997. Herzog Roman, Allgemeine Staatslehre, Athenäum, Frankfurt, 1971. Kalyvas Andreas, “The Basic Norm and Democracy in Hans Kelsen’s Legal and Political Theory”, Philosophy and Social Criticism, C. 32, S. 5, ss. 573-599. Karaman Coşgun Özlem, “Anonim Şirketin Temel Nitelikleri ve Kuruluşu”, in Şirketler Hukuku, ed: Sami Karahan, Mimoza, Konya, 2012, ss. 323-354. Karasu Rauf, Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi, 2. Baskı, Yetkin, Ankara, 2015. Karasu Rauf, “Emredici Hükümler İlkesinin Kapalı Tip Anonim Şirketler ve Limited Şirketler Açısından Doğurduğu Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Sayı: 1, 2015, ss 115-132. Kelsen Hans, Essays in Legal and Moral Philosophy, çev. Peter Heath, D. Reidel, Dordrecht, 1973. Kelsen Hans, General Theory of Law and State, çev. Anders Wedberg, 3. Baskı, Harvard University Press, Cambridge, 1949. Kelsen Hans, General Theory of Norms, çev. Michael Hartney, Oxford University Press, Oxford, 2011. Kelsen Hans, PureTheory of Law, çev. Max Knight, 5. Baskı, The Lawbook Exchange, New Jersey, 2008. Kendigelen Abuzer, Yeni Türk Ticaret Kanunu: Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, 2. Baskı, On İki Levha, İstanbul, 2012. Krasner Stephen D., “Structural Causes and Regime Consequences: Regimes as Intervening Variables”, International Organization, C. 36, S. 2, Yıl: 1982, ss. 185-205. Lamond Grant, “The Rule of Recognition and the Foundations of a Legal System”, Reading H.L.A. Hart’s The Concept of Law, editörler: Luís Duarte d’Almeida, James Edwards ve Andrea Dolcetti, Hart Publishing, Oxford, 2013, ss. 179-225. Latta Richard D., “Hans Kelsen and the Bindingness of Supra-National Legal Norms”, Yüksek Lisans Tezi, Georgia State University, 2012, http://scholarworks.gsu.edu/ philosophy_theses/116, Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2017. Moroğlu Erdoğan, “Anonim Ortaklık Anasözleşmesi ve Hukuki Niteliği”, Makaleler, On İki Levha, İstanbul, 2010, ss. 429-444. Moroğlu Erdoğan, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, 7. Baskı, On İki Levha, İstanbul, 2014. Moroğlu Erdoğan, Oy Sözleşmeleri, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015. Okutan Nilsson Gül, Anonim Ortaklıklarda Pay Sahipleri Sözleşmeleri, Çağa Hukuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 2001. Poroy Reha, Tekinalp Ünal ve Çamoğlu Ersin, Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 9. Baskı, Beta, İstanbul, 2003. Pulaşlı Hasan, Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt: I, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011. Raz Joseph, The Concept of a Legal System: An Introduction to the Theory of Legal System, Oxford University Press, Oxford, 1980. Saraç Tahir, “Esas Sözleşme Değişiklikleri”, Şirketler Hukuku, ed. Sami Karahan, Mimoza, Konya, 2012, ss. 533-594. Sartor Giovanni, “Legal Validity as Doxastic Obligation: From Definition to Normativity”, Law and Philosophy, C. 19, S. 5, Yıl: 2000, ss. 585-625. Tanör Bülent ve Yüzbaşıoğlu Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 14. Baskı, Beta, İstanbul, 2014. Uçar Sercan, Anonim Şirket Paylarının Devrinde Önalım ve Öncelik Hakları¸On İki Levha, İstanbul, 2017. Uzel Necdet, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa Göre Anonim Ortaklıkta Esas Sözleşmesel Bağlam, On İki Levha, İstanbul, 2013. Üçışık Güzin ve Çelik Aydın, Anonim Ortaklıklar Hukuku, I. Cilt, Adalet, Ankara, 2013. Tekinalp Ünal, Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku İle Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011. Yayla Ümit, Anonim Ortaklık Genel Kurulları: Elektronik Genel Kurullar ¸ On İki Levha, İstanbul, 2013. Yüce Aydın Alber, Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.