Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 1, 107 - 133, 02.01.2022

Gökçen Uzgel

https://doi.org/10.30915/abd.1118336

Öz

Bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin (Mahkeme) bireysel başvurular kapsamında, delil yasakları ve hukuka aykırı delillerin değerlendirilmesiyle ilgili içtihadı incelenecektir. İnceleme, ceza muhakemesi hukukunun ilkeleri gözetilerek yalnızca ceza yargılamasında delillerin değerlendirilmesiyle sınırlı olacaktır. Bu çalışmayı hazırlamak için tespit ettiğimiz ana sorun, çalışmanın ilerleyen bölümlerinde detaylıca inceleneceği üzere, AY m. 38 ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) ilgili hükümlerinde hukuka aykırı delillerin elde edilmesi ve muhakemede kullanılması açıkça yasaklanmış olmasına rağmen, Mahkeme’nin hukuka aykırı delillerin değerlendirilmesiyle ilgili kararlarının AY m.38 hükmünden farklı bir doğrultuda gelişmesidir. Mahkeme, pek çok kararında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) delillerin değerlendirilmesiyle ilgili içtihadına atıf yaparak ve bir anlamda AİHM içtihadını benimseyerek bu doğrultuda karar vermektedir.

Anahtar Kelimeler

hukuka aykırı delillerin değerlendirilmesi, delillerin kabul edilebilirliği, adil yargılanma hakkı, tek veya belirleyici delil, zehirli ağacın meyvesi

Kaynakça

• Akyürek, Güçlü. “Ceza Yargılamasında Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi Sorunu” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 101, (Temmuz-Ağustos, 2012): 61-82.
• Aydın, Devrim. Ceza Muhakemesinde Deliller. Ankara: Yetkin Kitabevi, 2014.
• Cengiz, Serkan, Fahrettin Demirağ, Teoman Ergül, Jeremy McBride ve Durmuş Tezcan. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2008.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. Yenilenmiş ve Gözden Geçirilmiş 13. Bası, İstanbul: Beta Yayınevi, 2016.
• Dülger, Murat Volkan. Ceza Muhakemesi Hukukunda Dışlama Kuralı ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Gödekli, Mehmet. “Türk Ceza Muhakemesinde Maddi Gerçeğe Ulaşmanın Ön Koşulu Olarak Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi Yasağı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65, no.4 (Aralık, 2016): 1815-1924.
• Göztepe, Ece. “Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuruya İlişkin İki Buçuk Yıllık İçtihadının Kısa Bir Değerlendirmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi 32, (2015):17-33.
• İnceoğlu, Sibel. Adil Yargılanma Hakkı. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi- 4, Ankara: Avrupa Konseyi Yayını, 2018.
• Maffei, Stefano, and David Sonenshein. “The Cloak of the Law and Fruits Falling from the Poisonous Tree: A European Perspective on the Exclusionary Rule in the Gafgen Case.” Columbia Journal of European Law 19, no. 1 (Winter, 2012/2013): 21-56.
• Sağlam, Fazıl. “Anayasa Mahkemesi’nin Ürettiği Yapay Bir Kavram: “Ortak Koruma Alanı” Atılım Üniversitesi Yayınları 65, (Prof. Dr. Metin Günday Armağanı 2, 2020): 1101-1164.
• Şen, Ersan. Hukuka Aykırı Deliller Sorunu, İstanbul: Beta Yayınevi, 1998.
• Şenol, Cem. Teori ve Uygulamada Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı. 2. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Yenisey, Feridun ve Ayşe Nuhoğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku. Güncellenmiş 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.