Kamu Hizmetinin Temel İlkeleri Bağlamında Elektrik Hizmeti

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 2, 279 - 316, 08.07.2022

Ilgın Özkaya Özlüer

https://doi.org/10.30915/abd.1142043

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada EPDK’nın konutlarda yüzde 127’e varan kademeli zam kararı üzerine, iktisadi kamu hizmetlerinin niteliği ve bu hizmetlere hâkim ilkeler çerçevesinde idarenin tarife belirleme yetkisi ele alınmıştır. Kamu hizmetlerine hâkim ilkelerin yeniden değerlendirilmesi, hizmetten yararlananların birer müşteri olmadığını ve kamu hizmetinin kamu hukuku rejimine tabi yönlerinin belirginleştirilmesini sağlamaktadır. Kamu hizmetinin düzenli, sürekli, eşit ve ulaşılabilir sunulması idarenin görevi ve sosyal bir devlette hizmetten yararlananlar için bir haktır. Kamu hizmetlerinin erişilebilirliği ilkesi, yalnızca fiziksel varlık ve ulaşılabilirlik sorunu ile ilgili değildir. Bu ilke aynı zamanda eşitlik ve süreklilik ilkesiyle birlikte ele alındığında hizmetten yararlananların makul bir bedel karşılığında hizmetten yararlanabilmesi anlamına gelmektedir. Bu erişilebilirliği sağlamak üzere tarife belirlemede takdir yetkisi sahibi olan idarenin, takdir yetkisini orantılılık ilkesi bağlamında kullanması gereklidir. Tarife belirleme konusunda kamu gücünü kullanan idarenin kamu yararı amacı dışında özel bir amaç taşıyamayacağı hatırlandığında, idarenin gözeteceği dengenin, kamu hizmetin asıl sahibi olması nedeniyle sahip olduğu kamu gücü ayrıcalıklarından da kaynaklandığı gözetilmelidir. Bu üstün konum nedeniyle idare, hizmetten yararlananların tarifeler yoluyla kısıtladığı haklarını, kamu hizmetinin temel ilkelerine uygun hizmet sunarak sosyal adalet çerçevesinde dengeleyebilir. İdarenin hizmeti erişilebilir olmaktan çıkaran tarife kararları orantılılık ilkesine ve dolayısıyla hukuka aykırılık teşkil edecektir. Diğer yandan elverişli konut hakkı, sağlık hakkı bağlamıyla enerjiye erişim hakkının korunan bir değer olması gerektiği ve insan onuruna yaraşır bir yaşam hakkının tesisinde sosyal devlet ilkesinin bireylerin desteklenmesi konusunda devlete pozitif edim yükümlülüğü yarattığı kabul edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

kamu hizmeti, kamu hizmetinin ilkeleri, elektrik, enerjiye erişim hakkı, sosyal devlet

Kaynakça

• Akkoyunlu Ertan, Kıvılcım; Birol Ertan, Kentli Hakları: Kent ve İnsan Hakları Bağlamında Kentsel Hizmetlere Erişim Hakkı, Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Aksakal Aydın, Pınar. İnsan Hakları Açısından Enerjiye Erişim Kavramı. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2020.
• Anayurt, Ömer. “Hakların Bütünlüğü İlkesi Açısından İnsan Haklarına İlişkin Sınıflandırmaların Değerlendirilmesi.” Türkiye’de İnsan Hakları. Ankara: TODAİE, 2000.
• Atasayan, M Gözde. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012.
• Atiyas, İzak ve Oder, Burak. Türkiye'de Özelleştirmenin Hukuk ve Ekonomisi. Ankara: TEPAV, 2008.
• Bağrıaçık, Ahmet. “Kamu Hizmetinin Uyarlama İlkesi Üzerine Bir Değerlendirme.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 26, (2018): 155-183.
• Bayazıt, Bahar. “Kamu-Özel İşbirliklerinde Kamu Yararı.” Doktora Tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, 2018.
• Berkman, Kerem ve Kumaş, Handan. “Yoksul Bireylerin Bakış Açısı ile Sosyal Dışlanma: Denizli İli Sevindik Mahallesi Örneği.” Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 50, no. 21, (Ocak- Mart 2020): 44-88.
• Boz, S. Sacit, Yücel Özdemir, Mehmet Nacak, M. Oğuzhan Bölükbaşı, H. Burak Öndin, ve Sümeyye Ulusoy. İdare Hukuku Açısından Kamu Düzeni Unsurları. Ed. S. Sacit Boz. Ankara: Adalet Yayınları, 2020.
• Çağlayan, Ramazan. “Türk Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi.” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3-4, no. 7, (2003): 172-208.
• Çakır, Özlem, Nurcan Özkaplan, Gamze Yücesan Özdemir ve Ali Murat Özdemir. “Sosyal Dışlanma Ne’yi Dışlar? Avrupa Üzerine Notlar.” Mülkiye Dergisi 248, no. 29 (2005): 77-94.
• Çakmak, Zeynep. Bağımsız İdari Otorite Olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu. Ankara: Çakmak Yayınevi, 2011.
• Çakmak, N. Munci. İdare Hukukunda Kuramsal Olarak Kamu Yararı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2013.
• Çaprak Coşkun, Yağmur. Abonelik Sözleşmelerinde Genel İşlem Koşullarının Denetimi. Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi, 2021.
• Duran, Lütfi. İdare Hukuku Ders Notları. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1982.
• Ekinci, Murat. İdari İstikrar İlkesi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Ergün, Çağdaş Evrim. “Elektrik Piyasalarında Kamu Hizmeti Kavramı ve Hukuki Rejimi.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010.
• Erol, Gülhanım Sızlı. “Kamu Hizmetlerinin Görülmesinde İmtiyaz Yöntemi ve Türkiye Uygulaması.” Uzmanlık Tezi, DPT Yayın No 2478, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Hukuki Tedbirler ve Kurumsal Düzenlemeler Genel Müdürlüğü, 1999.
• Evren, Çınar Can. “Bir Danıştay Kararı Üzerine Kamu Hizmetinde Bedel Sorunu.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 1-2, (2007): 679-692.
• Gönen, Yakup. “Elektrik Piyasası Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Niteliğine İlişkin Bir Değerlendirme.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no. 15, (2010): 359-386.
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku. 3. Baskı. Bursa: Ekin Yayınevi, 2019.
• Gülmez, Mesut. “İnsan Haklarında Ayrımcılık Yasaklı Eşitlik İlkesi: Aykırı Düşünceler.” Çalışma ve Toplum 2, (2010): 217-266.
• Günday, Metin. İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayınevi, 2011.
• Hatipoğlu, Aydın. “Sosyal Dışlanma Sosyal İçerme ve Vatandaşlığın Dönüşümü.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 34, no.156, (2021): 341-375.
• İnce, Nurten, İmam Bakır Kanlı ve Burak Hamza Eryiğit, “İnsan Hakkı Olarak Konut Hakkı.” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 2, no. 3, (Ağustos 2017): 21-36.
• Kale, Fatmagül. Konut Hakkı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
• Karahanoğulları, Onur. Kamu Hizmeti. 3. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Kaya, Cemil. İdarenin Takdir Yetkisi ve Yargısal Denetimi. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2021.
• Molu, Benan. “İHAM ve Bakanlar Komitesi Kararlarına Göre Cemevlerinin Elektrik Faturaları ve Ayrımcılık.” Anayasa Gündemi, 8 Şubat 2022. https://anayasagundemi.com/2022/02/08/forum-av- benan-molu-iham-ve-bakanlar-komitesi-kararlarina-gore-cemevlerinin-elektrik-faturalari-ve-ayrimcilik/#_ftn6
• Onar, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumi Esasları-I. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası,1966.
• Orak, Cem Çağatay. “Kamu Hizmeti: Tabula Rasa Avrupa Birliği Sürecinde Nasıl Doldurulacak?” TBB Dergisi 68, (2007):161-240.
• Öztürk, K. Burak. “Elektronik Haberleşme Hizmetlerinde Yetkilendirmenin Hukuki Niteliği.” Ankara Barosu Dergisi 67, no. 1, (2009): 26-42.
• Öztürk, K. Burak. “Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmeleri.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2000.
• Sever, D. Çiğdem. “Danıştay Kararları Işığında İdare Hukukunda Kazanılmış Haklar.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• Sever, D. Çiğdem. “İdare Hukukunda Hukukun Genel İlkelerinin Uygulanışı”, içinde Tunçer Karamustafaoğlu'na Armağan, ed. Nami Çağan, Ankara: Adalet Yayınevi, 2010: 43-47.
• Sezginer, Murat. “İmtiyaz Sözleşmelerinde İhale Süreci.” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2007): 1079-1094.
• Şanlı, Yeliz. “Elektrik Hizmeti Kamu Hizmetidir.” TMMOB Türkiye VII. Enerji Sempozyumu, Ankara: Aralık 2009.
• Şanlı, Yeliz. “Elektrik Piyasası ya da Elektrik Kamu Hizmeti.” Mülkiye Dergisi 31, no. 254, (2007): 51-71.
• Tan, Turgut. “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Hizmeti Yaklaşımı.” Anayasa Yargısı Dergisi 8, (1991): 233-252.
• Tan, Turgut. İdare Hukuku Genel Esaslar-I, Ankara: Turhan Kitabevi, 2006.
• TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Kent İzleme Merkezi (KİM). “Elverişli konut hakkı bir insan hakkıdır!” Çeviri: Mine Şengel. 2013.
• Uler, Yıldırım. “Anayasa Hukukunda ve İdare Hukukunda Kamu Hizmeti”, Anayasa Yargısı 15, (Anayasa Mahkemesi'nin 36. Kuruluş Yıldönümü Nedeniyle Düzenlenen Sempozyuma Sunulan Bildiriler, Ankara, 27-28 Nisan (1998): 252-256.
• Uler, Yıldırım. İdarî Yargıda İptal Kararlarının Sonuçları. Ankara: Sevinç Matbaası, 1970.
• Ulusoy, Ali. “Fransız ve Avrupa Birliği Kamu Hizmeti Anlayışlarının Türk Hukukuna Etkisi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 48, no.1, (1999): 165-176.
• Us, Eser. Hukuki Boyutuyla Evrensel Hizmet. İstanbul: Oniki Levha Yayınları, 2012.
• Yaşar, Hasan Nuri ve S. Sena Cabıoğlu Güler, “Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Yetkileri Kapsamında Kamu Gücü İlişkisi.” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 20, no. 4, (2016): 63-80.
• Yayla, Yıldızhan. “Sosyal Devletten İktisadi Devlete (Veya Kamu Hizmetinin Sonu).” Hukuk Araştırmaları, (Ocak-Nisan 1986): 33-37.
• Yıldırım, Ezgi. “İdari Kolluk Faaliyetinin Özel Hukuk Kişilerince Görülmesi.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2013.
• Yücel Dericiler, Özge. “Sosyal Haklara İlişkin Devlet Yükümlülükleri ve Devletin Değişen İşlevi.” içinde HFSA Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, ed. Hayrettin Ökçesiz, Gülriz Uygur, Saim Üye. 120-129. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2012.