Dernekler Mevzuatında Son Dönemde Yapılan Değişikliklerin Örgütlenme Özgürlüğüne Etkileri

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 3, 469 - 501, 25.08.2022

Mustafa Gümüş

Öz

Ülkemizde sivil alanda bulunan dernekler, vakıflar, siyasi partiler ve sendikalar bir mevzuat çerçevesinde faaliyet göstermektedir. Bu özel hukuk tüzel kişilerinden vatandaşların en çok ilgi gösterdiği alan derneklerdir. Dernekler gücünü Anayasadan, Medeni Kanun’dan ve Dernekler Kanunundan almaktadır. Ancak son yıllarda dernekleri ilgilendiren mevzuatta yasa koyucu tarafından sık sık değişikler yapılmıştır. Yapılan bu değişiklikler sivil alanda faaliyet gösteren aktörlerin örgütlenme özgürlüğüne etki etmektedir. Bu çalışmada bu yasal değişikliklerin örgütlenme özgürlüğüne olan etkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

örgütlenme özgürlüğü, sivil toplum örgütleri, dernekler

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut. Medeni Hukuk. 13. baskı. İstanbul: Beta, 2008.
• Akkurt, Sinan Sami, Kemal Erdoğan ve Hüseyin Tokat. Medeni Hukuk. Ankara; Seçkin, 2021.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. Maddesi Rehberi: Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü, Strasbourg; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Ağustos 2021
• Ayan, Mehmet ve Nurşen Ayan. Kişiler Hukuku. Ankara: Seçkin, 2016.
• Ayata, Gökçiçek, Ulaş Karan, Sivil Topluma Aktif Katılım: Uluslararası Standartlar, Ulusal Mevzuattaki Engeller, Öneriler. İstanbul; Tüsev Yayınları, Mayıs 2015
• Aykul, Ömer. Dernekler Hukuku. Ankara: Seçkin, 2021.
• BM. Barışçıl Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü Özel Raportörü Raporu. A/HRC/23/39, Strasbourg; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Nisan 2013
• Erdoğan, İhsan ve A. Dilşad Keskin. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Gazi Kitapevi, 2020.
• Köprülü, Bülent. Medeni Hukuk Genel Prensipler, Kişinin Hukuku, Aile Hukuku (1-3 Kitaplar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1970.
• Metin, Yüksel ve Gamze Aslan. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Dernek Özgürlüğü.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12, no .3 (Temmuz, 2007).
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay-Özdemir. Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitapevi, 2016.
• Palamut, Mehmet. Medeni Hukuk. Bursa: Alfa/Aktüel Kitapevi, 2004.
• STGM. “Derneklerin Üye Bildirimine Dair Kanun Değişikliği: Derneklerin Üyelerini Raporlama Yükümlülüğü Getiren Değişikliklerin Ulusal ve Uluslararası Mevzuata göre Değerlendirilmesi.” STGM: Örgütlenme Özgürlüğü ve Katılım Hakkı Bilgi Notu 3, İstanbul, STGM Yayınları, 2020
• STGM. Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi Hakkında Genel Görüşler. İstanbul: STGM Yayınları, 2020.
• STGM. Türkiye'de Örgütlenme Özgürlüğü'nün Genel Görünümü II Raporu, 2019-2020 Sivil Toplum Alanında Dünyada ve Türkiye’deki Genel Durum. İstanbul: STGM Yayınları, Ocak 2022.
• TUSEV. Örgütlenme Özgürlüğü Hakkının Sınırlandırılması: Uluslararası Standartlar ve Türkiye’ye Dair Değerlendirme. İstanbul: Tusev Yayınları, 2016). Erişim tarihi 18 Haziran 2022 https://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/yayinlar/TUSEV_Atolye_Orgutlenme_Ozgurlugu_Hakkinin_Sinirlandirilmasi_Bilgi_Notu.pdf
• Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı. Örgütlenme Özgürlüğü Hakkının Sınırlandırılması: Uluslararası Standartlar ve Türkiye’ye Dair Değerlendirme. İstanbul: Tusev Yayınları, 2016. Erişim tarihi 18 Haziran 2022 https://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/yayinlar/TUSEV_Atolye_Orgutlenme_Ozgurlugu_Hakkinin_Sinirlandirilmasi_Bilgi_Notu.pdf
• TÜSEV. Dernekler Kanunu’nun Bazı Maddelerine İlişkin Karşılaştırmalı Rapor. İstanbul: TUSEV Yayınları, 2004.
• TÜSEV. Türkiye’de Yardım Toplama Mevzuatına Dair Değerlendirme, Sorunlar ve Engeller Bilgi Notu. İstanbul: Tüsev Yayınları, Mart 2020.
• Ulaş Karan, Örgütlenme ve Toplanma Özgürlüğü. Ankara: Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, 2018.
• Uluslararası Af Örgütü. Türkiye: Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun, Daha Şimdiden Sivil Toplum Üzerinde ‘Caydırıcı Etkiye” Yol Açtı, 7262 sayılı Kanun’un Kar Amacı Gütmeyen Örgütlere Etkisi Raporu. Ekim 2021.
• Zeytin, Zafer ve Ömer Ergün. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Seçkin, 2020.