DEPREMİN TACİRİN BASİRETLİ BİR İŞ ADAMI GİBİ DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: Özel Sayı - DEPREM ÖZEL SAYISI-II (ÖZEL HUKUK), 103 - 129, 15.10.2023

İlknur Kaya

https://doi.org/10.30915/abd.1381433

Öz

Her doğal afet gibi deprem de bazı olumsuz ekonomik etkilere ve bu ekonomik etkilerin sebep olduğu hukuki sonuçlara yol açmaktadır. Depremin yarattığı olumsuz sonuçlar, yalnızca tüketicilere değil, ticari faaliyet yürüten gerçek ve tüzel kişilere de tesir etmektedir. Bu bağlamda tacirlerin depremi mücbir sebep olarak değerlendirmek suretiyle, borçlarının ifasının ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin mümkün olmadığını/olamayacağını ileri sürdüğü bilinmektedir. Oysa TTK m. 18 f.2 bir ticari faaliyet ile iştigal eden her gerçek ve tüzel kişi için objektif niteliği haiz bir ölçüt olarak basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğü getirmektedir. Bu yükümlülük, alelade kişiler için mücbir sebep teşkil eden depremin, tacirler bakımından mücbir sebep sayılmamasına neden olabilmektedir. Çalışmada tüm faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi davranmakla yükümlü olan tacirin, deprem öncesinde ve sonrasındaki yükümlülükleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

tacir, tacirin yükümlülükleri, basiretli bir iş adamı gibi davranma, özen yükümlülüğü, deprem

Kaynakça

• Antalya, O. Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Borçların İfası Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları V/1,3. 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. 28. Baskı, Ankara: BTHAE Yayınları, 2022.
• Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar ve Mehmet Özdamar. Ticari İşletme Hukuku.14. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Bahtiyar, Mehmet, Ali Ayli, Mehmet F. Şua ve Argun Karamanlıoğlu. Ticari İşletme Hukuku. 1.Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2022.
• Bilgili, Fatih ve Ertan Demirkapı. Ticari İşletme Hukuku, 6. Baskı. Bursa: Dora Yayınları, 2016.
• Bingöl, Muhammet Emin. Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Yükümlülüğü: Özellikle Tacirin Ücret ve Cezai Şartın İndirilmesini İsteyememesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Bozer, Ali ve Celal Göle. Ticari İşletme Hukuku. 6. Baskı, Ankara: BTHAE Yayınları, 2020.
• Bozkurt, Tamer. Ticari İşletme Hukuku. 4. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Can, Ozan. Basiretli Tacir (Basiretli İş İnsanı) Gibi Hareket Etme Yükümlülüğü. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• Çetiner, Selma ve Armağan Ebru Bozkurt Yüksel. Ticari İşletme ve Şirketler Hukuku. 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Eryiğit, Harun. “Deprem Öncesi Tacirin Yükümlülükleri Üzerine Yargıtay Kararları Çerçevesinde Bir Değerlendirme.” içinde Ulusal ve Uluslararası Yargı Kararları Işığında Deprem Hukuku Uluslararası Sempozyumu. Editörler Ayşe Nuhoğlu ve Fulya İlçin Gönen, 175-190. İstanbul: Medipol Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Göksoy, Yaşar Can. “Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğü (TTK m. 18) Bağlamında Covid-19 Pandemisinin Tacirlerin Sözleşmeden Doğan Yükümlülükleri Üzerindeki Etkileri.” Yaşar Hukuk Dergisi 2, Özel Sayı (2020): 1-14.
• Karayalçın, Mine. “Basiretli Bir İş Adamı Gibi Davranma Gerekliliği.” Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi, 2021.
• Karayalçın, Yaşar. Ticaret Hukuku I Giriş Ticari İşletme. 3. Baskı, Ankara: Güzel İstanbul Matbaası, 1968.
• Kayar, İsmail. Ticari İşletme Hukuku. 12. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Kayıhan, Şaban. Ticari İşletme Hukuku. 7. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Kılıçoğlu, Mustafa. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 24. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi: 2020.
• Kizir, Mahmut. “Yargıtay Kararları Işığında Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğünün Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanmasına Etkisi,” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, sa.2 (2011): 245-282.
• Poroy, Reha ve Hamdi Yasaman. Ticari İşletme Hukuku. 19, Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Oğuzman, M. Kemal ve Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1. 18. Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2020.
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku. 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Şener, Oruç Hami “Ticari Defterlerin ve Belgelerin Saklanması, Zıyaı, Zayi Belgesi, Böyle Bir Belgenin Alınması ve Alınmamasının Hüküm ve Sonuçları,” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, s:1 (2004): 233-294.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu. Erişim 7 Mayıs 2023. https://www.hmb.gov.tr/haberler/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu.
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya ve N. Füsun Nomer Ertan. Ticari İşletme Hukuku. 7. Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Yüksekdağ, Sinan. “Mücbir Sebep, Aşırı İfa Güçlüğü ve Covid-19 Pandemisi Sürecinin Kira Sözleşmeleri Üzerinde Etkileri.” Yüksek Lisans Tezi, Antalya Bilim Üniversitesi, 2021.