DEPREM BÖLGESİNDE BULUNAN YABANCILARIN HUKUKİ DURUMU: İKLİM MÜLTECİLİĞİ KARŞISINDA TÜRKİYE’NİN GÜNCEL SEYRELTME POLİTİKASI

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: Özel Sayı - DEPREM ÖZEL SAYISI-II (ÖZEL HUKUK), 257 - 282, 15.10.2023

Doğa Elçin

https://doi.org/10.30915/abd.1382281

Öz

Çevresel nedenlerle göç, zorunlu göç kabul edilmektedir ve sınır aşıcı ya da ülke içinde yer değiştirmeye neden olmaktadır. Deprem, iklim mülteciliğine neden olan çevresel felaketlerden biridir. 6 Şubat depremleri iç göçe neden olmuştur. Depremden etkilenen iller yoğun olarak sınır aşıcı göç alan illerdir. Bu çalışmada, deprem bölgesinde bulunan yabancıların, iklim mülteciliği nedeniyle ülke içerisinde zorunlu olarak yer değiştirmeleri, Türkiye’nin güncel seyreltme politikası bağlamında değerlendirilmiştir. Öncelikle seyreltme politikası, yabancıların ülke içinde ikamet ve seyahat özgürlükleri bakımından incelenmiştir. Anayasal ilkeler değerlendirildikten sonra milletlerarası sözleşmeler ele alınmıştır. Ardından deprem bölgesi göç hareketliliği bakımından analiz edilmiştir. Deprem sonrasında bölgede bulunan yabancıların hukukî durumu araştırılmıştır. Deprem nedeniyle ülke içerisinde ani olarak zorunlu yer değiştirme, diğer bir deyişle iklim mülteciliğine ilişkin ulusal hukukta hüküm bulunmadığı tespit edilmiştir. Güncel seyreltme politikası karşısında iklim mülteciliği sorunu hukukî açıdan tartışılmış ve çözüm önerilerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, iklim mülteciliği, seyreltme politikası, ikamet özgürlüğü, seyahat özgürlüğü, ülke içinde yer değiştirme

Kaynakça

• Agu, Helen, Onycabor, Emmanuel ve Sussan Agu. “Legal and Policy Responces to Climate Change – induced Migration and Conflict: Insights from Nigaria.” Journal of Policy and Globalization 99, (2020): 1-12.
• Arıkan, Gökçe. Göç Hukukunda Yabancıya Sağlanan Uluslararası, Bölgesel ve Ulusal Koruma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Aybay, Rona. Yabancılar Hukuku. 3. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Aybay, Rona. İnsan Hakları Hukuku. 4. baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Berki, Osman Fazıl. Devletler Hususî Hukuku, Tâbiiyet ve Yabancılar Hukuku I. 7. Baskı, Ankara: Güzel Sanatlar Matbaası, 1970.
• Çelikel, Aysel ve Günseli Öztekin Gelgel. Yabancılar Hukuku. 26. baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2022.
• Çiçekli, Bülent. Yabancılar ve Mülteci Hukuku. 5. baskı (Ankara: Seçkin Yayıncılık 2014).
• Çörtoğlu-Koca, Sema. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Uyarınca Yabancıların Türkiye’de İkameti ve Uzun Dönem İkamet İznine İlişkin Değerlendirmeler.” Ankara Barosu Dergisi 74, no. 2, (2016): 41-88.
• Doğan, Vahit. Türk Yabancılar Hukuku. 5. Baskı, Ankara: Savaş Kitabevi, 2020.
• Ekşi, Nuray. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku. 5. Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi, 2018.
• Ekşi, Nuray. “İklim Mültecileri”, Göç Araştırmaları Dergisi 2, no. 2, (Temmuz-Aralık 2016): 10-58.
• Elçin, Doğa. “Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü 2001/55 Sayılı Avrupa Konseyi Yönergesi ile Geçici Koruma Yönetmeliği Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no.124, (2016): 9-80.
• Erten, Rifat. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hakkında Genel Bir Değerlendirme.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, no.1(2015): 3-51.
• Esen, Emre. Türk Hukukunda Yabancıların İkamet İzinleri. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2019.
• Ferrist, Elizabeth. “Climate Change, Migration, Law and Global Governance.” North Carolina Journal of International Law 44, no. 3, (2019): 425-460.
• Göğer, Erdoğan. Yabancılar Hukuku. 3. Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1979.
• Guterres, Antonio. “Climate Change, National Disasters and Human Displacement: a UNHCR Perspective.” UN High Commissioner for Refugees. Geneva: 2009, 1-14, https://www.unhcr.org/media/29118 (31.3.2023).
• Human Rights Watch. “Türkiye: Deprem Bölgesi Dışına Seyahate İlişkin Süre Sınırı Kaldırılmalı.” (Mart 2023) https://www.hrw.org/tr/news/2023/03/22/turkey-suspend-time-limit-travel-outside- quake-zone (25.07.2023).
• Jastram, Kate. “Warm Word, Cold Reception: Climate Change, National Security and Forced Migration.” Vermont Journal of Environmental Law 15, (2014): 752-765.
• Kirişçi, Kemal. “Misafirliğin Ötesine Geçerken Türkiye’nin Suriyeli Mülteciler Sınavı.” Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu & Brooking Enstitüsü, 2014.
• Kuusipalo, Rina. “Exiled by Emissions- Climate Change Related Displacement and Migration in International Law: Gaps in Global Governance and the Role of the UN Climate Convention.” Vermont Journal of Environmental Law 18, (2017): 615-646.
• Laczko, Frank ve Christine Aghazarm. “Introduction and Overview:Enhancing the Knowledge Base.” Environment and Climate Change: Assessing the Evidence. Edited by Frank Laczko and Christine Aghazarm, Geneva: International Organization for Migration-IOM, 2009.
• Övünç Öztürk, Neva. “İklim Mülteciliği Kavramının Hukuki Görünümü: Mevcut Koruma Araçlarının Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri.” Ankara: TESEV Değerlendirme Notları, 2021.
• Özay, İl Han. Günışığında Yönetim. 3. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2017.
• Özkan, Işıl. Göç-İltica ve Sığınma Hukuku. 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Pirjola, Jari. “Temporary Protection as a Future Model.” Nordic Journal of International Law 64, (1995): 423-428.
• Sağıroğlu, Ali Zafer, Ramazan Ünsal ve Furkan Özenci. “Deprem Sonrası Göç ve İnsan Hareketlilikleri: Durum Değerlendirme Raporu.” AYBÜ-GPM Rapor Serisi:15, 2. baskı, Ankara, Nisan 2023.
• Sert, Deniz, Didem Danış ve Eda Sevinin. “Durum Tespit Raporu.” İstanbul: Göç ve Deprem, Göç Araştırmaları Derneği, Mart 2023.
• Seviğ, Vedat Raşit. Türkiye’nin Yabancılar Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1981.
• Tekin, Esra. “Uluslararası Hukuk Bağlamında İklim Mültecilerinin Korunması Sorunu.” TBB Dergisi, no.47 (2020), 313-332.
• Tekinalp, Gülören. Türk Yabancılar Hukuku. 8. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2003.
• UN Secretary-General. “UN Guiding Principles on Internal Displacement.” Doc. E/CN.4/1998/53/Ad.2 (1998).
• Ziya, Olcay. “Mülteci-Göçmen Belirsizliğinde İklim Mültecileri.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 99, (2012): 229-240.