ÜRETİM VE İŞ SIRLARININ İFŞASI SURETİYLE İŞÇİNİN İRADİ REKABET ETMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yıl 2024, Cilt: 82 Sayı: 2, 85 - 117, 29.04.2024

Cansu Kulaç

https://doi.org/10.30915/abd.1313254

Öz

İşçinin rekabet etmeme yükümlülüğü işveren açısından büyük önem taşır. Çalıştığı pozisyon sebebiyle iş sırrı niteliğinde bilgiler edinen ya da müşteri çevresini öğrenen işçinin, işverene rakip olmaya başlaması işverenin ekonomik menfaatleriyle bağdaşmayacaktır. Bu sebepledir ki hizmet sözleşmesi bittikten sonra dahi işveren tarafından, işçinin rekabet etmeme yükümlülüğü altına girmesi istenmektedir. İşçi ile işveren arasında akdedilen rekabet yasağı sözleşmesi ile rekabet etmeme yükümlülüğünün, hizmet sözleşmesi bittikten sonra da devam etmesi mümkündür. Ancak bu sözleşme tek başına sır saklama yükümlülüğünün de devam edeceği anlamına gelmez. Bu nedenle sözleşmeye sır tutma kaydının eklenmesi ya da ayrıca sır saklama sözleşmesinin yapılması gerekmektedir. İşçi ancak bu şekilde hizmet sözleşmesi sona ermesine rağmen sır saklama yükümlülüğü altına girer. Üretim ve iş sırlarını saklama yükümlülüğü olan işçinin bunları ifşa etmesi halinde ise sözleşme kapsamında ya da haksız rekabet hukuku çerçevesinde sorumluluğu gündeme gelecektir.

Anahtar Kelimeler

rekabet yasağı, sadakat borcu, haksız rekabet, sözleşmesel sorumluluk, haksız fiil sorumluluğu

VIOLATION OF THE EMPLOYEE’S OBLIGATION OF THE NON-COMPETITION BY REVEALING PRODUCTION AND TRADE SECRETS

Öz

The non-compete obligation of the employee is of great importance for the employer. As a result of the nature of the position he works, the fact that the employee, who obtains business secret information or learns about the customer environment, starts to become a rival to the employer will not be compatible with the economic interests of the employer. For this reason, even after the end of the service contract, the employee is required to be under the obligation of non-compete. It is possible that the non-compete obligation with the non-compete agreement concluded between the employee and the employer will continue even after the service agreement has expired. However, this agreement alone does not mean that the obligation to keep confidentiality will continue. For this reason, it is necessary to add a confidentiality record to the contract or to make a confidentiality agreement separately. Only in this way is the employee under the obligation of keeping secrets despite the termination of the service contract. If the employee, who is obliged to keep production and business secrets, discloses them, his responsibility will come to the fore within the scope of the contract or within the framework of unfair competition law.

Anahtar Kelimeler

non-compete agreement, employee loyalty debt, unfair competition, contractual liability, tort liability

Kaynakça

• Acar Umut, Ayşe. “İşçinin Sadakat Borcu ile Rekabet Etmeme Borcuna Genel Bir Bakış.” İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Dergisi 18, no. 72 (Haziran, 2021): 1485-1510.
• Açıkgöz, Deniz. Çalışanın Haksız Rekabet Eylemleri ve Tazminat Sorumluluğu. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Akdoğan, İbrahim. İş Sözleşmesinde Rekabet Yasağı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Alp, Mustafa. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Heinisch/Almanya Kararı Işığında Whistleblowing (İşçinin İfşa ve İhbarı) ve İş İlişkisinde İfade Özgürlüğü.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. Özel Sayı (Temmuz, 2014): 385-422.
• Alpagut, Gülsevil. “İşçinin Sadakat Borcu ve Türk Borçlar Kanunu ile Getirilen Düzenlemeler.” Sicil İş Hukuk Dergisi 7, no. 25 (Mart, 2012): 25-43.
• Alpagut, Gülsevil. “Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri. “İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Dergisi 8, no. 31 (Eylül, 2011): 124-166.
• Altay, Sabah. “Türk Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre İşçi ile İşveren Arasında Yapılan Rekabet Yasağı Sözleşmesi.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırmaları Dergisi 14, no. 3 (Temmuz, 2008): 171-207.
• Arı, Mehmet. “İşçinin Sır Saklama Yükümlülüğü.” Terazi Hukuk Dergisi 11, no. 115 (Mart, 2016): 58-63.
• Arıkan, Mustafa. “Culpa in Contrahendo Sorumluluğu.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, no. 1 (Temmuz, 2009): 69-89.
• Ayan, Mehmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 12. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Aydın, Ufuk. “İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing).” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2, no. 2 (Temmuz, 2002): 79-100.
• Aydoğdu, Murat ve Nalan Kahveci. Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Sözleşmeler Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Bağrıaçık Safiye Nur. Üretim ve İş Sırlarının Korunması. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Baltacı, Ali. “Eğitim Çalışanlarının Bilgi Uçurma Davranışının Nedenlerine İlişkin Görüşleri.” İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4, no.7 (Nisan, 2017): 1-28.
• Belverenli, Demet. “İşçinin Sır Saklama Borcu (Karar İncelemesi).” İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Dergisi 13, no. 50 (Temmuz, 2016): 989-1023.
• Berzek, Ayşe Nur. Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri. 12. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2020.
• Bilge, Mehmet Emin. Ticari Sırların Korunması. 2. Baskı. İstanbul: Asil Yayıncılık, 2005.
• Bishara, Norman D. ve Michelle Westermann-Behaylo. “The Law and Ethics of Restrictions on an Employee’s Post Employment Mobility.” American Bussiness Law Journal 49, no. 1 (Eylül, 2012): 1-61.
• Blake, Harlan M. “Employee Agreements Not To Compete.” Harward Law Review 73, no.4 (Şubat, 1960): 625-691.
• Collins, Hugh. Employment Law, Clarendon Law Series. 2. Baskı. Londra: Oxford University Press, 2003.
• Cundiff, Victoria A. “Reasonable Measures to Protect Trade Secrets in a Digital Environment.” The Intellectual Property Law Review 49, no. 3 (Aralık, 2009): 359-410.
• Çelik, Nuri, Nurşen Caniklioğlu, Talat Canbolat ve Ercüment Özkaraca. İş Hukuku Dersleri. 35. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2022.
• Çınar Karabağ, Nihal. Türk Ticaret Kanununa Göre Haksız Rekabet ve Yaptırımları. 2. Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Demiral, Nalan. “Blowing the Whistle in a Hospital.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 7, no. 26 (Eylül, 2008): 128-137.
• Demircioğlu, Murat ve Tankut Centel. İş Hukuku. 19. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2016.
• Doğan, Sevil. İşçinin Rekabet Yasağı İş Sırrının Korunması. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Doğan Yenisey, Kübra ve Özgür Öztürk. “İşçinin Sözleşme Sonrası Ticari Sırları Saklama Yükümlülüğü.” içinde Devrim Ulucan’a Armağan, Editör Mehmet Uçum, 399-457. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2008.
• Doğanay, İsmail. “Türk Ticaret Kanununun Haksız Rekabete Dair Hükümleri Yargıtay’ca Nasıl Uygulanıyor?.” BATİDER 5, no. 1 (Mart, 1965): 531-561.
• Erdemoğlu, Deniz. “İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmeleri.” Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 6, no. 21 (Temmuz, 2009): 769-800.
• Erdil, Engin. Haksız Rekabet Hukuku. 2. Baskı, İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 2. Baskı. İstanbul: Yetkin Yayınları, 2021.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler. 9. Baskı. İstanbul: Yetkin Yayınları, 2021.
• Ertürk, Arzu Aslan. Türk İş Hukukunda İşçinin Sadakat Borcu. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010.
• Ertürk, Şükran. İş Hukuku Dersleri Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Yetkin Yayınları, 2022.
• Eyrenci, Öner, Savaş Taşkent, Devrim Ulucan ve Esra Baskan. İş Hukuku. 10. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2020.
• Furrer, Andreas, Muller Chenn ve Bilgehan Çetiner. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 2. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Gibbs, Tanya. “Whistleblowing: Protection or Discouragement.” Journal of Money Laundering Control 23, no. 3 (Temmuz, 2020): 591-600.
• Godfrey, Eleanore R. “Inevitable Disclosure of Trade Secrets: Employee Mobility v. Employer’s Rights.” Journal of HighTechnology Law 3, no. 1 (2004): 161-178.
• Göksoy, Yaşar Can. “Yeni Alman Haksız Rekabet Kanunu ve Haksız Rekabet Alanında Getirdiği Yenilikler” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, no.2 (Aralık, 2007): 143-174.
• Gürbüz Usluel, Aslı E. Türk Özel Hukukunda Özellikle Anonim Şirketlerde Ticari Sırrın Korunması. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2009.
• Gürpınar, Bünyamin ve Murat Oruç. “Haksız Rekabette Maddi Tazminatın Hesaplanmasında Yeni Yaklaşımlar.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (Mayıs, 2009): 61-97
• Hunter, Michael J. “Trade Secret Misappropriation: A Lawyer’s Practical Approach To the Case Law” Western New England Law Review 1, no.1 (Ocak, 1978): 1-45.
• Kandıralıoğlu, Çağla. Türk Hukukunda Bankaların Sır Saklama Yükümlülüğü. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2011.
• Karahan, Sami. Ticari İşletme Hukuku. 27. Baskı. Konya: Mimoza Yayıncılık, 2015.
• Kayasoylu, Damla. Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Üretim ve İş Sırlarının Korunması. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Kayırgan, Hasan. “İş Hukukunda Sadakat Borcunun Genel Bir Değerlendirilmesi” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırmaları Dergisi 20, no. 1 (Haziran, 2014): 459-478.
• Keser, Hakan. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Rekabet Yasağı” Sicil İş Hukuku Dergisi 6, no. 24 (Aralık, 2011): 88-106.
• Sema Deniz Özkan Koç, İşçinin Sır Saklama Yükümlülüğü. İstanbul: Adalet Yayınevi, 2022. Kovancı, Nuray. “Türk İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmesi” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 0, no. 31 (Temmuz, 2017): 769-800.
• Manav, Eda. “İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları” TBB Dergisi 22, no. 87 (Mart, 2010): 322-364.
• Memiş, Tekin. “Türk Ticaret Kanunu’nun 55/1-F Hükmününün Yorumunda Gözden Kaçanlar,” içinde Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Editör Sabih Arkan, 195-224. Ankara: Bankacılık Enstitüsü, 2015.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittin Astarlı ve Ulaş Baysal. İş Hukuku Ders Kitabı Cilt:1 Bireysel İş Hukuku. 6. Baskı. Ankara: Lykeion Yayınları, 2022.
• Nomer Ertan, Füsun. Haksız Rekabet Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Nomer, Haluk Nami. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 18. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2021.
• Oruç, Murat. Haksız Rekabette Maddi Tazminat Davası. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2009.
• Oğuzman, Kemal ve Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1. 19. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Pagnattaro, Marisa Anne. “Protecting Trade Secrets in China: Update on Employee Disclosures and the Limitations of the Law.” American Business Law Journal 45, no.2 (Mart, 2008): 339-415.
• Paksoy, Meliha Sermin. Sözleşmeyi İhlale Yöneltme. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Poyraz, Zeynelabidin. İş Şartlarına Uymamak Suretiyle Haksız Rekabet Hali. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2011.
• Pürselim Arning, Hatice Selin. İş İlişkisi Yasağı Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Reisoğlu, Safa. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 15. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2002.
• Santiago, Faisal. “Trade Secret Protection on Globalization Era” European Research Studies Journal 20, no. 4 (Kasım, 2017): 66-76.
• Sarıkaya, Sinan. Haksız Rekabet Hukukunda Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltme. 2. Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Savaş, Fatma Burcu. “Rekabet Yasağı Sözleşmeleri (Türk ve Fransız Hukuklarına İlişkin Mukayeseli. Hukuk Çalışması).” Legal İş Hukuku Dergisi 4, no. 13 (Ocak, 2017): 108-113.
• Sayhan, İsmet. “Rekabet Kavramı ve Haksız Rekabet, Rekabet Yasağı ve Rekabetin Koruması Müesseselerinin Hukuki Temeli.” Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, no. 2 (Aralık, 2013): 101-115.
• Sayın, Hediye Bahar. “Haksız Rekabet Hukuku Açısından Üretim ve İş Sırrının Hukuka Aykırı Olarak İfşası” Terazi Hukuk Dergisi 12, no. 136 (Aralık, 2017): 36-43.
• Schoch, Friedrich ve Michael Kloepfer. Informationsfreiheitsgesetz (IFG-ProfE). Berlin: Duncker & Humboldt GmbH, 2019.
• Senyen Kaplan, Tuncay. Bireysel İş Hukuku. 11. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi, 2020.
• Serozan, Rona. “Yürürlükteki İfa Engelleri ve Haksız Fiiller Hukukunun Yetersizlikleri ve Bunların Aşılmasında Giderek Önem Kazanan İki Kavram: Sözleşmenin Müspet İhlali ve Culpa in Contrahendo.” Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 15, no. 18 (Haziran, 1990): 27-42.
• Soyer, Polat. “Türk Borçlar Kanunu Tasarısının Genel Hizmet Sözleşmesine İlişkin Bazı Hükümleri Üzerine Düşünceler” içinde Devrim Ulucan’a Armağan Editör Mehmet Uçum, 149-167. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2008.
• Sulu, Muhammed. Ticari Sırların Korunması. 3. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku. 6. Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku. 21. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2021.
• Süzek, Sarper. “Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde İşçinin Rekabet Etmeme Borcu.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 72, no. 2 (Haziran, 2014): 457-467.
• Şenocak, Kemal. “İşletme Personelinin Ayartılması Meselesinin Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde (TTK m. 56 vd.) Değerlendirilmesi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50, no.2 (Nisan, 2001): 193-246.
• Taşkent, Savaş ve Mahmut Kabakçı. “Rekabet Yasağı Sözleşmesi.” Sicil İş Hukuku Dergisi 4, no. 14 (Aralık, 2009): 21-46.
• Tercier, Pierre, Pascal Pichonnaz ve Murat Devecioğlu. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Uşan, Fatih. İş Hukukunda İş Sırrının Korunması. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2003.
• Ünlütepe, Mustafa. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Yasaman, Hamdi. Haksız Rekabet ve Rekabet Yasağı. 2. Baskı. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Yeşiltepe, Salih Önder. “Ticari Sır-İş Sırrı” içinde Doç. Dr. Mehmet Somer'in Anısına Armağan, Editör Murat Yusuf Akın, 403-422. İstanbul: Beta Yayınları, 2002.
• Yıldız, Gaye Burcu. İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar. İstanbul: Yetkin Yayıncılık, 2014.
• Yılmaz, Çağatay. “Ticaret Hukukunda Ticari Sır ve Korunması.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2016.
• Zevkliler, Aydın ve Emre Gökyayla. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri. 14. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2014.