TEHLİKELİ MADDELERİN İZİNSİZ OLARAK BULUNDURULMASI VEYA EL DEĞİŞTİRMESİ SUÇU (TCK m. 174)

Yıl 2025, Cilt: 83 Sayı: 2, 417 - 486, 15.05.2025

Can Yalçın

https://doi.org/10.30915/abd.1593691

Öz

TCK m. 174 hükmünde kanun koyucu, üç farklı suç tipi düzenlemiştir. Bu suçların işlenebilmesi için, yasaklanan fiillerin yetkili makamların izni olmaksızın gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Söz konusu iznin varlığının, hukuka uygunluk nedeni olduğu ileri sürülmekteyse de izin şartı, tipiklikte bir unsur olarak düzenlendiği için, bu çalışmada iznin varlığının, tipikliği kaldıran bir hal olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca TCK m. 174 hükmü kapsamında değerlendirilebilir bir fiilin, korunan hukuki varlığı tehlikeye atmaya elverişliliği olmasa dahi, salt yetkili makamdan izin alınmamış olması sebebiyle cezalandırılmasının, ihlal ilkesine aykırılık teşkil edebileceği sonucuna ulaşılmıştır. TCK m. 174/3 hükmüyle önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alan, kabul eden veya bulunduran kişinin cezalandırılacağı öngörülmüştür. Öte yandan, kanunun gerekçesinde bu fiillerin, meşru ihtiyaçları gidermek amacıyla gerçekleştirilebilecekleri belirtilerek yaratılan çelişki, bu çalışmada bir kanun değişikliği önerisiyle giderilmeye çalışılmıştır.
TCK m. 174/1’in ikinci cümlesinde düzenlenen hazırlık suçunun maddi konusunun belirsiz olması ve karşılığında öngörülen müeyyidenin, TCK m. 174/1’in birinci cümlesinde düzenlenen suçun müeyyidesiyle aynı olması sebebiyle suçta ve cezada kanunilik, belirlilik ve orantılılık ilkelerini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan, TCK m. 174/1’in birinci cümlesinde düzenlenen suç kapsamında, “bulundurma” seçimlik hareket olarak sayılmamış olmasına karşılık, uygulamada bu suç kapsamındaki maddelerin bulundurulmasından ceza verildiği gözlemlenmiş ve bu uygulamaların kanunilik ilkesine aykırı olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tehlikeli madde , Silah , Yetkili makamın izni , Kanunilik ilkesi , Orantılılık ilkesi

THE CRIME OF POSSESSION OR TRANSFER OF DANGEROUS SUBSTANCES WITHOUT AUTHORIZATION (TPC Art. 174)

Öz

Under Article 174 of the Turkish Penal Code (TPC), the legislature has regulated three distinct types of criminal offenses. For these offenses to occur, the prohibited acts must be committed without authorization from the competent authorities. While the existence of such authorization is argued to constitute a ground for justification, this study concludes that, since the authorization requirement is formulated as an element of typicity, the presence of authorization eliminates typicity rather than serving as a justification. Furthermore, it is determined that imposing criminal liability solely on the grounds of lacking authorization from the competent authorities, even when the act in question is incapable of endangering the protected legal asset, may contravene the offense principle. Article 174/3 TPC stipulates that individuals who purchase, accept, or possess explosives of an insignificant type or quantity shall be punished. However, the legislative rationale creates a contradiction by stating that such acts may be carried out to meet legitimate needs. This study attempts to resolve this inconsistency through a legislative amendment proposal.
Moreover, it is concluded that the indeterminate nature of the material subject of the preparatory offense regulated in the second sentence of Article 174/1 TPC, along with the identical sanction prescribed for both the preparatory offense and the offense defined in the first sentence of the same provision, violates the principles of legality, certainty, and proportionality in criminal law. Lastly, although “possession” is not enumerated as an alternative conduct constituting the offense under the first sentence of Article 174/1 TPC, it has been observed in practice that convictions are being rendered for the possession of substances covered by this provision. Such practices are identified as being contrary to the principle of legality.

Anahtar Kelimeler

Dangerous substances , Weapon , Authorization of the competent authorities , Principle of legality , Principle of proportionality

Kaynakça

• Aksoy İpekçioğlu, Pervin, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Ankara, Seçkin, 2009.
• Baş, Eylem, Ceza Hukukunda Fail ve Mağdur, Ankara, Seçkin, 2021.
• Canestrari, Stefano, “Reato di pericolo”, in. Enciclopedia giuridica, Istituto della enciclopedia italiana fondata da Giovanni Treccani, Roma 1991, s. 1 – 10.
• Catenacci, Mauro, “I reati ambientali e il principio di offensività”, Rivisto quadrimestrale di diritto dell’ambiente, Sayı 0, 2010, s. 43 – 60
• Değirmenci, Olgun, “Askeri Ceza Kanunu Uygulamasında Silah Kavramı”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2016, s. 81 – 123.
• Di Landro, Andrea, “Environmental Criminal Law Dependence on Administrative Law. Assessing the Opportunity for a Limited Number of Offences Being Autonomus from Administrative Law”, lceonline (www.lceonline.eu), 1/2022, II, s. 29 – 60.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, İstanbul, Beta, 11. Baskı, 1997, C. 1.
• Dursun, Selman, Disiplinler Arası Bir Yaklaşımla Ceza Hukukunda Hareket Kavram ve Terimi, Ankara, Seçkin, 2021.
• Düzenli, Hilal, Türk Ceza Hukukunda Meşru Savunma, Ankara, Turhan, 2020.
• Erman, Sahir ve Çetin Özek, Ceza Hukuku Özel Bölüm Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlar, İstanbul, Işık Matbaacılık, 1992.
• Ersoy, Uğur, Silah Hukuku, Ankara, Adalet, 2023.
• Evik, Ali Hakan, “Tehlikeli Maddelerin İzinsiz Olarak Bulundurulması veya El Değiştirmesi”, Özel Ceza Hukuku, C. V, Genel Tehlike Yaratan, Çevreye Karşı ve Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar, İstanbul, On İki Levha, 2019, s. 61 – 98.
• Gerçeker, Hasan, Yorumlu & Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara, Seçkin, 6. Baskı, 2022, C. 2.
• Göktürk, Neslihan, Fikri İçtima (Suçların İçtimaı), Ankara, Adalet, 2013.
• Göktürk, Neslihan, “Suçun Yasal Tanımında Yer Alan ‘Hukuka Aykırılık’ İfadesinin İcra Ettiği Fonksiyon”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 2016, s. 407 – 450.
• Hafızoğulları, Zeki ve Muharrem Özen, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, US-A, 8. Baskı, 2015.
• İçel, Kayıhan, Suçların İçtimaı (Genel Bilgiler – Fikrî İçtima – Müteselsil Suçlar – Görünüşte İçtima), İstanbul, Sermet Matbaası, 1972.
• Kangal, Zeynel, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçları, Ankara, Adalet, 2024.
• Katoğlu, Tuğrul, “Ceza Hukukunda Biçim ve İçerik”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, Haziran 2022, s. 135 – 145.
• Katoğlu, Tuğrul, “Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 61, Sayı 2, 2012, s. 657 – 693.
• Keyman, Selâhattin, “Cürmi Fiilin Yapısal Unsuru Olarak Hareket”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 40, Sayı 1, 1988, s. 121 – 171.
• Kıdıl, Fahrettin, Türk Ceza Hukukunda Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçları, Ankara, Adalet, 2020.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin, 16. Baskı, 2023.
• Kurt Yücekul, Gülşah, “Türk Ceza Kanununun 220/4. Maddesinin, Bileşik Suçu Düzenleyen 42. Madde Karşısında Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Köksal Bayraktar’a Armağan, Cilt II, Sayı 1, 2010, s. 1027 – 1033.
• Marinucci, Giorgio, Emilio Dolcini ve Gian Luigi Gatta, Manuale di diritto penale parte generale, Milano, Giuffrè, 11. Baskı, 2022.
• Maviş, Volkan, Türk Ceza Kanunu’nda Çevreye Karşı Suçlar, Ankara, Yetkin, 2021.
• Okuyucu Ergün, Güneş, Ceza Kanunlarının Açıklığı İlkesi, Ankara, Yetkin, 2023.
• Orhan, Uğur, Suçun Maddi Konusu, Ankara, Seçkin, 2023.
• Öntan, Yaprak, Ceza Hukukunda Davranış ve Netice, Ankara, Seçkin, 2021.
• Özen, Muharrem, Genel Tehlike Yaratan Suçlar, Ankara, US-A, 2010.
• Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukukunda Meşru Müdafaa, Ankara, Seçkin, 1995.
• Özgenç, İzzet, Suç Örgütleri, Ankara, Seçkin, 15. Baskı, 2023.
• Özgüç, Levent Emre, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Çerçevesinde Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu, İstanbul, On İki Levha, 2020.
• Özkan, Salih, Ceza Hukukunda Önemsizlik, İstanbul, On İki Levha, 2018.
• Öztürk, Bahri ve Mustafa Ruhan Erdem, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Ankara, Seçkin, 23. Baskı, 2023.
• Santangelo, Alessandra, “Fabbricazione o detenzione di materie esplodenti”, in. Diritto Penale (diretto da Alberto Cadoppi, Stefano Canestrari, Adelmo Manna ve Michele Papa), Tomo 2, Milano, Utet Giuridica, 2022, (versione eBook).
• Santangelo, Alessandra ve Stefano Dambruoso, “Fabbricazione o commercio abusivi di materie esplodenti”, in. Diritto Penale (diretto da Alberto Cadoppi, Stefano Canestrari, Adelmo Manna ve Michele Papa), Tomo 3, Milano, Utet Giuridica, 2022, (versione eBook).
• Sarıtaş, Erkan, Suç İşlemek Amacıyla Örgütlenme Suçları (TCK m. 220 – 221), İstanbul, On İki Levha, 2018.
• Şare, Ersin, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Yönünden Suça İştirak”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, Ocak 2022, s. 107 – 147.
• Şen, Ersan ve Sefa Eryıldız, Suç Örgütü, Ankara, Seçkin, 6. Baskı, 2024.
• Taşkın, Ozan Ercan, Kışkırtıcı Ajan, Ankara, Seçkin, 2011.
• Tezcan, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara, Seçkin, 21. Baskı, 2023.
• Topaloğlu, Mustafa, “Maden İşletmelerinde Patlayıcı Madde Kullanımı ve Patlayıcı Madde Suçları (TCK m. 174)”, (https://www.mtopaloglu.av.tr/img/makaleler/maden-isletmelerinde-patlayici-madde-kullanimi-ve-patlayici-madde-suclari-267.pdf).
• Toroslu, Haluk, “Suç Uydurma Suçu”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2013, s. 319 – 337.
• Toroslu, Nevzat, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu, Ankara, Sevinç Matbaası, 1970.
• Toroslu, Nevzat, “Doğal Çevrenin Kirletilmesi ve Ceza Hukuku”, in. Prof. Dr. Akif Erginay’a 65 inci Yaş Armağanı, Ankara, AÜHF Yay No. 460, Olgaç Matbaası, 1981, s. 149 – 190.
• Toroslu, Nevzat ve Haluk Toroslu, Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara, Savaş, 24. Baskı, 2018.
• Ünver, Yener, Ceza Hukukuyla Korunması Amaçlanan Hukuksal Değer, Ankara, Seçkin, 2003.
• Ünver, Yener ve Ayşe Nuhoğlu, Federal Almanya Çevre Ceza Hukuku, İstanbul, Beta, İstanbul 1999.
• Yalçın Sancar, Türkan, Müteselsil Suç, Ankara, Seçkin, 1995.
• Yalçın Sancar, Türkan, Çok Failli Suçlar, Ankara, Seçkin, 1998.
• Yaşar, Osman, Hasan Tahsin Gökcan ve Mustafa Artuç, Yorumlu – Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara, Adalet, 2. Baskı, 2014, C. 4.
• Yetkin, Erdi, Cezalandırılabilirliğin Öne Alınmasının Bir Görünüş Biçimi Olarak Hazırlık Hareketlerinden Doğan Ceza Sorumluluğu, İstanbul, On İki Levha, 2024.
• Yıldız, Ali Kemal, “Çevrenin Kasten Kirletilmesi”, Özel Ceza Hukuku, C. V, Genel Tehlike Yaratan, Çevreye Karşı ve Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar, İstanbul, On İki Levha, 2019, s. 181 – 218.
• Yılmaz, Ahmet Çağrı, Ceza Hukukunda Örgütlü Suçlar, Ankara, Seçkin, 2023.
• Zafer, Hamide, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti”, Özel Ceza Hukuku, C. V, Genel Tehlike Yaratan, Çevreye Karşı ve Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar, On İki Levha, 2019, s. 313 – 368.