Fizibilite Rapor Aracı Olarak CBS’nin Kullanılması: Türkiye’de Yapı Market Yayılım Stratejisi Belirleme

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 46 - 61, 17.06.2021

Fatma Öztürk , Emrah Yılmaz , Bilge Bingül , Ahmet Dabanlı , Önder Demir

https://doi.org/10.5281/zenodo.4972509

Öz

Türkiye’de ve dünyada perakende mağazacılıkta son yıllarda ortaya çıkmış ve bu sektörde önemli yeri olan yapı marketler; bakım, tadilat, onarım ve montaja yönelik ürünlerde uzmanlaşmış mağazalardır. Yapı marketlerde yeni mağaza açma kararları alınırken öncelikli olarak ele alınması gereken konu lokasyon seçimidir. Yapı marketler için stratejik değere sahip olan lokasyon seçimi konumsal ve konumsal olmayan verilere dayanarak gerçekleştirilmektedir. Konumsal ve konumsal olmayan verilerin bir arada toplanması, analiz edilmesi ve görüntülenmesi ile Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) karar destek sistemlerinde önemli bir araçtır. CBS’nin yerel ve merkezi ölçekte lokasyon belirleme çalışmalarında fizibilite rapor aracı olarak kullanılması uzun ve kısa vadeli geliştirilen yatırımlara önemli girdiler oluşturmaktadır. Mağaza lokasyonu için belirlenen konum, sonrasında mağazanın yapacağı bütün ticari aktivitelerin sürekliliğini belirleyecek değere sahiptir. Yapı market lokasyon belirleme çalışmaları çoğunlukla CBS tabanlı değildir. Bu çalışmada yapı market yatırımları için Türkiye’de yeni yapı market açmak için potansiyel nitelikte olan iller belirlenmeye çalışılmıştır. Yapı market yatırımları için lokasyon belirleme üzerine değerlendirilmesi gereken etkenlere yer verilmiştir. Çalışmanın büyük ölçekli olmasından dolayı yatırımlar için potansiyel illerin belirlenmesinde nüfus, gelir verileri ve mevcut yapı market yatırımlarının incelenmesi üzerinde durulmuştur. Türkiye’de 1995 yılından itibaren gelişmekte olan yapı market sektörünün CBS aracılığıyla incelenmiştir. Yeni market yatırım stratejileri için uygun lokasyon seçim alternatifleri sunmak amacıyla hazırlanan çalışma kapsamında nüfus ve gelir verileri girdi katmanı olarak ArcGIS yazılımına aktarılmış ve veritabanı oluşturulmuştur. Ele alınan 3 ayrı yapı market zinciri olan Bauhaus, Koçtaş ve Tekzen mağaza adetleri araştırılıp ArcGIS 10.8 CBS yazılımı ile Türkiye’deki dağılım analiz haritaları çıkarılmıştır. Edinilen bilgiler sonucunda Türkiye’de yapı marketlerin açılma planlarında il bazında yayılım stratejileri belirlenip hangi ilin kaç mağaza potansiyeline sahip olduğu bilgisine yer verilmiştir. Yapı market lokasyon yayılım stratejisi için gerçekleştirilen çalışmada analizlerden edinilen bilgiler ışığında Türkiye’de 10 ilde toplam 15 mağaza potansiyeli tespit edilmiştir. Sektörün tüm Türkiye’de yayılabilmesi için, potansiyel yatırım imkânlarının ortaya çıkarılması ve gelecekteki yatırımlara yön verilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi Bilgi Sistemleri, Yer Seçimi, Yapı Market, Perakende Mağazacılık, Fizibilite Raporu

Usıng GIS as The Feasibility Report: Determining Construction Market Spreading Strategy In Turkey

Öz

Türkiye’de ve dünyada perakende mağazacılıkta son yıllarda ortaya çıkmış ve bu sektörde önemli yeri olan bizim de çalışmamızın esas konusunu oluşturan yapı marketler bakım, tadilat, onarım ve montaja yönelik ürünlerde uzmanlaşmış mağazalardır. Yapı marketlerde yeni mağaza açma kararları alınırken öncelikli olarak ele alınması gereken konu lokasyon seçimidir. Yapı marketler için stratejik değere sahip olan lokasyon seçimi konumsal ve konumsal olmayan verilere dayanarak gerçekleştirilmektedir. Konumsal ve konumsal olmayan verilerin bir arada toplanması, analiz edilmesi ve görüntülenmesi ile Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) karar destek sistemlerinde önemli bir araçtır. CBS’nin yerel ve merkezi ölçekte lokasyon belirleme çalışmalarında fizibilite rapor aracı olarak kullanılması uzun ve kısa vadeli geliştirilen yatırımlara önemli girdiler oluşturmaktadır. Mağaza lokasyonu için belirlenen konum, sonrasında mağazanın yapacağı bütün ticari aktivitelerin sürekliliğini belirleyecek değere sahiptir. Yapı marketi lokasyon belirleme çalışmaları çoğunlukla CBS tabanlı değildir. Bu çalışmada yapı market yatırımları için Türkiye’de yeni yapı market açmak için potansiyel nitelikte olan iller belirlenmeye çalışılmıştır. Yapı market yatırımları için lokasyon belirleme üzerine değerlendirilmesi gereken etkenlere yer verilmiştir. Çalışmanın büyük ölçekli olmasından dolayı yatırımlar için potansiyel illerin belirlenmesinde nüfus, gelir verileri ve mevcut yapı market yatırımlarının incelenmesi üzerinde durulmuştur. Türkiye’de 1995 yılından itibaren gelişmekte olan yapı market sektörünün CBS aracılığıyla incelenmiştir. Yeni market yatırım stratejileri için uygun lokasyon seçim alternatifleri sunmak amacıyla hazırlanan çalışma kapsamında nüfus ve gelir verileri girdi katmanı olarak ArcGIS yazılımına aktarılmış ve veritabanı oluşturulmuştur. Ele alınan 3 ayrı yapı market zinciri olan Bauhaus, Koçtaş ve Tekzen mağaza adetleri araştırılıp ArcGIS 10.8 CBS yazılımı ile Türkiye’deki dağılım analiz haritaları çıkarılmıştır. Edinilen bilgiler sonucunda Türkiye’de yapı marketlerin açılma planlarında il bazında yayılım stratejileri belirlenip hangi ilin kaç mağaza potansiyeline sahip olduğu bilgisine yer verilmiştir. Sektörün tüm Türkiye’de yayılabilmesi için, potansiyel yatırım imkânlarının ortaya çıkarılması ve gelecekteki yatırımlara yön verilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geographic Information Systems, Location selection, Construction Market, Retail Merchandising, Feasibility Report

Kaynakça

• Başarsoft Bilgi Teknolojileri A.Ş., Türkiye ilçeleri nüfus ve gelir verileri.
• Ertuğrul I. ve Karakaşoğlu N. (2008). Comparison of fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods for facility location selection, Int. J. Adv. Manuf. Tech., 39.
• Erbıyık, H., Özcan, S. ve Karaboğa, K. (2012). Retail store location selection problem with multiple analytical hierarchy process of decision making an application in Turkey, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58.
• Mazı, F. ve Tan, M. (2009). Nüfus Artışı, Kaynak Tüketimi ve Çevre. Mevzuat Dergisi, 12 (136).
• Merçan, G. G. (2007). Perakende Ticaretin Gelişmesi ve Türkiye’deki Yapı Marketlerin Tedarikçi Firmaların Ürün Tasarımı Yeteneklerinin Gelişimine Etkisi, F.B.E. Endüstri Ürünleri Tasarımı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Narin, B. (2007). Perakende Sektörünün Markalaşma Sürecinde Halkla İlişkilerin İşlevi Üzerine Bir Uygulama, İstanbul, S.B.E Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Okumuş, A. ve Karçiga, B. (2006). Yapı Market Müşterilerinin Mağaza Hizmet Kalitesine Yönelik Değerlendirmeleri, İşletme Fakültesi Dergisi,2.
• Şahin, E. K. (2010). Perakende Marketlerin Yer Seçimine Yönelik Cbs Uygulaması, G.Y.T.E. Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, UZALCBS’2010.
• Şentürk, E., Livaoğlu, H. ve Yavuz,E. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Analizi ile CBS Ortamında En Uygun Spor Bahis Bayi Yer Seçimi: İzmit Merkez Örneği, Uygulamalı Yerbilimleri Dergisi,16
• Yurttut, E. (2001). Perakendeci Markası ve Bilinirliği Üzerine Bir Uygulama, İstanbul, M. Ü. S. B. E. İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• http-1: https://www.tekzen.com.tr/magazalarimiz (Erişim tarihi: 23.10.2020).
• http-2: https://www.bauhaus.com.tr/bauhaus-magazalari (Erişim tarihi: 23.10.2020).
• http-3: https://www.koctas.com.tr/store-finder (Erişim tarihi: 23.10.2020).