İktisat ve işletmede istatistiksel anlamda indeksin önemi ve hesaplama teknikleri üzerine bir açıklama

Yıl 2012, Sayı: 26, 3 - 22, 01.04.2012

Adnan Mazmanoğlu

Öz

Bu makalemizde doğrudan matematiksel hesaplamalarla ilgili olmakla beraber, indeks veya indeks sayılarının, bir değişkenin veya değişkenler grubunun zaman veya mekân (bölge) içerisindeki değişimlerini gösteren istatistiksel bir ölçü olduğunu derinlemesine incelemeye çalışacağız (Yoğurtçugil, 1977). İşletme, İktisat ile ilgili konularda kullanılması yaygın olmakla beraber diğer alanlarda da kullanılan indeks, ekonomik yaşamın vazgeçilmez kavramları olan fiyat veya miktar karşılaştırmaları yapmak, üretim veya fiyatların zaman içindeki gelişmelerini izlemek indekslerle mümkündür. Fiyatlardaki, üretimdeki ve yaşama düzeylerindeki değişimi ölçmekten başka, farklı yıllar ya da farklı bölgeler için öğrencilerin zekâ oranlarını karşılaştırmak da indekslerle (indeks sayılarıyla) yapılabilmektedir. Örneğin nasıl ki paranın satın alma gücündeki değişebilirlik nedeniyle anlamlı karşılaştırmalar yapabilmek için bazı malların fiyatları yükseltilirken bazılarınki düşürülüyorsa, bu inceleme için indeksleri bilmenin gerekli olduğunu göstereceğiz ( Akdeniz, 1984)

Anahtar Kelimeler

İndeks, Basit İndeks, Basit Toplam İndeks, Bileşik İndeks, Zaman ve Mekân indeksi, Laspeyres, Paasche ve Fischer (ideal) indeksleri

The explanation over the importance and technics of index in terms of economy and business management

Öz

In this paper, we will try to examine deeply that despite the index or index numbers are directly involved with mathematical calculations they are a statistical measure which shows the changes of a variable or a group of variables within time or place (region) (Yoğurtçugil , 1977). The index is commonly used in topics involved with Management, Economics, nevertheless it is used in other fields too; with indexes it is possible to make comparisons of price or quantity (amount) which are indispensable concepts of economic life and to watch the development of production or prices within time. Apart from measuring the changes in prices, production and living levels, comparing the IQs of students for different years or different regions can also be made with indexes. For example, how that the prices of some goods are increased while prices of some are decreased for making meaningful comparisons because of the changebility in the purchasing power of money, we will show that it is required to know the indexes for this examination. (Akdeniz, 1984)

Anahtar Kelimeler

Index, Simple Index, Simple Total Index, Compound Index, Time and Region Index, Laspeyres, Paasche and Fischer (ideal) indexes, Price index, Quantity Index numbers, Cost of living index or consumer price index, Industrial production index

Kaynakça

• Akdeniz, F. 1984, “İstatistik ve Olasılık”, Ankara Üni. Fen Fak. Yayını No: 138, Ankara
• Anon,(1996) Devlet İstatistik Enstitüsü Bülteni, DİE Matbaası, Ankara
• Gürtan, K.( 1972) , “İstatistik ve Araştırma Metodları”, Sermet Matbaası, İstanbul
• Işık, A.( 2006) , “İstatistik II”, Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş. , İstanbul,
• İpek, M.( 2008) , “İstatistiğe Giriş – I”, Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş. , İstanbul,
• Köksal, B.A.( 1977) , “İstatistik Analiz Metodları”, Boğaziçi Üni. Yayınları, İstanbul
• Spiegel Murray R.( 1961), “Statistics”, McGraw – Hill Book Company, U. S. A.
• Yamane, T.( 1973) , “Statistics An Introductory Analysis”, Harper International Edi., N. W.,
• Yoğurtçugil, M.K.( 1977) , “İstatistik El Kitabı III”, Sermet Matbaası, İstanbul,
• Yüzer A. F. Ağaoğlu E., Tatlıdil H., Özmen A., Şıklar E., ( 2003), “İstatistik”, Anadolu Üni.,
• Yayını No : 1448, Eskişehir. www.isdemir.com.tr, 3.02.2012