Kentsel Yaşam ve Yozlaşma

Yıl 2016, Sayı: 41, 13 - 33, 01.01.2016

Özcan Erdoğan

Öz

Kentler geçmişten günümüze büyük önem taşıyan yerleşim merkezleri olmuştur. Kentin tarihsel gelişimi de göz önünde bulundurulduğunda, kentler insanların toplumsal yaşama geçişlerinde, ortak kurallar oluşturmalarında ve birçok toplumsal olguyu oluşturmalarında önemli bir yere sahip olmuştur. Zamanla daha da önemi artan kentsel yaşam, özellikle gelişmekte olan ülkelerin önem verdiği bir çalışma alanı olmaktadır. Günümüzde bütün dünyada olduğu gibi nüfusun büyük çoğunluğunu barındıran kentler, kentsel yerleşimlerin nüfusunun hızla artması kadar toplumsal hayatta; sosyal, ekonomik ve kültürel yapısında da değişmelere yol açmıştır. Kır ve kent arasında meydana gelen kontrolsüz göç yüzünden, gerek kır gerekse kentte doğrudan her iki ortama da ait olmayan farklı yaşam alanları ve kültürleri oluşmakta ve kentte fiziksel, sosyal ve kültürel bir erozyon oluşmaktadır. Bu erozyon sonucunda kentsel entegrasyon, sosyal diyalog güçleşmekte, kentliler arsında ortak bir kent kültürü oluşamamaktadır. sahip olduğu formel ilişkiler yerine akraba, hemşeri dernekleri vb. topluluklar gibi enformel ilişki ağları kurularak kente tutunma yoluna gitmişlerdir. Bu makalede kentlerin genel anlamda geçmişten günümüze izlediği süreci, günümüzde kentleşme sırasında karşılaşılan problemleri, köyden kente göç edenlerin yaşam çevreleriyle uyum sağlayıp onunla bütünleşerek bir kent insanına mı dönüştüğü, yoksa bunu çeşitli nedenlerle gerçekleştiremeyip, köyünden taşıdığı alışkanlık ve değerleri kentlerde de sürdürerek muhafaza mı ettiği, bununla birlikte; kente gelen kişilerin yaşadığı sorunlar ve bu kişilerin kültürlerinde meydana gelen yozlaşma nedenleri tartışmaya açılmaktadır

Anahtar Kelimeler

kent hayatı, kırsal yaşam, göç, yozlaşma, kent kültürü

Urban Life and Degeneration

Öz

Cities have been settlements of great importance throughout history. Bearing in mind the development of historical development of the city, cities have played a major role in the socialization of humankind and in the formation of norms and shared values as well as many other social phenomena. As the importance of it has become more prominent, urban life has become an important field of study, especially for the developing countries. Today as large portion of the world’s population are settled in cities this has resulted in a growing increase in the population of urban settlements while having a huge impact on the social, economic and cultural structure of social life. Due to uncontrolled migration from rural areas to cities, both in rural areas and cities distinctive areas of life and culture which belong to neither of these have begun to form and our cities have begun to show signs of physical, social and cultural deterioration as a result of which, urban integration, social dialog and a shared urban culture has become increasingly more implausible. Migration started in the West in the 19th century with industrialisation. In our country, huge numbers of people from rural communities began to migrate into urban areas in the 1950s. This spatial transformation has brought many changes in the social sphere too. First of all, the newcomers unable to preserve their own social and cultural values were also alien to the social structure and culture of the city unable to integrate the values pertaining to urban life. As a result, a hybrid life style which was neither rural nor urban was born. These new city dwellers who did not feel that they belonged to the city they lived began to form informal relationships with relatives and through community centres where their fellow townsfolk attended as a way of holding on to urban life in the city rather than through formal relationships that are part of modern urban life. This article will trace the developmental progress of cities in history in general and open to discussion the problems of urbanisation encountered today enquiring whether the migrant communities from rural areas have been able to adapt and integrate into urban life or whether they have been unable to do so by rather continuing to preserve their rural habits and values in the city. It will also discuss the problems of the migrant city dwellers and the reasons for the degeneration that took place in their culture

Anahtar Kelimeler

urban life, rural life, migration, degeneration, urban culture

Kaynakça

• Akı, Serap Karakılıç.,(2007), Türkçenin Güncel Problemleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), s.24, Ankara.
• Alangu, Tahir.,(1983), Türkiye Folkloru El Kitabı, Adam Yayınları, s.17, İstanbul.
• Ayan, Mesut.,(1985), Sanayinin Kentleşmeye Etkisi, Türkiye 8. Dünya Şehircilik Günü, 1-2-3 Kasım 1984, Adana, s.125,
• Bal Hüseyin., (2008), Kent Sosyolojisi, Fakülte Kitapevi, s.31, Isparta.
• Bal, Hüseyin, (1997), Kentsel Konumda Anomi- Yabancılaşma Olgusu, Kente Göç Edenlerin Alternatif Çözümü: Hemşehri Birlikleri, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi (Mersin Kasım 1996), Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, s.431, Ankara.
• Bayhan, Vehbi., (1997), Türkiye’de İç Göçler ve Anomik Kentleşme, Toplum ve Göç, II.Ulusal Sosyoloji Kongresi, T.C. Başbakanlık, D.İ.E Yayınları, s.180, Ankara.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, (2009), Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Komisyonu Raporu, s. 6,23,45,48, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Kentleşme Şûrası Genel Sekreterliği, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (PT)., (1997), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), s. 7, DPT Yayını, Ankara.
• Dönmezer, Sulhi.,(1986), Hızlı Şehirleşme ile Suç ve Adalet Sistemi İlişkileri, Hızlı Şehirleşmenin Yarattığı Ekonomik ve Sosyal Sorunlar, SİSAV, s.65, İstanbul.
• Ekin, Nusret, (1986), Hızlı Şehirleşmenin Sosyo-Ekonomik Etkileri, Hızlı Şehirleşmenin Yarattığı Ekonomik ve Sosyal Sorunlar, SİSAV, s. 85,İstanbul.
• Erol, Metin, (1997), Kentsel Bütünleşme Üzerine Köy-Kent Farklılaşması ve Aile Kurumunun Etkileri: Sivas Örneği, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, T.C. Başbakanlık D.İ.E. Yayınları, s.390, Ankara.
• Güngör, Erol., (1999), Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken Yay., s. 78, İstanbul.
• Güvenç, Bozkurt.,(1985), Kültür Konusu ve Sorunlarımız, Remzi Kitapevi, s.1,İstanbul.
• Hançerlioğlu, Orhan.,(2006), Felsefe Sözlüğü, Varlık Yayınları, s,225, İstanbul.
• İlkkaracan, İ., P., (1999), 1990’lar Türkiye’sinde Kadın ve Göç, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınlan, s.308, İstanbul.
• Karadağ, Arife.,(2008), Kentsel Ekoloji, Yaşanabilirlik ve Coğrafya”, Kentsel Ekoloji ve Yaşanabilir Kent Sempozyumu Bildiri Kitabı, s.52, İzmir.
• Karakuş, Emine.,(2006), Göç Olgusu ve Eğitime Olumsuz Etkileri (Sultanbeyli Örneği), (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.27, Sakarya.
• Kartal, Kemal.,(1992), Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentlileşme, Adım Yayınları, s.33, Ankara.
• Keleş, Ruşen., (1974), Şehirleşmede Denge Sorunu, Mimarlık Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, s.25-36, İstanbul.
• Keleş, Ruşen., (1977), Türkiye’de Şehirleşme Konut ve Gecekondu, Gerçek Yayınları, s.135, Ankara.
• Keleş, Ruşen., (1984), Kentleşme ve Konut Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 540, s.11,
• Kıray, Mübeccel, B., (1972), Örgütleşemeyen Kent, Bağlam Yayınları, s.1, Ankara.
• Köknel, Özcan., (2001), Alkol ve Madde Bağımlılığı Altkültürü, Bağımlılık Dergisi, (2001), 2 (2), s.72-78, İstanbul.
• Ocak, Ersan., (1996), Kentin Değişen Anlamı, Birikim Dergisi, sayı. 86-87, s.40-48, İstanbul.
• Onat, Ümit.,(1993), Gecekondu Kadınının Kente Özgü Düşünce Ve Davranışlar Geliştirme Süreci, T.C. Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları, s.13, Ankara.
• Öcal, Oğuz.,(2001), Kentlerin Oluşumu ve Gelişimi Süreçlerinde Türk Halkbilimi, Milli Folklor, Sayı.52, s. 46- 49, Ankara.
• Özbek, Mehmet.,(1991), Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İletişim Yayınları, s.33, İstanbul.
• Özek, Çetin.,(1974), Türkiye’de Şehirleşmenin Ana Nitelikleri ve Ceza Adaleti Yönünden Yol Açabileceği Sorunlar, Şehirleşmenin Doğurduğu Ceza Adaleti Sorunları Sempozyumu, (17-19 Aralık 1973), İ.Ü. Huk. Fak. Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsü Yayını, Fakülteler Matbaası, İstanbul. [29] Özen, Sevinç., (1996), Kentlileşme Sürecinde Ailede Kuşaklara Arası İlişkiler, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s.12, İzmir.
• Özensel, Ertan., (1992), Kentlileşemeyen Ailelerin Sosyo- Kültürel ve Ekonomik Kökenine Dair Sosyolojik Bir İnceleme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), s.12, Konya.
• Sezai, Coşkun., (2009), Sevinç Çokum’un Romanlarında Kültürel Meseleler ve Milli Kültür Unsurları, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:21, s.281-299, Konya.
• Sezal, İhsan., (1992), Şehirleşme, Ağaç Yayınları, s.104, İstanbul.
• Tatlıdil, Ercan., (1997), Hızlı Kentleşmenin Eğitim Politikaları Üzerine Etkileri, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi (Mersin Kasım 1996), Devlet istatistik Enstitüsü Yayınları, s. 600, Ankara.
• Tolan, Barlas, (1981), Çağdaş Toplumun Bunalımı, Anomi ve Yabancılaşma, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi (AİTİA)Yayını, Yayın No:166, Ankara,
• Tomlin, E.W.F.,(1959), Kültür nedir?, Türk Yurdu Mecmuası, 275, 7(10), 31-32. Ankara.
• TÜGİAD (Türkiye Genç İşadamları Derneği)., (1998), 2000’li yıllara doğru önde gelen Sorunlarına Yaklaşımlar: 31, Suç Ekonomisi, s.67, Simge Matbaacılık İstanbul.
• Türkdoğan, Orhan.(1998), Doğu ve Güneydoğuda Aşiret ve Sosyo-Antropolojik Yaklaşımlar, Sosyal Bilimler Kavşağında Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Van 100.Yıl Üniversitesi, s.87. Van.
• Yazan, Ü. Meriç.(1997), Türkiye Kanatlarımızın Altında, İz Yayıncılık, s.113, İstanbul.
• Zengin, Eyüp, (1997), “Türkiye’de Konut Açığı ve Gecekondu Sorunu”, Karınca Dergisi, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları, Yıl:63, S.728, s.26-32, Ankara. İnternet Kaynakları
• KİPER, Perihan: küreselleşme çağında kentlerin tarihsel- kültürel kimliklerinin korunması sorunu, ftp://ftparch.emu. edu.tr/Projects/sempozyum/.../FSCP85.doc, Erişim: 21.02.2014
• SEL DİKÇINAR Berna., YAZGAN, Gül., (2009), Kentsel Mekanların Aynılaşması: Midyat örneği, http://www. megaronjournal.com/pdf/2009/MEGARON_4_2_79_89 Erişim: 21.02.2014