The use of olives and olive oil in the Turkish cuisine and the health benefits

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 67, 127 - 138, 22.07.2023

Cansu Akgül

Öz

Located on the Mediterranean coastline, Turkey is a country where different varieties of olives are grown. The olive fruit is fermented and used as table olives, or as olive oil by squeezing the oil, and is widely used in cooking and flavoring food.
Olive and olive oil, which are used in the production of different meals, salads, sauces, appetizers and even desserts in Turkish cuisine, have high nutritional value and beneficial nutrients for health. The high content of unsaturated fatty acids, polyphenols and vitamin E has a positive effect on cancer, cardiovascular diseases and skin health. Olive oil meals, which combine health and taste, are an important part of Turkish cuisine. In addition, olive and olive oil form the basis of the Mediterranean diet.
In this study, the history of the olive, which has a very high nutritional value, olive varieties and cultivation areas are mentioned, the usage examples of olive and olive oil in Turkish cuisine are evaluated and the health benefits are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Olive, olive oil, health, Turkish cuisine

Türk Mutfağında Zeytin Ve Zeytinyağının Kullanımı Ve Sağlık Faydası

Öz

Akdeniz kıyı şeridinde yer alan Türkiye, zeytinin farklı çeşitlerinin çokça yetiştiği bir ülkedir. Zeytin meyvesi fermente edilip sofralık zeytin olarak ya da yağı sıkılıp zeytinyağı olarak yemeklerin pişirilmesinde ve lezzetlendirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Türk mutfağında farklı yemek, salata, sos, meze ve hatta tatlıların yapımında kullanılan zeytin ve zeytinyağı, besleyici değeri yüksek ve sağlık için faydalı besin öğelerine sahiptir. Doymamış yağ asitleri, polifenol ve E vitamini içeriğinin yüksek olması kanser, kardiyovasküler hastalıklar ve cilt sağlığı üzerinde olumlu etki sağlamaktadır. Sağlık ve lezzeti bir arada bulunduran zeytinyağlı yemekler Türk mutfağının önemli bir parçasıdır. Ayrıca zeytin ve zeytinyağı Akdeniz beslenme modelinin de temelini oluşturmaktadır.
Bu çalışmada, besin değeri oldukça yüksek olan zeytinin tarihinden, zeytin çeşitlerinden ve yetiştirme alanlarından bahsedilmiş, zeytin ve zeytinyağının Türk mutfağında kullanım örnekleri değerlendirilmiş ve sağlık faydasına vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, zeytinyağı, sağlık, Türk mutfağı

Kaynakça

• Berkok, Nimet, Kamil Toygar. (1996), Ramazan Yemekleri ve Mutfak Kültürü, (Ankara:Volkan Matbaacılık).
• Boynudelik, M., & Boynudelik, Z. İ. (2007). Zeytin kitabı: zeytinden zeytinyağina. Oğlak Yayincilik ve Reklamcılık.
• Çekal, N., & Doğan, E. (2021). Türk ve dünya mutfaklarında kahvaltı üzerine bir çalışma. Humanities Sciences, 16(1), 71-88.
• Durlu-Özkaya, F., Özkaya, M., Tunalıoğlu, R. ve Bayar, E. (2018). Anadolu’da Zeytin ve Zeytinyağlı Yemekler Rotası. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 265.
• Doğdubay, M., & Giritlioğlu, İ. (2008). ’Turistik Ürün Çeşitlendirmesi. içinde N. Hacıoğlu ve C. Avcıkurt (editörler), Mutfak Turizmi, ss, 433- 456.
• Efe, R., Soykan, A., Cürebal, İ., & Sönmez, S. (2013, Şubat). Dünyada, Türkiye’de, Edremit Körfezi Çevresinde Zeytin ve Zeytinyağı. Edremit Belediyesi Kültür Yayınları.
• Ertaş, Y., & Gezmen-Karadağ, M. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• Eskiyörük, D. (2016). Antik çağda zeytin ve zeytinyağı: Kilikya Bölgesi örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(1 (Special)), 228-243.
• FAO, 2012. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Fao Agriculture Statistics, Web adresi: faostat.fao.org/ Erişim Tarihi: 12.05.2023.
• Gikas, E., Bazoti, F. N., & Tsarbopoulos, A. (2007). Conformation of oleuropein, the major bioactive compound of Olea europea. Journal of Molecular Structure: THEOCHEM, 821(1-3), 125-132.
• Giritlioğlu, İ. (2008). Türk Mutfağında Zeytinyağı Ve Zeytinyağının Kullanımı, I.Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi, 17-18 Mayıs 2008 / Edremit- Balıkesir
• Guillén, N., Acín, S., Navarro, M. A., Surra, J. C., Arnal, C., Lou- Bonafonte, J. M., ... & Osada, J. (2009). Knowledge of the biological actions of extra virgin olive oil gained from mice lacking apolipoprotein E. Revista Española de Cardiología (English Edition), 62(3), 294-304.
• Kırmızıkuşak, D., & Yaman, M. (2021). Fonksiyonel Bir Gıda: Zeytinyağı. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(6), 587-596.
• Küçükkömürler, S., & Uluksar, F. Ö. (2018). Türk mutfak kültüründe zeytinyağı kullanımı: Muğla örneği.
• Ötleş, S., & Özyurt, V. H. (2012). Oleuropein ve önemi. Zeytin Bilimi, 3(1), 59-71.
• Özata, E., & Cömert, M. (2016). Zeytinyağı ve sağlıklı yaşam. Zeytin Bilimi, 6(2), 105-110.
• Özkaya, F. D., Özkaya, M. T., Tunalıoğlu, R., Bayar, R., & Tunalıoğlu, E. (2018). Anadolu’da zeytin ve zeytinyağlı yemekler rotası. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(3 (Special)), 263-274.
• Pekcan, T., Esetlili, B. Ç., Turan, H. S., & Aydoğdu, E. (2022). Kuzeybatı Anadolu (Kuzey Ege) Zeytin Yetiştiriciliği Yapılan Alanlarının Beslenme Durumlarının Belirlenmesi. MAS Journal of Applied Sciences, 7(1), 210-220.
• Pérez-Rodrigo, C., & Aranceta, J. (2016). Olive oil: Its role in the diet. Encyclopedia of Food and Health, 158-166.
• Poyraz, S. S., & Çiftçi, S. Yaşlılarda Akdeniz Diyeti ve DASH Diyetinin Kan Glukoz Düzeyinin Korunmasına Etkisi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 226-235.
• Şavkay, T. (2000). Osmanlı mutfağı (Vol. 290). Şekerbank Yayınevi. TÜİK, 2013. Türkiye İstatistik Kurumu, Tarım İstatistikleri, Zeytin Üretimi, Web adresi: http://www.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi: 12.05.2023
• Anonim 1, (2016). https://tr.wikipedia.org/wiki/Zeytinyağı, Erişim Tarihi: 04.05.2023.