USING OF VISUALIZED BELIEFS IN AFTER 2000 TV SERIES: SAHMERAN

Yıl 2016, Sayı: 58, 765 - 775, 01.12.2016

Gizem Şimşek Kaya

Öz

Şahmeran, which is the topic of different legends in many resources from Greek Mythology to Islam is one of
these concepts. Şahmeran is still used as a talisman in our country and it has become part of the Anatolian
culture after spreading out towards from Tarsus and its environs. Almost all Anatolian houses have glass
Şahmeran pictures. Anatolian folk believe that this picture is some sort of a talisman bringing prosperity and
wealth to the household while also protecting them from evil eye and badness. Even though the location of the
talisman in the house changes, it is still there as a decorative object. It has been determined that some of the post
2000 Turkish TV series are about the lives of individuals who live in Anatolia or have immigrated to Istanbul
from Anatolia. The picture of Şahmeran is commonly seen in TV series such as “Sıla” and “Asmalı Konak”
which depict the lives of Anatolian people along with TV series such as “Hayat Devam Ediyor” which are about
Anatolian people who have immigrated toIstanbul. This talisman has been placed in different locations while
being used for decorative purposes in these aforementioned TV series. This has been the reference to different
uses. In this study, first the concept of Şahmeran will be explained and afterwards the use of Şahmeran pictures
in the aforementioned TV series will be examined via the comparison of Anatolian legends using critical theory.

Anahtar Kelimeler

Belief, critical theory, legends, Şahmeran, Turkish TV series

İNANÇLARIN GÖRSELLEŞMESİNİN 2000 SONRASI TÜRK DİZİLERİNDE KULLANIMI: ŞAHMERAN ÖRNEĞİ

Öz

Şahmeran Yunan Mitolojisi’nden İslam İnancına değin birçok kaynakta farklı efsanelere konu olmuştur.
Ülkemizde halen bir tılsım olarak kullanılan Şahmeran, Tarsus ve çevresinden yayılarak Anadolu kültürünün bir
parçası haline gelmiştir. Anadolu evlerinin hemen hepsinde camaltı Şahmeran resimleri bulunmaktadır. Anadolu
halkı, bu resmin bir tılsım niteliğinde olduğuna, eve bereket ve para getirdiğine, ev halkını nazar ve
kötülüklerden koruduğuna inanmaktadır. Evde bulunduğu konum değişkenlik gösteren tılsım, günümüzde bir
dekor objesi olarak varlığını sürdürmektedir. 2000 sonrası dönemde televizyonda yer alan Türk dizilerinin bir
kısmının Anadolu’da yaşayan ya da Anadolu’dan İstanbul’a göç etmiş bireyleri konu edindiği tespit edilmiştir.
“Sıla”, “Asmalı Konak” gibi Anadolu insanlarını ve “Hayat Devam Ediyor” gibi İstanbul’a göç etmiş Anadolu
insanlarını anlatan dizilerde “şahmeran” resimlerine sıklıkla rastlanmıştır. Adı geçen tılsım, dizilerde dekor
olarak kullanılırken inançlar doğrultusunda farklı biçimlerde konumlandırılmıştır. Bu durum farklı kullanım
şekillerine de referans olmuştur. Bu çalışmada, önce şahmeran kavramı açıklanacak, daha sonra adı geçen
dizilerde yer alan Şahmeran resimlerinin kullanımı Anadolu efsanelerinin karşılaştırılması yoluyla eleştirel
kuramdan faydalanılarak incelenecektir

Anahtar Kelimeler

İnanç, eleştirel kuram, efsaneler, Şahmeran, Türk Dizileri

Kaynakça

• Aksel, M. (2010). Anadolu Halk Resimleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Aksoy, N. (1997). Unutulmaya Başlayan Bir Halk Sanatımız: Camaltı Resimleri. Cam Altında Yirmi Bin Fersah. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 16-41.
• Çıblak, N. (2007). Tarsus Kültürünün Tanıtımında Şahmeran Efsanelerinin Önemi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. l6, 1 : 185-196.
• Dell, C. (2010). Canavarlar Garip Yaratıklar Ansiklopedisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Erhat, A. (1997). “Gorgo’lar”. Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eyuboglu, İ. Z. (1987). Anadolu İnançları Anadolu Mitologisi. İstanbul: Geçit Kitabevi. _____________(2007).Tanrı Yaratan Toprak Anadolu. İstanbul: Derin Yayınları.
• Graves, R. (2004). Yunan Mitleri. İstanbul: Say Yayınları.
• Irmak, Ç. (2002-2003) yön. Asmalı Konak. Sen. Mahinur Ergun, Meral Okay. Oyun. Özcan
• Deniz, Nurgül Yeşilçay ve diğer. ANS Productions.
• Karakurt, D. (2011). Türk Söylence Sözlüğü.
• Korkmaz, E. (2010). Simgeler Sözlüğü. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Laffert, J. (2010). Mitoloji. İstanbul: NTV Yayınları.
• Levend, A. S. (1943). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Lurker, M. (1995). Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons. New York: Routledge.
• Magalhaes, R. C. (2007). Antikçağ’dan Günümüze Sanatta Mitoloji. İstanbul: Alfa Kitap.
• Mant, S. (1998). Halk Sanatında Şahmaran. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oğuz, G. & Uslu Y. (2006-2008) Yön. Sıla. Sen. Muharrem Buhara. Oyun. Cansu Dere, Mehmet Akif Alakurt ve diğer. FM Yapım ve MOST Productions.
• Onay, A. T. (2009). Şah-ı Maran. Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü. (Haz.Cemal Kurnaz). İstanbul: H Yayınları.
• Sözeri, T. (2006). İnançlarda Şahmeran. Bursa: Asa Kitabevi.
• Şan, C. (2011-2013) yön. Hayat Devam Ediyor. Sen. Mahsun Kırmızıgül. Oyun. Fikret Kuşkan, Şenay Gürler ve diğer. Boyut Film.
• Şimşek, G. (2013). Anadolu İnanç Motiflerinin Türk Dizilerinde ve Filmlerinde Dekor Olarak Kullanılması. Bilim ve Kültür: Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi. Sayı:1, Cilt: 1 : 141-152.
• Uğurlu, S. B. (2008) Çağdaş Türk Edebiyatında Şahmeran İmgesi: Arketipsel Bir Yaklaşım. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, 10-15 Eylül 2007, Bildiriler: Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı, 4: 1691-1718.
• Wilkinson, K. (2010). Semboller ve İşaretler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yıldıran, N. (2001). Yakın Doğu Sembolizminde Akrep, Yılan: Akrep-Adam ve Şahmeran. Folklör/Edebiyat 27 (2001/3) : 5-22.
• Zbinden, E. (1994). İslam’da ve Eski Ortadoğu’da Cin ve Ruh İnançları. Samsun: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• TDV İslam Ansiklopedisi (1993). “Camasb”, Cilt 7, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. İnternet Kaynakları http://www.literacythroughlegend.eu/malatya/SAHMERAN.ppt, 04.08.2013. http://www.tarsusbilgi.org/html/sahmeran.html, 04.08.2013. http://www.estanbul.com/attachments/24345d1321393743-sahmeran-tilsimi-161-1-.jpg,