YAŞLILIK EKSENİNDE TÜRKİYE’DE İÇ GÖÇ VE KENT

Yıl 2017, Sayı: 64, 703 - 716, 31.12.2017

Zeynep Serap Tekten Aksürmeli

Öz

Bu metin Türkiye‟deki kent ve kentleşme olgularını yaşlılık ekseninde incelemeyi amaçlamaktadır. Nüfusu hızla yaşlanma sürecine girmiş olan günümüz Türkiye‟sinde yaşlıların kentte yaşadıkları alt yapısal ve sosyal problemlerin nedenlerinden bazıları yoğun ve plansız gerçekleşen iç göç hareketlerinde yatmaktadır. Türkiye‟nin 1950‟lerden itibaren kentleşmesini şekillendiren iç göçün temel aktörleri genç ve orta yaşlı gruplardır fakat genç ve orta yaşlı aile üyeleri ile birlikte kentlere göçen yaşlı bireyler de bulunmaktadır. Bu çalışmada, günümüzdeki mevsimlik iç göç hareketleri içerisinde yaşlıların yeri de tartışılmıştır.

Günümüzde Türkiye nüfusunun büyük bir çoğunluğu şehirlerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayan genç ve orta yaşlı nüfusun yaşlanma süreçleri kentlerde gerçekleşecektir. Bu nedenle kentlerin yaşlılar için uygunluğu tartışmaları Türkiye için önemlidir. Türkiye‟de kent ve yaşlılık tartışmaları için “yaş-dostu kent” kavramına değinilmiştir. Bu çalışmada “yaş-dostu kent” kavramı, kentsel olanakların ve kentsel hizmetlerin, yaşlı bireyler için de ulaşılabilir olması ve kentin yaşlılar açısından güvenli olması açısından ele alınmıştır. Bu kavram bu metinde, yaşlıların kentte güvende hissetmesini, alt yapı hizmetlerinin, binaların ve dış mekanların, ulaşım olanaklarının yaşlıların ihtiyaçları doğrultusunda planlanmış olmasını, yaşlı bireylerin kente dair bilgiye ulaşımında aksaklıklar yaşamamasını ve kent yaşamına katılımda zorlanmamalarını merkeze alınarak tartışılmıştır. Türkiye‟de son dönemde kentleşme olgusuna baktığımızda dikkat çeken kentsel dönüşümün yaşlılar üzerindeki etkileri “yerinde yaşlanma” kavramı merkeze alınarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, İç göç, Kentleşme, Yaş-dostu kent, Kentsel dönüşüm

Kaynakça

• Altınörs, A., Yörür, N., & Şenol, P. (2005). Yaşlılık Döneminde Kentsel Fiziki Mekan Gereksinmelerinin Belirlenmesinde ve Kent Planlama Sürecinde Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yöntem Arayışı: İzmir Huzurevleri Örneği. In Ş. Ergin (Ed.), III. Ulusal Yaşlılık Kongresi (s. 349-370). İzmir: Buca Belediyesi DEÜ Mimarlık FAkültesi Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği. Başel, H. (2011). Türkiye'de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 53, 515-542. Bıçkı, D. (2011). Kentleşme Sürecinde Kentler: Mekansal Yarılma, Yoksulluk ve Türkiye. In M. Zencirkıran (Ed.), Dünden Bugüne Türkiye'nin Toplumsal Yapısı (s. 362-379). Bursa: Dora. Borell, L. (2006). Aging in Place. Posvetovanje: Celostna obravnava starostnikov, 24, 1-7. Canatan, A. (2001). Kentli Yaşlıların Komşuluk ilişkileri., (s. 277-284). Çelik, F. (2005). İç Göçler: Teorik bir Analiz. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 167-184. Evcil, N., Dökmeci, V., & Kıroğlu, G. B. (2006). Regional Migration in Turkey: Its directions and Determinants. 46th European Congress of the Regional Science Association. Greece. Finkelstein, R., & Netherland, J. (2010). Age-Friendly New York City. In D. Vlahov, J. Boufford, C. Pearson, & L. Norris (Eds.), Urban Health Global Perspectives (s. 91-103). San Francisco: Jossey-Bass. Güreşçi, E. (2010). Türkiye'de Kentten-Köye Göç Olgusu. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 77-86. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensititüsü. (2008). Türkiye'nin Demografik Dönüşümü. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensititüsü. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2013). Nüfus ve Sağlık Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Handler, S. (2014). A Research & Evaluation Framework for Age-friendly Cities. UK Urban Ageing Consortium. Köse, N., & Çolpan Erkan, N. (2014). Kentsel Mekan Örgütlenmesinin Yaşlıların Kentsel Etkinlikleri Üzerindeki Etkisi, İstanbul ve Viyana Örneği (1). METU JFA, 1(39), 39-66. Murray, L. (2015). Age -friendly mobilities: A transdiciplinary and intergenerational perspective. Journal of Transport & Health, 1-6. Öztop, H., & Şanlı Akkurt, S. (2015). Yaşlılık Döneminde Konut ve Yer Seçiminde Etkili Olan Faktörlerin İncelenmesi. 8. Ulusal Yaşlılık Kongresi: Yerinde Yaşlanma, (s. 73-83). Denizli. Schwanen, T. & Paez, A. (2010). The mobility of older people – an introduction. Journal of Transport Geography, 18, 591-595. Peker, M. (1999). Türkiye'de İç Göçün Değişen Yapısı. In O. Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Rüstem, E., & Deniz, A. (2010). Güneydoğu Anadolu Bölgesi İllerinde Bölge İçi ve Bölge Dışı Göç Eğilimleri. Aile ve Toplum, 6(22), 31-46. Sanders, S., Bowie , S., & Bowie, Y. (2004). Chapter 2 Lessons Learned on Forced Relocation of Older Adults. Journal of Gerontological Social Work, 40(4), 23-35. Sönmez Türel, H., Malkoç Yiğit, E., & Altuğ, İ. (2005). Kamusal Dış Mekan Tasarımında Kullanıcı Gereksinmelerinin Yaşlılar Yönüyle Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. In Ş. Ergin (Ed.), III. Ulusal Yaşlılık Kongresi (s. 224-239). İzmir: Buca Belediyesi DEÜ Mimarlık Fakültesi Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği. Steels, S. (2015). Key Characteristics of age-friendly cities and communities: A review. Cities, 1-8. TÜİK. (2017, Kasım). Temel İstatistikler. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. Uslu, A. (2005). Yaşlılıkta Yaşam Kalitesi ve Sosyal Etkileşimin Sağlanması İçin Dış Mekan Tasarımının Rolü. In Ş. Ergin (Ed.), III.Ulusal Yaşlılık Kongresi (s. 240-257). İzmir: Buca Belediyesi DEÜ Mimarlık Fakültesi Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği. Wiseman, R. F., & Roseman, C. C. (1979). A Typology of Elderly Migration Based on the Decision Making Process. Economic Geography, 55(4), 324-337. World Health Organization. (2007). Global Age-friendly Cities: A Guide. World Health Organizaion. Yakar, M. (2012). İç ve Dış Göçlerin Kırsalda Nüfusun Yaş Yapısına Etkisi: Emirdağ İlçesi Örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 10(2), 129-149. Yaylagül, N. K. (2015). Yerinde Yaşlan(ama)ma: Kentsel Dönüşüm ve Yaşlılık. 8. Ulusal Yaşlılık Kongresi: Yerinde Yaşlanma, (pp. 66-71). Denizli. Yin, P. (1982). Fear of Crime as a Problem for the Elderly. Social Problems, 30(2), 240-245. Yüceşahin, M., & Özgür, M. (2006). Türkiye'nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekansal Örüntü. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(2), 15-35.